Türkiye yaklaşık 5 ay sonra yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve Meclis seçimine kilitlenmiş durumda. Tarih net olmasa da iktidardan muhalefete tüm partiler hazırlıklarını başlattı. Parti mutfaklarında seçim sürecinde uygulanacak strateji, beyannameler, kampanyalar ve Meclis seçiminde kurulacak ittifaklar için hummalı bir çalışma yürütülüyor. Önümüzdeki 1-2 ay içinde bu konular netleştirilip kamuoyuna açıklanacak ancak asıl önemli başlıklardan biri olan “seçim güvenliği” çalışması için çok daha önce harekete geçildi.
Bir taraftan partilerin kendi içinde diğer taraftan Altılı Masa kapsamında kurulan komisyon aracılığı ile yürütülen çalışmada sandık kurulu üyelerinin atanmasından takibine, seçmen listelerinde yabancı seçmenlerle ilgili detaylı incelemeden seçim gecesi olası internet kesintisi gibi felaket senaryolarına varana kadar onlarca konu ele alınıyor.
Felaket senaryoları içinde “olası internet kesintisi” üzerinde özellikle kafa yorulan yeni gündem başlıklarından biri. Bunun için dünya çapında uzmanlarla değerlendirmeler yapılıyor. Toplantılar sürüyor ama görünen o ki internetsiz bir ortamda tek çıkış manuel yollar, eski sistemler olacak. Seçim günü bir anlamda “WhatsApp out, SMS in” süreci yaşanacak.
Seçmenin de çok fazla soru işareti ve endişe taşıdığı sandık güvenliği ile ilgili son durumu CHP Genel Başkan Yardımcısı Onursal Adıgüzel’le konuştuk. Partinin örgüt, hukuk ve seçim işleri, yurtdışı örgütlenme, bilgi ve iletişim teknolojileri ile parti içi eğitim sorumlularının yer aldığı bir komisyon ile hazırlıkları sürdürdüklerini, Altılı Masa ile de çalışmaları ortaklaştırdıklarını anlatan Adıgüzel’in verdiği bilgiler üzerinden seçim/sandık güvenliği ile ilgili son durumu özetleyelim:
SANDIK KURULU ÜYELERİNE YAKIN MARKAJ: CHP yönetimi, 2018 seçimlerini baz alarak sandıklara 250 bine yakın görevli atamış durumda. Yaklaşık 2 bin parti içi eğitmen atanan bu sandık kurulu üyelerini yakın markaja aldı. Üyeler tek tek aranarak iletişim bilgileri, adresleri kontrol ediliyor, eğer bir sıkıntı varsa yeni isimler görevlendiriliyor.
SANDIKLARA HUKUK GÖZETİMİ: Seçimde sandık kurulu üyeleri kadar hukukçuların katkısı da önem taşıyor. Bu kapsamda özellikle büyükşehirlerde her okulda bir avukat görevlendirme hedefi bulunuyor. Avukat havuzunun oluşmasında parti üyelerinin yanı sıra gönüllülük sistemi de etkili olacak. Sadece İstanbul’da bu görev için 12-13 bin avukatla görüşüldüğü belirtiliyor.
HER OKULA VERİ GİRİŞ SORUMLUSU: Siyasi partilerin sandık kurulu görevlilerine seçim günü düşen en önemli sorumluluk sandık sayım sonucunu gösteren ıslak imzalı tutanağı alıp parti yönetimine iletmek. Bu tutanağın gönderilmesi için daha önce kullanılmış yazılımlar var. 2018-2019 seçimlerinde kullanılan yazılımlar güncellendi. Her okulda bir veri giriş sorumlusu olacak. Belirlenen bu sorumlular tutanakları seçim merkezine ulaştıracak.
SEÇMEN LİSTELERİNE DETAYLI İNCELEME: Siyasi partiler seçim takvimi dışında iki kez seçmen listesi alabiliyor. CHP, YSK takvimi açıklanmadan önce ocak ayında ikinci hakkını kullanarak listeleri bir kez daha alacak. Alınan son liste daha önce yapıldığı gibi 2009 yılından bu yana dijital ortamda bulunan eski seçmen verileri, sandık bazlı seçim sonuçları ile karşılaştırılıp kontrolden geçirilecek, değişiklikler incelenecek, çeşitli analizler yapılacak.
