Sosyal medyada gerçek dışı Barış Pınarı iddiaları

DUVAR - Türkiye'nin Fırat'ın doğusuna düzenlediği 'Barış Pınarı Harekatı'na ilişkin sosyal medyada çok sayıda asılsız iddia ve görsel dolaşıyor. Teyit.org, bu iddialardan bazılarını derleyerek neden doğru olmadıklarını, gerçekte hangi zamanda ve yerde çekildiklerini anlattı.

1-) TSK tarafından vurulduğu iddia edilen aracı gösteren video

Sosyal medyada paylaşılan bir videoda, 9 Ekim 2019’da başlayan harekatta Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından vurulduğu ifade edilen bir araç gösterildi. Görüntülerin orijinalinin 4 Mart 2019’da YouTube’a yüklendiği görülebiliyor. Orient Tv isimli hesap tarafından paylaşılan videonun açıklamasında ise “Esad rejimine ait bir konvoyun infilak ettiği” ifade ediliyor. Görüntülerin Barış Pınarı Harekatı kapsamında vurulan bir aracı gösterdiği iddiası doğru değil. Video, harekattan aylar önce Suriye ordusuna ait bir konvoya yapılan saldırıdan olduğu iddia edilerek paylaşılmış.

2) Macaristan AB’nin Türkiye’yi Barış Pınarı Harekatı’ndan dolayı uyardığı bildirisini veto etmedi

Macaristan'ın, Avrupa Birliği’nin (AB) Suriye’nin kuzeyine yapılan Barış Pınarı Harekatı nedeniyle Türkiye’yi uyarmak için hazırladığı bildiriyi veto ettiği iddiası sosyal medyada ve haber sitelerinde yer aldı. İddia doğru değil.

Macaristan bildiriyi resmi olarak veto etmedi, ancak bildirinin kabulünün gecikmesine neden oldu. Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Péter Szijjártó’ın, hgv.hu isimli Macar bir haber sitesine verdiği röportajda 'kendisinin bir uyarı bildirisine olan ihtiyacı kabul etmediğini dolayısıyla da uzunca bir süre bildirinin yayımlanmasını engellediklerini ama sonuç olarak bildiri metninin yayımlanmasını onayladıklarını' ifade etti. Macaristan Devlet Bakanı Gergely Gulyas ise veto kararının olmadığını, uyarı bildirisine Visegrad Dörtlüsü ve AB’nin birliğini bozmamak için onay verdiklerinin altını çizdi. Teyit.org Euronews Macaristan AB muhabiri Sandor Zsiros ile görüştü ve Macaristan’ın bildiriyi resmi olarak veto etmediğini, yalnızca AB’nin uyarı hamlesini geciktirdiği öğrendi.

3) Bir videonun Türkiye tarafından yapılan bombalamayı gösterdiği iddiası

Paylaşılan bir videoda Barış Pınarı Harekatı kapsamında Suriye’de Türkiye tarafından yapılan bombardımanı gösterdiği iddia edildi. Ancak iddia doğru değil. Video, Barış Pınarı Harekatı’nın başlamasından aylar önce, Rusya’nın Suriye’de yaptığı bir hava operasyonundan olduğu söylenerek paylaşılmış. Görüntülerin orijinal hali ilk olarak 8 Temmuz 2019’da internete yüklendiğini söylemek mümkün. Havadan atılan bir bombanın patlama anının yer aldığı videonun açıklamasında ise “İdlib’e bağlı Kafr Ein kentindeki cihatçı gruplara yapılan hava saldırısı” ifadesi yer alıyor.

4) Fotoğrafların Barış Pınarı Harekatı’ndan ve Suriye’den olduğu iddiası

Facebook’ta yer alan bir iletide üç fotoğrafın birleştirilmesi ile bir kolaj oluşturulmuş ve görüntülerin Suriye’den olduğu iddia edilmiş. Kod Adı Başkan isimli grubun gönderisi 3 bin 100 etkileşim, bin 200 de paylaşım aldı.

