Serbest fon nedir? Kime kazandırır?

Ünlü sporcuların yaşadıkları ve yargıya taşınan süreç sonrası herkes serbest yatırım fonları hakkında soruyor. Öncelikle yargıdaki dosyalara göre o hikayede ortada bir fon yok gibi görünüyor ama ‘nitelikli yatırımcı’ya yönelik ihraç edilen serbest yatırım fonları dudak uçuklatan kazançlara imza atıyor. Takasbank Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu (TEFAS) verilerine göre serbest yatırım fonlarının aylık getirileri yüzde 40’a dayanırken bu yıl yatırımcıya sağladıkları kazanç yüzde 1000’e dayandı.

Peki bu fonlar ne ve kimler bu fonlarda yatırım yapabiliyor?

Serbest yatırım fonları Sermaye Piyasası Kurulu’nun hazırladığı bilgilendirme kitapçığına göre payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulabiliyor. Bu fonları aracı kurumlar ve  portföy yönetim şirketleri kuruyor. Serbest yatırım fonlarına giriş için fon yatırımcılarına asgari yatırım tutarı ya da maksimum yatırımcı sayısı konusunda bir sınır yok. Nitelikli yatırımcılar ise profesyonel müşteriler yani yerli yabancı yatırım fonları, emeklilik fonları, bankalar, sigorta şirketleri, sandıklar derneklerin yanı sıra en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri de kapsıyor. İşte bu nitelikleri sağlıyorsanız böylesi getiriler elde edebilme şansına da sahipsiniz.

AYLIK YÜZDE 40’A VARAN GETİRİ

TEFAS verilerine geri dönelim. Dün itibariyle aylık yüzde 39,4 getirisiyle Rota Portföy Yedinci Hisse Senedi Serbest (TL) Fon birinci sırada. Bu fonun 58 yatırımcısı var ve fonun toplam değeri de 524.22 milyon lira seviyesinde. Bu fonun son üç aylık getirisi ise yüzde 45,83. Aylık getiride yüzde 37,3 ile Deniz Porftöy'ün HLC Serbest (Döviz) Özel Fon'u ikinci sırada. Bu fonun 2 yatırımcısı var ve fonun toplam değeri 496.53 milyon lira. Fonun son üç aylık getirisi yüzde 14,22, son 6 aylık getirisi yüzde 88,77 ve son 1 yıllık getirisi ise yüzde 101,25 olarak hesaplanıyor. Üçüncü yine Deniz Portföy’ün MER Serbest (Döviz) Özen Fon'u. Bu fon kişiye özel yani tek bir yatırımcısı var. Aylık getirisi yüzde 35,73, üç aylık getirisi yüzde 3,54, son 6 aylık getirisi yüzde 60,7. Fonun toplam değeri ise 513.86 milyon lira seviyesinde.

KATILIM FONLARI DA İLK 10’DA YER ALIYOR

Ziraat Portföy'ün Katılım Serbest (TL) Fon'u ise son 1 ayda yüzde 33,1'lik getirisiyle dördüncü sırada. Katılım serbest fonunun son 3 aylık getirisi yüzde 19,96, son 6 aylık getirisi yüzde 73,82, son 1 yıllık getirisi ise yüzde 13,5. Bu fonun 12 yatırımcısı var ve toplam değeri 965 milyon 462 bin lira aylık getiride ilk 10 arasında öne çıkıyor.

5'inci sırada Hedef Portföy Uludağ Hisse Senedi Serbest (TL) Özel Fon'u yüzde 32,04 getirisiyle yer alıyor. Bu özel serbest fonun 2 yatırımcısı bulunuyor ve fonun toplam değeri 452 milyon 731 bin lira. Son üç fon yatırımcısı yüzde 2,57 kayıp yaşadı. 48 yatırımcısı bulunan Hedef Portföy ADA Hisse Senedi Serbest (TL) Fon ise son 1 ayda yüzde 31,1 getiri sağladı. Fonun toplam değeri 850 milyon 289 bin lira. Fonun son üç aylık getirisi yüzde 14,61, son 6 aylık getirisi ise yüzde 348,8, son 1 yıllık getirisi yüzde 700,8 seviyesinde.

YILLIK GETİRİDE YÜZDE 982 AŞILDI

Aylıkta getiriler böyle peki bu yılki performansları nasıl özel fonların? TEFAS verilerine göre bu yıl yani 11 ayda en fazla getiriyi yüzde 982 ile A1 Portföy İkinci Hisse Senedi Serbest (TL) Fon sağladı. Bu fon 60 yatırımcıya sahip ve 557 milyon 675 bin liralık toplam fon değeri bulunuyor. Bu yılki kazancı oldukça yüksek olan fon son 1 ayda yatırımcısına ise yüzde 14,33 kaybettirdi. Son üç ayda yüzde 1,65, son 6 ayda yüzde 488,85 kazandırdı. İkinci sırada ise Hedef Portföy ECE Hisse Senedi Serbest (TL) Fon bulunuyor. Bu yılki getirisi yüzde 950,9 olan fonun 49 yatırımcısı var. Ve fonun toplam değeri 54 milyon 74 bin lira. Üçüncü ise aylık getiride altıncı sırada yer alan Hedef Portföy ADA Hisse Senedi Serbest Fon’u bulunuyor. Dördüncü ise yine Hedef Portföy'ün DORUK Hisse Senedi Serbest Fon'u. Bu yıl yüzde 456,6 getiri sağlayan fonun aylık getirisi yüzde 21 iken son üç ayda yatırımcısına yüzde 8,33 kaybettirdi. Fonun 48 yatırımcısı var, toplam değeri ise 890.5 bin lira.

