Sosyalist partilerin 31 Mart 2024 yerel seçimlerindeki durumu, sosyalist bilim insanları tarafından da değerlendirildi. Dünkü yazımızda Prof. Dr. Korkut Boratav, Prof. Dr. Oğuz Oyan, Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ve benim de katıldığım çevrim içi bir toplantıda yerel seçim sonuçlarını değerlendirdiğimizden söz etmiştim.
Makine Mühendisleri Odası’nın Sanayi ve Toplum Bülteni’nin Nisan sayısı için 2 Nisan 2024 günü yapılan zoom toplantısında yerel seçim sonuçları, AKP’nin önümüzdeki dönem izleyeceği ekonomik politikalar, CHP ve sosyalist muhalefetin nasıl davranması gerektiği konuları tartışılmıştı.
Bugünkü yazımızda da, toplantının ikinci bölümünde gündeme gelen sosyalist partilerin seçimlerde aldığı sonuçlara ilişkin değerlendirmeleri kısaca özetleyeceğim.
‘KOMÜNİST BELEDİYE BAŞKANI KALMADI’
Prof. Dr. Oğuz Oyan, yerel seçimlerde sosyalistlerin daha yakın bir işbirliği yapması gerekirken bunun tam anlamıyla gerçekleşmediğini söyledi.
Oğuz Oyan, “Tunceli’de il düzeyinde bir komünist başkan vardı, bu durum ülke genelinde olumlu bir etki yaratmıştı. Şimdi bu başkan Maçoğlu, Kadıköy’deki seçimi kaybetti. Tunceli’de tekrar aday yapılıp yapılmayacağı da tartışmalıydı. Artık komünist bir başkanın il düzeyinde temsili imkanı da kalmamış oldu” diye konuştu.
Profesör Oyan, “Maden kentlerini sosyalistler kazanmasa bile CHP kazandı ancak Kocaeli, Karabük gibi işçi kentlerinde ne yazık ki AKP başarılı oldu. Yine bir işçi kenti olan Aliağa’da da MHP’li aday, belediye başkanı seçildi. Sosyalistler daha önceki Fatsa, Tunceli örnekleri gibi örnek belediyecilik çalışmalarına ağırlık vermeli, işçi kentlerinde de kazanım elde etmeli” dedi.
MUHALİF SEÇMEN CHP’YE YÖNELDİ
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu da, seçmenin AKP’ye bir tepki olarak CHP’yi seçtiğine dikkati çekti. Kozanoğlu, “Sosyalist partiler de genelde büyükşehirde aday çıkartmadı, CHP’nin işini kolaylaştırdı. Sol Parti de, iki yerde seçim kazandı” dedi.
Profesör Kozanoğlu, 31 Mart’taki toplumsal dalganın önümüzdeki dönemde de devam etmesi gerektiğini belirterek sendikaların, emek ve meslek örgütlerinin, emeklilerin ve kadın hareketinin AKP karşısında güçlü bir muhalefet odağı oluşturmasını istedi. Kozanoğlu, 1989’da Özal’ın düşüşü gibi bu toplumsal muhalif dalganın AKP’nin düşüşünü de sağlayabileceğini ifade etti.
Prof. Dr. Korkut Boratav da, sosyalistlerin emek kesimi ve yoksul köylülüğün ağırlıkta olduğu kentlerdeki seçim sonuçlarını analiz ederek siyasal İslamcı ideolojinin egemenliğinin sona erip ermediğini saptamasını, böylelikle önümüzdeki dönemde nasıl bir çalışma içinde olacaklarının verilerini elde etmeleri gerektiğini söyledi.
TİP’İN OYU 950 BİNDEN 260 BİNE İNDİ
Ben de toplantıda sosyalist partilerin seçim sonuçları ile ilgili verilerini paylaştım. Türkiye İşçi Partisi (TİP), Mayıs 2023 seçimlerinde Türkiye genelinde bir milyona yakın, yani 956 bin 57 oy aldı. Oy oranı da, yüzde 1,76 idi. TİP’in oyu, bu yerel seçimlerde de 262 bine düştü, oy oranı da yüzde 0,61 oldu.