İddia gönderide üstte yer alan iki fotoğraf daha önce sosyal medyada ve çeşitli internet sitelerinde farklı zamanlarda birlikte veya ayrı ayrı paylaşılmış. Zaman zaman paylaşıma sunulan fotoğraflardan ilki 2014, ikincisi ise 2015’ten itibaren farklı sitelerde de yer almış.

Gönderide yer alan diğer fotoğraf ise Afrin Harekatı sırasında da dolaşıma girmiş. Ancak görüntü Mısır’da 2015 yılında gerçekleşen bir patlamadan. İHA tarafından Temmuz 2015’te yayımlanan görüntülerin, yanmakta olan bir aracın etrafına toplanan kalabalığı ve ikinci kez patlayan aracı gösterdiği belirtilmiş. Fotoğraf 3 Temmuz 2015 tarihinde Ensonhaber.com adlı haber sitesinde de “Mısır’da patlamayı seyreden kalabalık pişman oldu” başlığıyla yayımlanmış.

5) Fotoğrafın Barış Pınarı Harekatı sırasında patlatılan bir binayı gösterdiği iddiası

Sosyal medyada paylaşılan ve Teyit’e ihbar olarak gelen fotoğrafın Barış Pınarı Harekatı sırasında patlatılan bir binayı gösterdiği iddia edildi.

Ancak fotoğraf Barış Pınarı Harekatı’ndan değil. Fotoğraf, 2016’da Cizre’de meydana gelen bir yangın sırasında kaydedildiği belirtilerek paylaşılmış.

Batman Rehber Gazetesi isimli haber sitesinde yer alan haberde, iddia konusu fotoğrafın Aralık 2015’te başlatılmış olan Şırnak’ta sokağa çıkma yasağı sırasında, belirlenemeyen nedenden dolayı meydana gelen bir yangında kaydedildiği ifade edilmiş. 2016 Şubat ayında paylaşılan haberin devamında, çıkan yangında 9 kişinin hayatını kaybettiği ve 25 kişinin de yaralandığı bilgisi mevcut.

6) Barış Pınarı Harekatı’nda askerin küçük çocuğa çikolata verdiği iddiası

Twitter’da yer alan @finansdunyasi adlı hesabın yaptığı videolu paylaşımda, küçük bir çocuğa askerin çikolata verdiği görüntüler yer alıyor. İddia konusu videonun yer aldığı paylaşım, #BarısPınarıHerakatı hashtagi ile yayımlanmış ve 500 retweet ile 2 bin 500 beğeni almış.

Söz konusu paylaşımın yer aldığı video, 24 Ağustos 2016 ila 29 Mart 2017 tarihleri arasında süren Fırat Kalkanı Harekatı’nda askerlerin sınırdaki küçük bir çocuğa çikolata verdiği belirtilerek paylaşılmış. Video ile ilgili paylaşımlardan biri TRT Haber’in internet sitesinde 9 Ocak 2017 tarihinde yayımlanan bir haberde yer alıyor.

7) Çoklu roketatarın seri atış yaptığı video Barış Pınarı Harekatı’ndan değil

Sosyal medyada birçok hesap tarafından paylaşılan bir videonun çoklu roketatarların 9 Ekim 2019’da başlayan Barış Pınarı Harekatı sırasında PKK/YPG’li hedefleri vururken gösterdiği iddia edildi.

Ancak video Barış Pınarı Harekatı’ndan değil. Video, 14 Eylül 2018’de Rusya’nın Sibirya bölgesi yakınında bulunan Tsugol kentinde Uragan MLRS tipi çok namlulu roketatar sistemi ile yapılan “Vostok tatbikatını” gösteriyor.

İddia konusu videoya RT’nin YouTube hesabından ulaşılabiliyor. 14 Eylül 2018’de paylaşılan videonun Rusya Savunma Bakanlığı tarafından paylaşıldığı ifade edilmiş. YouTube’daki videonun başlığı ise “Yangın Fırtınası: Vostok-2018 egzersizlerinde kasırga reaktif sistemi”.

