Sosyal medyanın ‘doğası’ mı kötü yoksa onun nasıl kullanıldığına, kullanılmak zorunda kalındığına mı bağlı iyiliği ya da kötülüğü? Soruları bir de böyle sormak gerekmez mi? Orayı engelle, burayı düzenle, diğer tarafı denetle derken dönüp dolaşıp aynı noktaya gelinmiyor mu hep?
‘Gaz çıkarma’ videolarına kadar düştü TikTok cehenneminde işler!
Sosyal medya mecralarının tarifleri var. Birinin adı geçince, “aa orada iyi linç yenir” deniyor mesela. Diğerinin adı geçince, “orası ciddi içerik kaldırmaz”…
Sosyal medyanın yararı zararı bir yana mecraların böyle tanımlanabilir olması bile toplumsal duruma dair bir işaret değil mi?
Gazze için bir şey yazınca kendinizi birden bire ‘Arap sevici’ ya da ‘ABD sevdalısı’ bulabilirsiniz mesela Twitter’da yeni adıyla X’te. Gerçekte ne olduğunuzun da niyetinizin ne olduğunun da önemi yok, orası –özellikle de örgütlü ve profesyonel trollük müessesesi- sizi nasıl görmek istiyorsa öyle…
Ya da İnstagram’da var olacaksanız illa ki yeni nesil dizi oyuncularını andıran ‘artistik’ fotoğraflarınız yüklenmiş olmalı sayfanıza! Tartışılmaz şart!
***
TikTok Türkiye Temsilcisi Emir Gelen TBMM Dijital Mecralar Komisyonu'nu ziyaret etti.
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu ile görüşen temsilci Emir Gelen, önce Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman’ın açıklamalarını dinledi. Bu açıklamalardan da bir kez daha anlaşıldı ki siyaset de TikTok içerikleri için şu tespitleri yapıyor:
- Kadın cinselliği sömürülüyor. - Aile ve toplum ‘dinamitleniyor’. - Kötülüğün ve yalanın bağımlılığı yayılıyor.
Bu tespitleri yapan Yayman sözü şöyle bağlamış:
“Siz de bir babasınız, dayısınız, amcasınız. Bu toplantıya gelmeden önce çok sayıda telefon aldım. Herkes TikTok’u kapatın dedi. Siz de ona uygun değerlendirmelerde bulunun…”
***
Emir Gelen
Emir Gelen ne desin?
O da “kanunlara uyum sağlamaya çalıştıklarını ancak içeriklere müdahale konusunda geç kalabildiklerini” anlatmış. Bu konuda yeni çalışmalar yürüttükleri savunmasını yapmış…
Yetecek mi?
TikTok en hızlı müdahale ile bütün içeriklerini kontrol edebilse bile geçmişten bu güne Facebook’la, Twitter’la işte şimdi TikTok’la anılan ‘bu ve benzeri’ sıkıntılar çözülebilecek mi? Yoksa sanal dünya yine kendi çözümlerini mi üretecek?
Hatırlayın daha önce de sosyal medya kanalları için benzer sıkıntılar gündeme getirilmiş ve Türkiye’de temsilci bulundurmaları, içeriklere hızlı müdahale etmeleri gibi şartlar içeren yasal düzenlemeler yapılmıştı. Bir ‘düzen intizam’ sağlanmış görünürken (ve yine bu yasal düzenlemelere bağlı) TikTok cehennemi yükseliverdi.
O düzenlemeler varken yani!
Mecra kendisi bunu amaçlamıştır demiyoruz ama diğer sosyal medyada barınamayan söz konusu içerikler burada sıradan hale geldi. “Her saniye milyarlarca içerik üretiliyor” diyor Gelen, moderasyonun bir kısmının yapay zekayla yapıldığını, aynı zamanda her ülkede o ülkenin dilini bilen uzmanlar istihdam edildiğini, Türkiye’nin bu istihdam sıralamasında dünyada dördüncü sırada olduğunu ekliyor. 2023 yılının ilk 9 ayında 16 milyon içeriğin yayından kaldırıldığını anlatıyor…
Ama düzenlemeyle, içerik kaldırmayla sorun çözülüyor mu?
Görünen o ki çözülmüyor.
Hüseyin Yayman’ı arayanların dediği gibi TikTok tamamen kapatılsa çözülür mü peki?
***
Sokakta kadın cinselliğinin sergilenmesi, bu yolla para kazanılmaya çalışılması suçsa sosyal medyada da suçtur da, o suçu sokakta ya da sosyal medyada insanlara işleten nedir peki?
TikTok’ta ‘Laz Kızı’ kullanıcı adıyla yaptığı müstehcen yayın nedeniyle gözaltına alınan kadın ne diyordu ifadesinde: “1 saatte 100 bin lira kazanmadım. O gün 7 bin 500 lira kazandım. (Daha önce) 5-6 ayda 20 bin lira kazanıyordum. Bilerek göğsümü açmadım. Düğmem koptu. Kocam videoda yoktu, kolu çıkmış demek ki... Kocam çok tepki göstermedi. TikTok'tan gelir elde ettiğim için belki…”
Tamamen doğru kabul edelim bu ifadeyi. Bunları söyleyip serbest bırakıldıktan sonra ne yaptı?
‘Dar günde yanında olanlara’ teşekkür ederek yeni ve benzer bir video daha çekti! Bir günde 7 bin 500 lira ya da 5-6 ayda 20 bin lira kazanması yüzünden ‘tepki göstermeyen’ eşi de açıkça görülüyordu üstelik bu kez: Masaj yapıyordu!
*** Asgari ücretin ne kadar olacağı merak ediliyor ya hani. ‘Kulislerden haber aldığını’ belirterek rakam öne sürenlerin verdiği en yüksek tahmin 15-16 bin lira seviyelerini işaret ediyor. (Bu rakamların yüksek olduğunu, oralara çıkılmasının beklenmediğini söyleyenler de var...) Bildiler ve asgari ücret 16 bin lira oldu diyelim. Asgari ücretin bütün ücretler üzerindeki belirleyici etkisini de unutmadan soralım:
Bir günde ‘bir şekilde’ kazanılacak 7 bin 500 liranın cepteki önemi azalacak mı?
Ya da spordan, sanattan uzak bir eğitim sistemi ile çocukların, gençlerin sosyal medya bağımlılığı hangi yeni ‘düzenleme’ ile azaltılabilecek?
Ya da gerçek hayatta kara para ve onu aklama derdi bitmeden sosyal medyada bunu engellemek mümkün müdür?
İnsanlar işini gücünü yaparak insanca yaşam koşullarını kendileri ve aileleri için sağlayamaz hale geldikten sonra, bugün TikTok’un yarın Instagram’ın ya da başka bir yerin ‘fenomeni’ olup kolay para kazanma hayalleri biter mi?
Sosyal medyanın ‘doğası’ mı kötü yoksa onun nasıl kullanıldığına, kullanılmak zorunda kalındığına mı bağlı iyiliği ya da kötülüğü?
Soruları bir de böyle sormak gerekmez mi?
Orayı engelle, burayı düzenle, diğer tarafı denetle derken dönüp dolaşıp aynı noktaya gelinmiyor mu hep?