2024 İl Genel Meclisi Seçim Sonuçları:
TİP ……. 262 bin oy ……yüzde 0,61
TKP …… 127 bin oy …... yüzde 0,29
Sol Parti… 55 bin oy ……yüzde 0,12
EMEP ……41 bin oy …… yüzde 0,09
TKH …….. 22 bin oy ……yüzde 0,05
2023 Genel Seçim Sonuçları
TİP ……... 956.057 oy ….. yüzde 1,76
TKP …….. 63.809 oy ….. yüzde 0,12
Sol Parti …. 77.992 oy …...yüzde 0,14
TKH ……… 17.476 oy ….. yüzde 0,03
EMEP seçime Yeşil Sol Parti (eski HDP) listelerinden katıldı.
GEBZE SEÇİMLERİ
TİP Genel Başkanı Erkan Baş, Kocaeli’nin Gebze ilçesindeki belediye başkanlığı seçimlerine katıldı. Gebze ilçesi, işçi kesiminin ağırlıklı olduğu bir sanayi kentidir. Erkan Baş, CHP ve DEM Partisi’nin katılmadığı bu seçimlerde üçüncü sırada yer aldı. Seçimi yine AKP’nin adayı kazandı.
2024 Gebze Seçim Sonuçları
AKP..… 75 bin oy ……... yüzde 36,94
İyi Parti…40.588 oy ……. yüzde 19,99
TİP ……. 40.438 oy …….. yüzde 19,91
2023 Gebze Seçim Sonuçları
AKP ….yüzde 40,08
CHP…..yüzde 22,82
MHP ….yüzde 10,54
İyi Parti yüzde 7,9
YRP….. yüzde 6,2
KADIKÖY SEÇİMLERİ
Tunceli (Dersim) Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu, Türkiye Komünist Partisi (TKP) adayı olarak Kadıköy Belediye Başkanlığı seçimlerine katıldı. Maçoğlu, üçüncü sırada yer aldı.
2024 Kadıköy Seçim Sonuçları
CHP …. 213 bin oy … yüzde 68,78
AKP ….. 40.461 oy ….yüzde 13,06
TKP ….. 31.038 oy ….yüzde 10,02
Zafer P… 8.411 oy …. yüzde 2,71
TİP ….. 3.858 oy …. yüzde 1,24 (TİP, 2023 seçimlerinde yüzde 9,6 oranında oy almıştı)
Sosyalist partilerden Sol Parti, Tunceli’nin Hozat ilçesi ile Aksaray’ın Saratlı beldesi belediye seçimlerini kazandı. TİP de, Hatay’ın Samandağ ilçesi belediye başkanlığı seçimini aldı.
ELEŞTİRİ VE DERSLER
Seçimlerde en fazla oyu olan TİP üzerinden bir değerlendirme yapacak olursak; bu partinin 950 bin olan oyunun 10 ay sonra 260 bine düşmesi, üzerinde ciddi durulması gereken bir konudur.
TİP, 2017’de kurulmuş olup yeni bir partidir, kurulduktan sonra sürekli referandum ve seçimlere girmesi, kurumsallaşma sürecini tamamlayamamış olduğunu gösteriyor. TİP’in diğer düzen partileri gibi Hazine yardımı almayışı, üye aidatları ve bağışlarla harcamalarını finanse etmesi, epey sıkıntı doğurmuştur.
TİP, 2023 seçimlerinde bir milyona yakın bir oyla sol kesimde bir umut yaratmışsa da maddi olanaksızların yanı sıra kurumsallaşmasını tamamlayamamış olması, özellikle sosyalist bir parti olarak emek kesimi ve sendikalarla daha yakın bir ilişki kurması gerekirken bunu gerçekleştirememiş oluşu, önemli bir esiklik olarak değerlendirilebilir.