 8) Videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında top oynayan çocukları koruyan askeri gösterdiği iddiası

Sosyal medyada paylaşılan bir videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında Suriye’deki top oynayan çocukları koruyan askeri gösterdiği iddia edildi.

Ancak video Barış Pınarı Harekatı sırasında çekilmemiş. Video, askerin çocukları koruduğu belirtilerek 2017 senesinde paylaşılmıştı. Söz konusu video internette araştırıldığında 2017 senesine ait paylaşımlar bulunabiliyor. Yeni Şafak gazetesi imzalı videonun YouTube’da 3 Mayıs 2017 tarihli haline ulaşmak mümkün.

9) Video Türkiye’nin yaptığı hava saldırısında yaralanan kişileri göstermiyor

Sosyal medyada paylaşılan bir videonun, Barış Pınarı Harekatı kapsamında Türkiye tarafından yapılan hava harekatında yaralanan ve hayatını kaybeden insanları gösterdiği iddia edildi.

Ancak videonun Barış Pınarı Harekatı kapsamında Türkiye tarafından düzenlenen hava harekatında yaralanan ve hayatını kaybeden insanları gösterdiği iddiası doğru değil. Video 2017 yılında IŞİD tarafından Mısır’daki bir kiliseye düzenlenen bombalı saldırının ardından kaydedilmiş. Barış Pınarı Harekatı ise 9 Ekim 2019’da başladı.

The Red Elephant isimli internet sitesinde yer alan bir haberde IŞİD tarafından 9 Nisan 2017 yılında bir kiliseye düzenlenen saldırıya dair bilgiler yer alıyor. Pazar ayini sırasında gerçekleşen ve 44 kişinin hayatını kaybettiği saldırının hemen ardından çekilen videonun ekran görüntüsü de haberde yer alıyor.

10) Barış Pınarı Harekatı sırasında öldürülen sivilleri gösteren video iddiası

Twitter’da @oreseven4 adlı kullanıcıya ait hesaptan yapılan paylaşımda bir videonun, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Barış Pınarı Harekatı’na ilişkin olduğu iddia edildi. Paylaşım 105 retweet, 75 de beğendi aldı ve 14 bin izlendi.

Ancak videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında çekildiği iddiası doğru değil. Video, Ağustos 2016’da Suriye ordusunun Haseke’de yapmış olduğu hava operasyonundan.

Video BBC’nin Suriye ekibinden Riam Dalatti’ye ait. Dalamatti, 19 Ağustos 2016 tarihinde yayımladığı gönderide Haseke’de hava saldırıları sayısının arttığını ve sivillerin hedef alındığını belirterek, bu operasyonla bağlantılı olarak iddia konusu videoyu tweet'ine eklemiş. Dolayısıyla, söz konusu videonun Barış Pınarı Harekatı ile ilgisi olamaz.

11) Barış Pınarı Harekatı ve Trump’ın katıldığı açılış hakkındaki iddia

Twitter’da @RobertDeNiroUS adlı kullanıcı tarafından yapılan paylaşımda, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump’ın, Türkiye’deki Trump Tower’ın açılışına katıldığı ve videoda kızı Ivanka Trump’ın, bu etkinlik nedeniyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a teşekkür tweet'i attığı bilgisi paylaşıldı.

Söz konusu tweet'teki ziyaret 20 Nisan 2012 tarihinde gerçekleşiyor. O tarihte henüz ABD Başkanı seçilmemiş ve işadamı kimliği ile Türkiye’yi ziyaret eden Donald Trump, Trump Tower’ın resmi açılış törenine yetişemediği için kızıyla, bir gün sonra Türkiye’ye geliyor ve bölgede incelemelerde bulunuyor. Yani videonun Barış Pınarı Harekatı’yla bir ilgisi yok.

12) Videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında Tel-Abyad’ın bombalandığını gösterdiği iddiası

Sosyal medyada paylaşılan bir videonun Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Barış Pınarı Harekatı sırasında Suriye’deki Tel-Abyad kentini bombaladığını gösterdiği iddia edildi. Aynı video Med Nuçe isimli haber sayfası tarafından Derik’te TSK’nın bombalandığı anları gösterdiği iddiası ile de paylaşıldı. Video Ankara Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı İ. Melih Gökçek tarafından da paylaşıldı.

