Seçim kanunu teklifi: Buram buram erken seçime hazırlığı çağrıştırıyor

ANKARA - AK Parti ve MHP’nin seçim kanununda değişiklikler öngören kanun teklifi TBMM Anayasa Komisyonu’nda görüşüldü. Sabahın erken saatlerine kadar devam eden görüşmelerde muhalefet milletvekilleri itirazlarını dile getirdi. Eleştirilere, teklifi kamuoyuna duyuran AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ile MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız yanıt verdi.

HDP’Lİ TİRYAKİ SEÇİM KURULLARINDA GÖREV ALACAK HAKİMLERİ SORDU

Cumhur İttifakı’nın kanun teklifinde yer alan geçici 24’üncü madde muhalefetin tepkisini çekti. Kanun teklifindeki maddeye göre, 11 seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının, kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içerisinde yeniden belirlenmesi öngörüldü. Teklife göre bu sayede belirlenen başkan ve üyelerin, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlayacağı belirtildi.

Bu maddeye yönelik eleştiriler HDP’nin Yüksek Seçim Kurulu (YSK) üyesi ve Batman Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki’den geldi. Tiryaki, Anayasa’nın 67’nci maddesinde yer alan, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz” hükmünü hatırlattı.

Tiryaki bu hatırlatmasının ardından AK Partili Hayati Yazıcı ve MHP’li Feti Yıldız’a soru yöneltti. Teklifin komisyondan geçtiğini ve TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildiğinin varsayılmasını isteyen HDP’li Tiryaki, getirilen geçici hükümle Ocak 2022 yılında belirlenen il seçim kurulu başkanları, ilçe seçim kurulu başkanları ve üyelerinin görev sürelerinin sona ereceği Ocak 2024’ten önce görevden alınacağını, bu hakimlerin yerine yeni hakimlerin kura yöntemiyle belirleneceğini belirterek, bu durumun doğru olup olmadığını sordu. Tiryaki’nin bu sorusuna MHP’li Yıldız, “Doğrudur” yanıtı verdi.

‘GÖREVDEN ALDIĞINIZ HAKİMLERLE Mİ SEÇİM YAPACAKSINIZ?’

MHP’li Yıldız’ın “Doğrudur” yanıtının ardından HDP’li Tiryaki, bu geçici maddenin bir erken seçimde uygulanabilme durumunu eleştirdi. Teklifin yasalaşması halinde, bir yıl geçmeden Kasım 2022’de seçim kararı alındığını varsayan Tiryaki, “Kasım ayında seçim yapıldığında siz hangi hâkimlerle seçimi yapacaksınız? Görevden aldığınız 2022 yılı ocak ayında en kıdemli hâkimler olarak belirlenip yemin edip göre ve başlayan hâkimler mi yapacak bu işi, yoksa bu yasa teklifiyle atadığınız hâkimler mi yapacak?” sorusunu yöneltti.

Her halükârda il ve ilçe seçim kurullarında görev alan hakimlerin görevden alınmasının Anayasa’nın 139’uncu maddesine aykırı olacağını belirten HDP’li Tiryaki, kasım ayında yapılacak erken bir seçimde bu atanan hakimlerle seçimlerin yapılması durumunda da Anayasa’nın ihlal edileceğini belirterek, “Bir yıl geçmeden Seçim Kanunu’ndaki değişikliği hayata geçirmiş ve yetkisiz kişilerle seçim yaptırmış olacaksınız, her hâlükârda Anayasa’ya aykırı olacak” dedi.

HDP’li Tiryaki’nin bu itirazına karşılık MHP’li Feti Yıldız, “Kasım ayını nereden çıkardınız bilmiyorum ama seçim tarihini öğrenmek istiyorsanız 18 Haziran 2023; altını çizelim” dedi.

‘DEĞİŞİKLİK TEKLİFİ BURAM BURAM ERKEN SEÇİM HAZIRLIĞINI ÇAĞRIŞTIRIYOR’

Komisyon görüşmelerinde hazırlanan kanun teklifine bir itiraz da İYİ Parti Antalya Milletvekili Feridun Bahşi’den geldi. Anayasa’nın 67’nci maddesinde yer alan “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz” hükmünü hatırlatan İYİ Partili Bahşi, seçim kurullarının yasa yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde yeniden oluşturulmasının Anayasa’nın 67’nci maddesine aykırılık teşkil ettiğini söyledi ve “Yaptığınız bu düzenleme Anayasa'ya açıkça aykırıdır. Ayrıca bu değişiklik teklifi buram buram olası bir erken seçim hazırlığını da çağrıştırmaktadır” dedi.