LİSTELERDE ‘YABANCI SEÇMEN’E ÖZEL HASSASİYET: Seçmen listeleri incelemesinde yabancı seçmenlerin durumu özel olarak inceleniyor. Burada dikkat edilen bazı ince ayrıntılar var. Öncelikle eski seçmen listelerinde yer almış doğum yeri başka ülkeler olan seçmenler ayrılıyor. Daha çok 2015-2019 sonrası vatandaş olanlara bakılıyor. İncelenen son listelere göre Suriye, Irak, İran, Libya ve Afganistan doğumlu 200 binin üzerinde seçmen var. Bunun 160 bin kadarı Suriyeli, 18 bini İranlı, 14 bini Iraklı, 5 bini Libyalı. Bunlar yurtiçi seçmen. Bir de bu ülkelerde doğmuş, Türkiye’den vatandaşlık almış ama yurtdışında yaşayan ve yurtdışı seçmen listelerine kayıtlı yaklaşık 13 bin kişi bulunuyor. En çarpıcı nokta ise 200 bin kadar yabancı seçmenin 125 bini, 2019 yılından sonra yeni seçmen olmuş.
YABANCI SEÇMENDE ‘İSTİSNAİ VATANDAŞ’ ENDİŞESİ: Tüm seçmen sayısında 200 bin yabancı seçmen çok anlam ifade etmeyebilir ama 31 Mart İstanbul seçimindeki 13 bin fark düşünüldüğünde bunun sonuçlara ciddi etki edebileceği hesabı da yapılıyor. Ev satışı gibi kriterlerle vatandaşlık alanların sayısını takip etmek mümkün. Ancak asıl sorun Cumhurbaşkanı kararıyla verilen “istisnai vatandaşlık” hakkı. Geçmişte Bakanlar Kurulu kararıyla Naim Süleymanoğlu gibi kamuoyunda yakından bilinen kişilere verilen istisnai vatandaşlığın bugün kimlere verildiğini takip etmenin zor olduğu ifade ediliyor. O nedenle seçmen listeleri son dakika eklemeleri açısından özel olarak inceleniyor, incelenecek.
BİLGİLER ALTILI MASA İLE PAYLAŞILIYOR: CHP tüm deneyimlerini Altılı Masa ile paylaşıyor. Partiler kendi görevlendirmelerini bitirdikten, sandık listeleri de açıklandıktan sonra birleştirme yapılacak. Hedef her sandıkta biri CHP’li, biri Millet İttifakı partilerinden olmak üzere en az 2 sandık kurulu görevlisi bulundurmak. Müşahitlerle bu sayının rahatlıkla 5’e çıkabileceği kaydediliyor.
VERİLER ORTAK SİSTEMDE BİRLEŞTİRİLECEK: Seçim günü sandık sonuçlarının ıslak imzalı tutanaklarının alınması büyük önem taşıyor. Bu tutanakları göndermek ve merkezde birleştirmek için hazırlanmış yazılımlar güncellenmiş durumda. Partiler kendi takip sistemlerini de kullanacak ama tüm veriler ayrıca ortak bir sistemde de takip edilecek.
İNTERNET KESİNTİSİNE ÖNLEM ARANIYOR: Seçim güvenliği ile ilgili endişe edilen konulardan biri de internet kesintisi olasılığı. Yetkililer offline çalışan çözümler bulmaya çalışıyor. Olası bir internet kesintisinin yaşatacağı krize karşı çözüm arayışında dünya çapında uzmanlarla da değerlendirmeler yapılıyor. Görünen o ki internet yokken nasıl çözümler varsa onlara yoğunlaşılacak. Yetkililer manuel çözümlerden bahsediyor. İlk akla gelen SMS yoluyla ortaya konulacak yeni bir sistem. Partiler bu konuyu ciddiyetle değerlendirdiklerini söylerken ayrıntı vermek istemiyor.
YSK VERİ AKIŞI İÇİN TEST BAŞLADI: Son yerel seçimlerde Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) partilerle paylaştığı verilerde yavaşlama yaşandı. Siyasi partiler bu konuyla ilgili de hazırlıklarını yapıyor. YSK ile partiler arasında veri akışı ile ilgili testlerin başladığı biliniyor.
Tüm bunlar, yaşanan krizler sonrası ele alınan başlıklarda yürütülen çalışmalar. Ancak partiler “Mühürsüz oy” gibi kimsenin aklına gelmeyen, son dakika gelişen bazı felaket senaryolarını da düşünüp çalıştıklarını söylüyor.