Ancak görüntüler Barış Pınarı Harekatı’ndan değil. Ocak 2018’de başlayan Afrin Zeytin Dalı Harekatı’ndan olduğu belirtilerek de sosyal medyada paylaşılan video aslında 2010’da ABD’nin Kentucky eyaletinde gerçekleşen “Knob Creek Machine Gun Shot Night” isimli makineli silah etkinliğini gösteriyor.

Bahsi geçen görüntülerin yer aldığı 2010 tarihli bir paylaşıma da ulaşılabiliyor. Yılda 2 defa gerçekleşen silah atma etkinliğine yaklaşık 20 bin kişi katılıyor. AJ+’ın da YouTube’daki bir videosunda ABD’deki etkinlik anlatılmış.

13) Videonun Las Vegas’taki Trump Tower’a asılan Kürtler hakkındaki pankartı gösterdiği iddiası

Barış Pınarı Harekatı’nın başlmasının ardından sosyal medyada paylaşılan videonun, ABD’nin Las Vegas kentinde bulunan Trump Tower Otel üzerinde Kürtler hakkında bir sloganın yer aldığı pankartı gösterdiği iddia edildi. Trump Tower’a asıldığı iddia edilen sarı zeminli pankartta “Betrayed and Murdered The Kurdish People” (Trump Kürt halkına ihanet etti ve Kürt halkını öldürdü) ifadeleri yer alıyor ve hemen altındaki Greenpeace ifadesi görülebiliyor.

Videoda görülen pankart gerçek değil ve dijital ortamda oluşturulmuş. Bir kullanıcı tarafından 17 Mart 2019’da paylaşılan videoda da aynı bina ve sarı renkli pankart görülebiliyor. Video incelendiğinde pankartta benzer şekilde Greenpeace ifadesinin bulunduğu ve Trump hakkında bir sloganın yer aldığı fark edilebiliyor.

14) Video Türk keskin nişancılar tarafından vurulan YPG’liyi göstermiyor

Sosyal medyada paylaşılan bir videonun, 9 Ekim 2019’da başlayan Barış Pınarı Harekatı sırasında Türk keskin nişancıları tarafından vurulan YPG’liyi gösterdiği iddia edildi. Videoda elinde ağır makineli silah olan bir kişinin kafasından vurularak yere düştüğü görülüyor.

Ancak videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında Türk keskin nişancıları tarafından vurulan YPG’liyi gösterdiği iddiası doğru değil. Video 2015 yılında farklı iddialarla paylaşıma girmiş. Örneğin bir kullanıcı tarafından “Keskin nişancı fena indirdi” başlığıyla 25 Ağustos 2015’te YouTube’a yüklenen görüntülerin açıklamasında, “IŞİD’li keskin nişancının Şii bir savaşçıyı vurduğu” ifade edilmiş. Videonun aynı açıklamayla beraber Haber 7’nin internet sitesinde de yer aldığını söylemek mümkün.

15) Video Barış Pınarı Harekatı sırasında Suriye’ye giren tankı göstermiyor

Sosyal medyada paylaşılan bir videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında Suriye’ye giren Türk tankını gösterdiği iddia edildi. 12 Ekim 2019 tarihinde Twitter’da da paylaşılan video yaklaşık 12 bin kullanıcı tarafından beğenilirken, 2 bin 500 kişi tarafından da retweet'lendi.

Ancak videonun Barış Pınarı Harekatı sırasında çekildiği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Aynı görüntülerin internette 2018 ve 2016 senelerinde paylaşıldığı hallerini de görmek mümkün. Fotoğraftaki tank Türkiye’ye değil İsrail’e ait. Fotoğrafın orijinal haline “gettyimages” isimli stok fotoğraf sitesinden ulaşılabiliyor. Fotoğraf 1998 yılında İsrail ordusunun Golan Tepeleri’ndeki, askerlerin aileleri için yapılan bir gösteri sırasında çekilmiş.