Suriye’de ‘ateşkes’ mi ‘savaş’ mı?

Barış Avşar  bavsar@gazeteduvar.com.tr

DUVAR - Türkiye’nin Cerablus bölgesindeki askeri harekatı devam ederken akşam saatlerinde hızlı gelişmeler yaşandı. Önce ABD Merkez Komutanlık Sözcüsü John Thomas'ın, "Türkler ve Kürtler arasında ateşkes sağlandığı”na ilişkin açıklaması geldi. Ateşkes ‘geçiciydi’ ancak ABD ‘kalıcı olmasını umut ediyordu’. AFP’nin duyurduğu bu açıklamanın YPG tarafından doğrulandığı belirtilirken, Reuters kısa süre sonra TSK’nın ‘ateşkes yok’ açıklamasını geçti. Ve nihayet, bir Türk tankının Cerablus’un batısında vurulduğu ve 3 askerin yaralandığı haberi geldi. Bunun, önce YPG saldırısı olduğu haberleri yayılırken, sonradan saldırıyı IŞİD’in gerçekleştirdiği yönünde haberler medyaya yansıdı. Türkiye ve YPG arasındaki duruma ilişkin haberler saatler ilerledikçe savaşla barış arasında ‘gel-git’ şeklinde ilerlerken, belirgin olan en önemli nokta ABD’nin YPG ve Türkiye arasındaki çatışmanın derinleşmesini istemediğiydi.

Fehim Taştekin

TAŞTEKİN: TÜRKİYE BAZI KAZANIMLAR ELDE ETTİ      

Peki Türkiye’nin ‘Fırat Kalkanı’ adını verdiği bu operasyonda bir ‘ateşkesin’ şimdi gündeme gelmesi ne anlam taşıyor? Bu soruyu yönelttiğimiz gazeteci Fehim Taştekin, Türkiye’nin karşı karşıya olduğu riske dikkat çekiyor öncelikle: “Türkiye Cerablus’un YPG’nin de içinde yer aldığı Suriye Demokratik Güçleri (SDG) eline geçmesini ve kendisine sıfır noktasında bir koridor açılmasını istemiyordu ve kendisini buna çok bağlamıştı. Ama daha ileri gitmek, baştan beri riskliydi. Çünkü daha ötesi büyük bir coğrafyada Kürtlerle komple bir savaş demekti. Oysa şu ana kadar Türkiye AK Parti’nin önemseyeceği bazı kazanımlar elde etti. Öncelikle harekatın kendisi IŞİD’le savaşan Kürtleri durduran kırmızı çizgilerin kabulü anlamına geldi. Ayrıca desteklediği Suriyeli güçlere bir sığınak sağladı ve oyuna dönmüş oldu. Sahada asker bulunduran ülke durumuna geldi. Bunlar kısa vadede bir ateşkes için Erdoğan’ı tatmin edebilir.”

Avni Özgürel

ÖZGÜREL: SÖZLER KAĞIT ÜZERİNDE 

Taştekin’in söyledikleri Türkiye’nin şu ana kadar elde ettiği kazanımlara işaret ediyordu. Ancak bunlar bir ateşkes için yeterli olacak mı? Yeni Birlik gazetesi sahibi Avni Özgürel’in yorumu farklı, “Şu anda ABD’nin yaklaşımı hiç gerçekçi değil ve sahadaki durumu yansıtmıyor. ABD, PKK/PYD adını kullanmıyor, ‘SDG’ diyor, adını değiştiriyor. Ama adlarını anmamak bunların varlığını değiştirmiyor. Şu ana kadar ABD tarafından Türkiye’ye verilen sözler tutulmadı. YPG’nin tamamen Fırat’ın doğusuna geçmediği koşullar, sözlerin kağıt üzerinde kaldığı anlamına geliyor. Bu gece yaşanan tank olayı dahi ABD’nin bölgede yaşanan gerçeklikten kopukluğunu gösteriyor. PYD Fırat’ın doğusuna çekilene ve bölgeyi Kürtleştirme politikasından vazgeçene kadar başka bir seçenek konuşulamaz. Ama bu da Fırat’ın doğusundaki varlıklarının kabulü anlamına gelmez. ABD’nin kanadı altına sığınarak bunun sağlanması mümkün değil. Rusya dahil önemli aktörler bölgede Suriye’nin toprak bütünlüğünü vurgularken bu olmaz. PYD’nin alan genişletmekten vazgeçerek ABD’nin hedefi neresi ise oraya yönelmesi lazım. Rakka ise Rakka’ya yürümeye hazırlanmalı…”