Her ne kadar TİP Genel Başkanı Erkan Baş, işçi kenti Gebze’de seçime katılmışsa da bir genel başkanın ülke düzeyindeki temsili, parlamentodaki etkinliği dikkate alınarak onun yerine bu ilçede bir işçi liderinin, sendikacının seçime katılması daha uygun görülebilirdi. Erkan Baş, Gebze Belediye Başkanı seçilseydi ne yapacaktı, milletvekilliğinden istifa edip belediye başkanlığını tercih etmesi, ülke düzeyinde sağladığı etkinliği ve gücünü zayıflatabilirdi.
SOSYALİSTLERİN BİRLİKTELİĞİ?
Öte yandan Kadıköy’de de TKP adayı Maçoğlu’nun seçimi kaybetmesi de üzerinde durulması gereken bir konudur. Maçoğlu, bir dönem daha Tunceli Belediye Başkanlığı görevine devam edebilirdi ancak bu konuda da orada yeniden aday olması yönünde bazı tartışma ve itirazların olduğu öne sürülüyor. Ya da Kadıköy’de sosyalistlerin ortak bir aday üzerinde anlaşması sağlanabilirdi. O da mümkün olamadı.
Hatay’ın Samandağ ilçesinde sosyalist partilerin birlikteliği sağlandı ve TİP adayı yüzde 47 oyla belediye başkanı olurken ikinci sıradaki CHP’nin adayı yüzde 42 oranında oy aldı. Samandağ’da köklü bir yerel adayın bulunması da toplum tarafından kabul gördü ve seçildi.
Yine Hatay’ın Defne ilçesinde ise, sosyalistler ortak bir aday üzerinde anlaşamadılar. CHP adayı yüzde 45,83 ile belediye başkanı seçilirken TKP yüzde 39,62, TİP yüzde 5,23, Sol Parti yüzde 0,66, HKP de yüzde 0,30 oy aldı. Sosyalistlerin tüm oylarının toplamı yüzde 45,81’e ulaşarak CHP ile baş başa bir noktaya geliyordu.
NE YAPMALI?
Sonuç itibariyle sosyalist partilerin önümüzdeki dönemde, işçi sınıfı ile emek kesiminin somut sorunları üzerinden ilişki kurması, hem beyaz yakalı, hem de mavi yakalı işçilerle, kamu çalışanlarıyla, sendikalarla daha yakın bir bağlantıya girmesi uygun olacaktır.
Yine bu bağlamda gençlik, kadın örgütleri, çevreci kuruluşlar, emekli dernekleri ve de meslek odalarıyla ilişkiler de önem taşımaktadır. Kuşkusuz sosyalist partilerin ideolojik hatlarını çok net belirlemesi, kısa ve anlaşılır taleplerini kitlelere iletebilmesi de gerekli gözükmektedir.
Bu arada kendi örgütsel yapılarını güçlendirmesi, partilere üye olanların ciddi bir eğitimden geçirilmesi, Türkiye işçi hareketi ve sol tarihi hakkında başta gençler olmak üzere tüm üyelere eğitim verilmesi acil bir görev olarak durmaktadır.
Tabii ki önümüzdeki dönem, işçi sınıfı ve yoksul kesimi zor günler bekliyor. Hayat pahalılığı, geçim sıkıntısı, AKP hükümetinin uygulayacağı IMF destekli kemer sıkma politikaları, bir dizi hak kayıpları, sosyalistler için önemli mücadele alanları olacaktır. Sosyalistler, toplumda ayrı bir güç olarak varlıklarını hissettirebilir ve etkinlik sağlayabilirlerse daha geniş kitlelerle buluşmaları ve alternatif olmaları mümkün olabilecektir…