Seçim güvenliği için temel şart tutanaklar

ANKARA - Kısa adı SEÇSİS olan Seçim Bilişim Sistemi, bir e-devlet projesi olarak hayata geçirildiği günden bu yana tartışılıyor. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) internet sitesinde SEÇSİS şöyle tanımlanıyor:

Seçimle ilgili her türlü iş ve işlemlerin yürütüldüğü, bilgi ve belgenin üretildiği, elektronik ortamda saklandığı, güvenli bir şekilde korunduğu, seçmen kütüklerinin sürekli güncellendiği, seçim sonuçlarının eş zamanlı olarak siyasi partilerle paylaşıldığı bilgi sistemidir.

Bilgisayar Mühendisleri Odası (BMO), 16 Nisan Anayasa Referandumu için SEÇSİS Çalışma Grubu’nu kurdu. Grup 24 Haziran Seçimlerini de analiz ederek rapor hazırladı.

Bu gruptaki bilgisayar mühendisleri Bilgehan Turhan ve Mustafa Kemal Özkazanç, sivil bir inisiyatif olan “Ne Oldu?” adlı grupta da yer aldılar.

Turhan ve Özkazanç BMO'nun 24 Haziran 2018 Seçim Sonuçları Veri Analizi Raporu'nu 23 Şubat günü ODTÜ Mezunlar Derneği'nin katkılarıyla düzenlenen “SEÇSİS ve Seçim Güvenliği Sunumu ve Paneli”nde anlattılar. İnceledikleri 2 bin sandıktan 250'sinde hata bulduklarını söyleyen Turhan ve Özkazanç ile 31 Mart’ta partilerin seçim güvenliği için yapması gerekenleri konuştuk.

Seçim güvenliği için partilere önerileriniz neler?

Bilgehan Turhan: Bizim gördüğümüz tutanak bölümlerinde ciddi eksiklikleri var. Sistemlerini ıslak imzalı tutanak üzerine kurmaları gerekir. Sandık görevlilerinin ellerindeki tutanaklar genel merkezlere gelmiyor. En azından elektronik ortamda tutanakların gelmesini sağlamalılar. Bunu yaptıkları zaman bütün şaibe söylentilerinin önüne geçebilirler. Ancak partiler tutanakları sadece itiraz anında kullanmak üzere bulunduruyor. Tutanaklara baştan bakmadıkları için hata olan sandıklara, itiraz edeceklerini bile bilmiyorlar.

Mustafa Kemal Özkazanç: Bu durumu şöyle anlatalım. Fotoğraf çekiyorsunuz. Bunu hafıza kartında tutabilirsiniz ve bastırıp albüme koyabilirsiniz. Sizce hangisi görünür olur? Partiler de sandık tutanağını kartta tutuyorlar, bastırıp vitrine koymuyor.

Mustafa Kemal Özkazanç ve Bilgehan Turhan

'TUTANAKLAR İLK KAYNAK'

Sandık sonuç tutanağı neden önemli?

Bilgehan Turhan: Sandık sonuç tutanağı kanunen esas belge ve problem çıktığı zaman başvurulacak nokta ıslak imzalı tutanak. Kurul kontrollerini yapıyor, tutanağın altına ıslak imzasını atıyor. YSK'nın sistemine girilmesi amacıyla veriliyor. Partilere birer kopyası gidiyor. Bir şeyler uyuşmadığı zaman partiler itiraz ediyor, "Bendeki ve sendeki uyuşmuyor" diyor.

'PARTİLERİN EĞİTİMİ ZAYIF'

Mustafa Kemal Özkazanç: Sandık başkanı 6 tane tutanak dağıtıyor. Herkes yazıyor. Hatalar olabiliyor. Diyelim ki sandık başında görevli siyasi parti temsilcisi Muharrem İnce 155 yazmış, o hengamede diğeri ona bakarken 155'i Meral Akşener'e yazabiliyor. Partilerin burada eğitimi de zayıf. Oradaki adam "Bir pazar günü 50- 60 lira alırım" diye gidiyor.

‘CHP’Yİ UYARDIK’

Partilerden size 31 Mart seçimleri için çalışma teklifi geldi mi?

Bilgehan Turhan: BMO olarak değil ama kendi inisiyatifimizle, elimizden gelen yardımı sunacağımızı söylüyoruz. Ancak davetleri üzerine CHP'nin sistemini inceleme fırsatımız oldu. Açıklara sebep olacak önemli yönleri bulduk, gereğini yapmaları yönünde önerileri sunduk.

‘YSK, ODA’YA RESMİ CEVAP VERMEDİ’

BMO’nun raporunda, bir sandığa ait iki farklı sonuç içeren tutanak tutulduğu ve iki ayrı sandığa ait aynı isim, imza ve sonucun atıldığı bazı örnekler var. YSK'ya tespit ettiğiniz bu hususları ilettiniz. Size geri dönüş oldu mu?

Bilgehan Turhan: İtiraz ettiğimiz konularla ilgi BMO’ya verdikleri resmi bir cevap yok. 31 Mart'a yönelik bazı açıkların kapatılacağını söylediler. Ama bazı şeylerle ilgili "İnsan hatası, sehven" dediler.

‘BASKI ALTINDA ÇALIŞIYORLAR’

YSK personelinin seçim sonuçlarını girişi sırasında kontrol mekanizması lazım mı?

Mustafa Kemal Özkazanç: İkinci bir gözün kontrol etmesi gerek. Zaten çok insanlık dışı durumda baskı, stres altında çalışıyorlar. Bu insanların dinlendirilerek çalıştırılması lazım. Bir süre sonra doğal olarak hata yapıyorlar. YSK'nın bilgisayar sistemi olarak bu hataları düzeltmesi lazım, bu mümkün.

‘2014 SEÇİMİNDE ANKARA’DA 12 BİN 235 TUTANAKTAN, 2 BİN 859’UNDA MÜHÜR YOKTU’

2014 yerel seçimlerinde Ankara için itirazlar yaşandı. Gece seçim sonucu bir anda değişti. O gece neler yaşandı, bilginiz var mı?

Bilgehan Turhan: Beni CHP'den çağırdılar "Elimizde enteresan bilgi var" dediler. Ankara'nın tüm tutanaklarını YSK'dan istemişler. 12 bin 235 tutanaktan, 2 bin 859'unda mühür yok. O dönemki kanun mühürsüz tutanaklar geçersizdir diyordu. Mühürlü olan ve olmayanların sonuçlarını aldık. Mühürlü olanları kendi başına topladığınızda CHP yüzde 45.57, AK Parti yüzde 43.61; mühürsüz olanları kendi başına topladığınızda CHP yüzde 37.85, AK Parti yüzde 49. 30 çıkıyordu. Mühürsüzlerde, Melih Gökçek aradaki farkı kapattığı gibi toplamda da öne geçiyordu.

SANDIK GÖREVLİSİ OLMAK İÇİN SON BAŞVURU TARİHİ 8 MART

31 Mart 2019 Yerel Seçimde YSK Sandık Görevlisi başvuruları 15 Şubat'tan itibaren ilçe seçim kurullarına yapılmaya başladı ve 8 Mart son gün. Parti görevlilerinin bir günlük ücreti ise 128 lira.