Fehim Işık

IŞIK: BÖLGEDEKİ KÜRTLER SADECE YPG DEĞİL

Avni Özgürel, PYD/YPG’nin durumuna dikkat çekerken gazeteci Fehim Işık, Türkiye’nin desteklediği Suriye kökenli güçlere de dikkat çekiyor, “IŞİD’e karşı böyle bir harekat yaptığınızı söyleyerek Suriye’ye girip sonra Kürtlerle çatışmaya başlamanız, bunda da ısrar etmeniz zaten uygun değil. ABD Merkez Komutanlığı’nın ateşkes açıklamasının hemen ardından ÖSO adı altındaki gruplardan bazılarının temsilcisi durumundaki kişilerin ‘ateşkesi tanımayacakları’ yönünde açıklamaları geldi. ‘Kuzey Ordusu’ olarak da anılan bu güçler içerisinden olası bir ateşkeste provakatif tutumlar alanlar çıkabilir. Ki bunun bir örneği Halep’te Kürt mahallelerine saldırı şeklinde yaşandı. Ama burada karşılarındaki güçler de küçük güçler değil. Geçmişte Türkiye yokken bu gruplar bu bölgede bir metre bile ilerleyememişti. Belirleyici olan Türkiye’nin tutumunun ne olacağı... Fakat şunu da gözden kaçırmamak gerek, Fırat’ın batısındaki Kürt varlığı sadece YPG değildir. Burada Kürt köyleri de var. Ve buralarda yaşayanların yerel savunma güçleri içinde yer alması da YPG’nin Fırat’ın batısına geçmesiyle engellenemez.”

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Bu aşamadan sonra neler yaşanabilir? Fehim Taştekin, Türkiye’nin Suriye’deki varlığının devamında dikkatlerden kaçmış görünen önemli bir noktaya dikkat çekiyor: “Harekatın IŞİD’e karşı yapılmış olduğu ilan edilmişti ama Türkiye’nin sınırında IŞİD halen bitmiş değil. 25 kilometrelik sınır boyunca halen var ve aşağıda El Bab’a kadar uzanıyor.” Taştekin’in dikkat çektiği bir diğer nokta da medyaya, “CIA’nin desteklediği ÖSO ile Pentagon’un desteklediği YPG karşı karşıya” haberleri ile yansıyan durum, “Bu, ABD için çok uzun süre kabul edilebilir değil. Zaten o yüzden ardı ardına Pentagon, ABD Dışişleri ve Beyaz Saray’dan Türkiye’ye yönelik uyarılar duyuyoruz. Üstelik Türkiye’nin başka ittifakları da Türkiye’yle tamamen aynı çizgide değil. Bunlara Rusya da dahil… Bir ateşkes Türkiye’nin bu gerçeği kabul etmiş olduğunu gösterir. Ama yok ‘tüm bunlara rağmen ben dediğimi yapacağım’ dersen iki saat içinde Suriye bir felakete dönüşebilir. Ki bu kadar büyük riskleri ABD ve Rusya bile alamıyor. Kim olursan ol Suriye’ye müdahale ederken kendi başına davranamazsın, bölgenin realitesini dikkate almak zorundasın. Üstelik bugün gündeme gelen geçici ateşkes uygulamaya geçerse hem Türkiye hem PYD için manevra alanı sağlar. Evet belki Kürtlerin ilerleyişini zorlaştırabilir ama mevcut kazanımlarını da teyit eden bir anlama da gelir. Fırat’ın doğusundaki varlığının kabul edilmesi gibi…”

Ancak Türkiye’nin Suriye’deki harekatının başlamasının üzerinden çok kısa bir süre geçti. Bu sürede Türkiye’nin bir ateşkese gitmesi ihtimali ne kadar gerçekçi, bunun gerekçesi ne olabilir? Bu soruya Taştekin’in yanıtı şöyle, “Türkiye’nin ittifak ettiği güçler çok profesyonel değil, insan kaynakları da sınırlı... Türk tankları olmadan ilerlemeleri mümkün değil. IŞİD gibi, Ahrar-u Şam gibi organize değiller. Türk tankları olmadan burada durabilmeleri çok mümkün görünmüyor. YPG’nin içinde yer aldığı SDG ise ABD’lilerin de teslim ettiği gibi şimdiye kadar güvenilir ve sonuç alan birlikler olduklarını çeşitli kereler gösterdi.”

BİR ATEŞKES TÜRKİYE’DEKİ DURUMU DEĞİŞTİRİR Mİ? 

Suriye’de TSK ve ittifak ettiği gruplarla YPG arasında bir savaşın taraflar için yaratacağı sonuçlar belki az çok kestirilebiliyor. Peki bir ateşkesin muhtemel etkileri? Burada da akla ilk gelen sorulardan birini Fehim Işık’a yöneltiyoruz: Böyle bir ateşkes Türkiye’deki çatışma durumunu da etkiler mi? Işık şöyle yanıt veriyor, “Diyarbakır’da ortak bir açıklama yapacak olan HDP, DTK, DBP gibi kurumlardan güçlü bir ateşkes çağrısı bekliyoruz. Ama yine de Suriye’de ortaya çıkacak bir ateşkesin Türkiye’ye çok hızlı yansıması zor görünüyor.”

30 Ağustos gecesi itibariyle Suriye’de yaşananlar ve Türkiye’ye etkilerine ilişkin değerlendirmeler böyle. Şu an kesin yanıtlar verilemeyen bazı soruların yeni gelişmelerle cevap bulmasını beklemek gerekli gibi görünüyor. Hiç şüphesiz bunlardan en yakın ve önemlisi de 4 Eylül’de gerçekleşeceği açıklanan Obama-Erdoğan görüşmesi…