HEDEF YÜKSEK GETİRİ ELDE ETMEK

Bu serbest yatırım fonlarında portföyde yer alacak yatırım araçları bakımından herhangi bir kısıtlama yapılmıyor. Ayrıca fonun yönetim stratejisi de serbest olarak belirleniyor. Piyasa uzmanları uluslararası piyasalarda ‘hedge fon’ teriminin Türkiye fon piyasasındaki karşılığının serbest fon olduğunu söylüyor. Fonlar, türev araçlarına, borsa dışı opsiyon sözleşmelerine, swap sözleşmelerine yatırım yapabilir, açığa satış ve kredili menkul kıymet işlemleri gerçekleştirebilir. O nedenle yüksek riskli yatırım aracı olarak tanımlanır yüksek risk alıp daha fazla getiri elde etmeye odaklı hareket edilir.

6 SORUDA SERBEST YATIRIM FONLARI

1- Serbest yatırım fonları nedir?

Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan “Serbest Şemsiye Fonları”na bağlı olarak ihraç edilen fonlardır. Serbest Yatırım Fonlarının yalnızca nitelikli yatırımcılara satılması tercih edilerek, fon yatırımcıları için asgari yatırım tutarı ya da maksimum yatırımcı sayısı konusunda sınırlama getirilmemiştir. Ancak fon kurucusu tarafından fon izahnamesinde sınır getirilmesi mümkündür. Kurul düzenlemeleri uyarınca nitelikli yatırımcı, SPK’nın yatırım kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlanan ve talebe dayalı olarak profesyonel kabul edilenler de dahil profesyonel müşterilerdir.

2- Nitelikli yatırımcılar kimlerdir?

Yerli ve yabancı yatırım fonları, emeklilik fonları, yatırım ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, emekli ve yardım sandıkları, vakıflar, kamuya yararlı dernekler, nitelikleri itibariyle bu kurumlara benzer olduğu SPK’ca belirlenecek diğer yatırımcılar, fon katılma paylarının halka arz tarihi itibariyle en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişiler nitelikli yatırımcılara örnek olarak verilebilir.

3- Fon kaç kişiye kurulabilir?

Serbest Yatırım Fonları tek bir yatırımcıya özel kurulabildiği gibi aile, seçili kurumlara özel de olabiliyor. Maksimum kişi sayısı sınırı bu fonlarda bulunmuyor.

4- Serbest yatırım fonları nelere yatırım yapabilir?

Diğer fonların aksine serbest fonların yatırım stratejisi belirli kurallara tabi değil. Serbest fonların özü piyasa uzmanlarının tanımına göre yüksek risk alıp çok daha fazla getiri elde etmek. O nedenle türev araçları, borsa dışı opsiyon sözleşmeleri, swap sözleşmeleri, açığa satış, kredili menkul kıymet işlemi yapabilirler. Türev ve açığa alım satım yaptığı için serbest fonların risk değeri yüksektir.

5- Serbest fonlar nasıl alınır?

Nitelikli yatırımcılara ihraç edilen fonların alım satım işlemleri sadece yetkili aracı kuruluşlar üzerinden yapılabiliyor. Ayrıca bu fonların paylarında alım satım konusunda yetkili kuruluşlar, fona katılan yatırımcıların nitelikli yatırımcı şartlarını taşıdığını gösteren belgeleri temin edip düzenli olarak saklamak zorundadır.

6- Kuruluş türleri nasıl olabilir

Serbest yatırım fonlarının, yatırım sınırlamalarının fon izahnamelerinde serbestçe belirlenmesine olanak tanınması suretiyle, tek bir portföyden oluşan yüksek riskli yatırım fonu olarak ya da portföyü serbest yatırım fonlarından oluşan fon sepeti şeklinde kurulabilmelerine imkan getirilmiştir. Fon sepetinde yer alan serbest yatırım fonlarına ait katılma paylarının değerinin, fon toplam değerinin yüzde 10'unu geçmesi halinde, bu fon sepetleri Tebliğ’de serbest yatırım fonları için belirlenen hükümlere tabi olmaktadırlar. Bu nitelikteki fon sepetleri Tebliğ’de fon sepetleri için belirlenen genel yatırım sınırlamalarına tabi değildir.