AK PARTİLİ ÖZEL: YSK’YE ‘SEÇİM HAKİMLİĞİ YAPMAK İSTEMİYORUM’ DİYE MÜRACAATLAR VAR

AK Parti’nin YSK Temsilcisi Recep Özel, il ve ilçe seçim kurullarında kıdemli hâkimden görevlendirmelerin başlamasında bir takım mahzurluğun olduğunu söyledi. Meslekte en kıdemli seviyeye gelen, hiç seçim yapmamış, sağlığı el vermeyen kişilerin YSK’ya başvurarak, “Ben seçim hakimliği yapmak istemiyorum” diye müracaat ettiğini belirten AK Partili Özel, YSK’nın seçimlerde görev almak istemeyen hakimlere, “Hayır, sen yasada olduğu için seçim hukukunu bilmezsen de, bugüne kadar hiç seçim yapmamış olsan da bu görevini yapacaksın” diyerek bir mecburiyet getirdiğini söyledi. Özel sözlerinin devamında ise, “Şimdi biz bunu, en azından bu düzenlemeyle, birinci sınıfa ayrılmış hâkimler arasında ad çekme suretiyle kura yöntemine getiriyoruz” diye konuştu.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek’in, “Seçimi yapan hâkime mi çıkartacaksınız, nasıl bulacaksınız yani?” sorusuna yanıt veren AK Partili Özel, “Bütün hâkimlerimize güveniyoruz, bütün hâkimlerimiz mesleğini en güzel şekilde... Bir de içerisinden böyle çekilme hakkı olanlara da bir imkân tanıyoruz, adam yapmak istemiyorsa, seçimi hukukunu ben bilmiyorum diyorsa...” yanıtını verdi.

CHP İstanbul Milletvekili Turan Aydoğan’ın, “Daha önce çekilemiyorlar mıydı” sorusuna Özel “Yoktu” yanıtını verirken, CHP’li Aydoğan bunun üzerine, “Yapmayın ya yapmayın, doğru söyleyin, aklımıza hürmet edin” diye konuştu.

KOMİSYON GÖRÜŞMELERİ SIRASINDA TANSİYON YÜKSELDİ: BENİM ADIM FETİ YILDIZ EVLADIM

Saatlerce süren kanun teklifi görüşmelerinde tansiyon da yükseldi. CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, "Bu teklif yürürlüğe girerse siyaset tarihine kara leke olarak geçecek” ifadelerini kullanması üzerine MHP’li Feti Yıldız da “Tarihsel ayıbı söyleyeceğim” diyerek Mehmet Moğultay'ın bakan olduğu dönemde "Ülkücüleri ve imam hatiplileri mi işe alacağız" dediğini söyledi.

CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, Feti Yıldız’a, “Ölmüş bir Adalet Bakanı hakkında bu iddialar nedir ya?” diye seslendi. Başarır’ın yüksek sesle tepkisine devam etmesi üzerine Feti Yıldız, “Bak, kardeşim, sesini yükseltme, terbiyeli ol” dedi. Başarır’ın, “Ben gayet terbiyeliyim” yanıtının ardından MHP’li Yıldız ayağa kalkarak, “Bak, benim adım Feti Yıldız evladım” diye bağırdı. Bunun üzerine Başarır da, “Benim de Ali Mahir Başarır” ifadelerini kullanırken muhalefet milletvekilleri Yıldız’a “tehdit mi ediyorsun” diyerek tepki gösterdi.

TİP’Lİ BAŞ’TAN CHP’Lİ BAŞARIR’A: VEKİL ÇIKARACAĞIZ RAHAT OLUN

CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, teklifte yer alan seçim barajını yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülmesini eleştirdi. Bunun yeterli olmadığını belirten Başarır, “Ülkede 100 bin imzayla bir Cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyoruz ama burada eğer ki insanlar ittifak içerisinde olmazsa 3 milyon oy alan bir parti bir milletvekili çıkaramayacak durumda olabilir. Hiçbir parti ittifak yapmak zorunda değil, ittifak bir tercihtir. Ha, yapanlara saygı duyarsın ama işte, bir Genel Başkan var aramızda; tek başına girecektir, yüzde 1, yüzde 2 oy alacaktır, 8 milletvekili çıkaracaktır TİP ama bu sistemde milletvekili çıkaramayacak. Bu adalet mi? Nerede halkın iradesi?” diye konuştu.

Bunun üzerine TİP Genel Başkanı Erkan Baş, “Çıkaracağız, çıkaracağız; rahat olun” ifadelerini kullanırken CHP’li Başarır ise, “Barajı aşarsınız umarım, mutlu olurum, onu söyleyeyim; mutlu olurum” dedi.

