DUVAR - Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, Türkiye’nin, Lozan Üniversitesi tarafından hazırlanan 2023 yılı cezaevi raporuna göre, Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık hapishaneler listesinde birinci ülke iken dünyada da ilkler arasında yer aldığını söyledi. Y ve S Tipi cezaevlerinin güneş görmeyecek şekilde yapılandırıldığını ve tecrit odaklı olduğuna dikkat çeken Karaca, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'a “İnsanlık onuruna yakışmayan bu hapishaneleri kapatmayı düşünüyor musunuz?” diye sordu.

Karaca, soru önergesinde şu ifadeleri kullandı:

“Lozan Üniversitesi tarafından hazırlanan 2023 yılı cezaevi raporuna göre, Türkiye Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık hapishaneler listesinde birinci ülke iken dünyada da ilklerde yer almaktadır. Sayısı ve türü yıldan yıla artan cezaevlerine bakıldığında, Bakanlığınızın neredeyse bütün alfabeyi kullandığı görülmektedir.

Son yıllarda, güneş görmeyecek şekilde ve tecrit odaklı olan Y ve S Tipi cezaevleri sürekli gündeme gelmektedir. İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishaneler Komisyonu’nun, Y ve S tipi hapishanelere dair hazırladığı raporda, yaşanan hak ihlalleri “ayakta sayım, izolasyon, çıplak arama, kötü muamele ve tecrit” olarak özetlenmektedir. Bu rapora göre; hangi tür suç veya ceza aldığına bakılmadan tutuklular, İdari ve Gözlem Kurullarının kararları neticesinde tekli odalara konulmaktadır. S tipi hapishanelerindeki uygulamaların özelikle insan psikolojisi üzerinde birçok tahribata yol açtığı, şüpheli ölümler, intihar vakaları, işkence ve kötü muamele uygulamalarının çokça yaşandığı yapılan başvurulardan derlenen verilerdir.

Rapora göre bu tip hapishanelerle, mahpusların hem dışarıyla hem de diğer mahpuslarla ilişkilerinin olabildiğinde kısıtlandığı, bağlarının kesildiği ve mahpusların mutlak bir tecride maruz bırakıldığı ifade edilmektedir. Bunun yanı sıra her hücrenin tek penceresinin olması ve tüm pencerelerin apartman boşluğu gibi tanımlanabilecek tek alana açılıyor olması nedeniyle herhangi bir hücredeki en hafif gürültünün bile tüm hücrelerde duyulması veya yankılanması şeklinde kurgulanmış mimari yapılanma, günün 24 saati gürültüye maruz kalma gibi ciddi bir soruna neden olmaktadır.

Marmara Kapalı Cezaevinde tutulan Av. Oya Aslan’ın tarafıma gönderdiği mektupta, cezaevi koşullarını yazdığı taktirde “yalan yanlış bilgi veriyorsun” denerek mektuplarına sansür uygulandığı yazılmıştır. Aslan’ın mektubunda yer aldığı kadarıyla hapishanenin bir köşesinde bulunan, 15 metre duvarlarla çevrili kuyu gibi havalandırmalara mahpuslar günde yalnızca 1,5-2 saat çıkartılmaktadır.

Yaptığımız araştırmaya göre yüksek güvenlikli hapishanelerin pencerelerinde demir parmaklıkların yanı sıra güneş ışığına izin vermeyen sık örülmüş tel örgü bulunmaktadır ve bu örgü hem hava almayı hem de güneşten yararlanmayı engellemektedir. S tipi hapishanelerin en önemli özelliklerinden biri ise hücrelerde kamera bulunmasıdır. Gün içerisinde 22,5 saatini bir hücrede geçiren mahpusların en mahrem halleri bile izlenmektedir.”

'NEDEN BİNLERCE KAPASİTELİ HAPİSHANELER İNŞA EDİLMEYE BAŞLANDI?

Sevda Karaca, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’a şu soruları yöneltti:

“1. Türkiye’de kaç tane Y ve S Tipi hapishane bulunmaktadır? Buralarda tutulan tutuklu ve hükümlü sayısı kaçtır?

2. Neden ve hangi amaçlarla binlerce kapasiteli, yüksek güvenlikli yeni hapishaneler inşa edilmeye başlanmıştır?

3. Bu hapishanelerin fiziksel yapısı nasıldır? Koğuş sistemi bulunmakta mıdır? Hücreler ve koğuşlar kaçar kişiliktir ve kaçar metrekaredir?

4. Y ve S tipi cezaevlerinde bulunduğu belirtilen havalandırmaların fiziksel koşulları nasıldır? Mahpuslar günde ne kadar süre havalandırmadan faydalanabilmektedir? Havalandırması olmayan bu hücrelerde mahpusların tutulmasının yasal dayanağı var mıdır?

5. Tek bir hücrede olan mahpus hangi amaç ile 24 saat kamera ile izlenmektedir?

6. Sosyalliğin son derece kısıtlandığı bu yerlerde mahpusların yaşadığı fiziki ve ruhsal sorunların tespitine ilişkin bakanlığınızın bir çalışması var mıdır?

7. Bu hapishanelerde bugüne kadar kaç intihar vakası yaşanmıştır? İntihar olduğu olup olmadığı araştırılmış mıdır?

8. İnsanlık onuruna yakışmayan bu hapishaneleri kapatmayı düşünüyor musunuz?”