AK PARTİ’DEN ‘CUMHURBAŞKANI EKLENSİN’ TALEBİNE YANIT: UYARLAMA YAPTIK

Cumhur İttifakı’nın Meclis’e sunduğu teklifte, seçim sürecindeki yasakları düzenleyen kanun maddesinden ‘Başbakan’ ibaresinin çıkarılması öngörüldü fakat partili cumhurbaşkanına yönelik propaganda yasağına ilişkin bir ifade eklenmedi. CHP’li Ali Mahir Başarır’ın bu durumu eleştirip buraya ‘Cumhurbaşkanı’ ifadesinin eklenmesi talebine AK Parti’den yanıt geldi.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, “Bu konu da düzenleme yapmadık, sadece uyarlama, kelime çıkarması yaptık” yanıtını verdi.

‘KİRALIK VEKİL’ TARTIŞMASI

Cumhur İttifakı’nın Meclis’e getirdiği teklifte, Seçime girme yeterliliğinde Meclis'te grup olma şartının kaldırılması öngörüldü. 2018 yılında CHP’den, seçime girebilmesi için İYİ Parti’ye katılan vekilleri hatırlatan AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Ali Özkaya, milletvekillerine ilişkin “Kiralama” ifadesini kullandı.

Özkaya’nın bu sözlerine CHP’den sert tepki geldi. CHP Ankara Milletvekili Murat Emir AK Partili Özkaya’ya, “Siz milletvekiline kiralık diyemezsiniz” dedi ve özür dilemesini talep etti. AK Partili Özkaya ise CHP’lilerin özür dilemesi gerektiğini savundu. Karşılıklı atışmalar bir süre devam etti.

‘MHP’NİN İHTİYACI OLAN ORAN NEYSE BARAJ ODUR’ DİYE YAZIN’

Komisyon görüşmeleri sırasında seçim barajının yüzde 7 olarak belirlenmesine yönelik eleştiriler dile getirilmeye devam etti. CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, MHP’nin ittifak dışına çıkma ihtimaline karşı yüzde 7’ye ihtiyacının olduğunu belirterek, bu durumu “geleceğe yatırım” olarak niteledi ve, “’Milliyetçi Hareket Partisi’nin ihtiyacı olan oran neyse baraj odur’ diye yazın. Daha doğru olur” dedi. Bu sözler üzerine MHP’li Feti Yıldız, “12 yapalım. Çok istiyorsanız 12 yapalım” önerisinde bulundu. CHP’li Tezcan önerisini tekrarladı.

ANAYASA KOMİSYONU’NDA ‘EDEPSİZ’ TARTIŞMASI: HADDİNİ BİL

AK Parti ve MHP'li milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan seçim kanununda değişiklik öngören teklifin komisyon görüşmelerinde gergin anlar da yaşandı.

Türkiye İşçi Partisi Sözcüsü ve İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, AK Parti’nin teklifini “kazanamayacağını anladığı seçimi gasp etmesinin yeni bir formülü” olarak değerlendirdi. Toplumun derdinin seçim değil açlık ve yoksulluk olduğunu vurgulayan Kadıgil, “Eti, sütü, meyveyi falan geçtim, 3 öğün simit yiyemeyen asgari ücretliyle ilgili bir şey konuşmuyoruz. Efendim, niye ayçiçeği yağını Ukrayna'dan, buğdayı biz Rusya'dan alıyoruz, bunu konuşmuyoruz; bu ülkenin çocukları niye harıl harıl yurt dışına çıkıyor, biz bunu konuşmuyoruz; 2, 3 bin lira aylıkla hayatta kalmaya çalışan emekliler var. AKP iktidarı bir çekirge sürüsü gibi geçti bu ülkenin üzerinden” ifadelerini kullandı.

TİP’li Kadıgil konuşmasına devam ederken, Anayasa Komisyonu Başkanı Yusuf Beyazıt, “Temiz bir dil kullanın” dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçim derdini anlatan çiftçiye “Ananı da al git” sözlerini hatırlatan Kadıgil, “Üslup konusunda beni en son eleştirecek olan sizlersiniz. Önce gidip o Tayyip Erdoğan'a, ‘Ananı da al git’ diyen Tayyip Erdoğan'a vereceksiniz dersi” diye konuştu.

Kadıgil’in bu sözleri üzerine AK Parti Manisa Milletvekili İsmail Bilen, Kadigil’e yönelik, “Edepsiz” ifadesini kullandı. Tepki çeken bu ifadenin ardından TİP’li Kadıgil, “Bana üslup dersi verecek son insansınız gerçekten. Sen bana ‘Edepsiz’ diyemezsin, haddini bil! Önce gidip o Tayyip Erdoğan'a, ‘Ananı da al git’ diyen Tayyip Erdoğan'a vereceksiniz dersi” diye konuştu.