‘Tırşikçî kapitalistlere hayır’

Fırat Bulut*

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda 2017 yılında yapılan düzenlemenin 1 Temmuz 2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girmesi tütün üreticilerinin tepkisine yol açtı.

Yetki belgesi almadan tütün ticareti yapanlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası vermeyi öngören yasa uygulanırsa, zaten var olan yasaklar nedeniyle sorunlar yaşayan üreticilerin toplumsal bir yıkım yaşaması kaçınılmaz.

Yasaya karşı 3 gündür eylem yapan üreticiler Adıyaman ve Malatya’da yolu trafiğe kapatarak seslerini duyurmaya çalışıyorlar.

Adıyaman’daki yol kapatma eyleminde atılan 'Tırşikçî Kapitalistlere Hayır' sloganı iki gündür basında gündem konusu oldu. Traktörün üzerinde konuşma yapan bir tütün üreticisi “Ahmet Aydın denen şahıs bu işi ranta dökecek” dediği sırada dinleyenlerin arasından bir ses “Tırşikçî kapitalistlere hayır” sloganı attı ve diğer üreticiler de alkışlarla destek verdiler.

Üniversitede yıllarında iki yıl tütün doğrama atölyesinde çalışan bir gazeteci olarak, tütün emekçisi abimizin siyasi literatüre kazandırdığı 'Tırşikçî Kapitalistler' sloganının hikayesini yazmak istedim.

Tırşik; et, domates, biber, patlıcan gibi malzemelerin katılarak yapıldığı, Kürt mutfağının sevilen bir yemeği.

Ama yemek ismi olarak kalmayıp sosyolojik ve siyasî bir tanım, içerik kazanmıştır. Toplumda çıkar endeksli hareket edenler ve bu davranışları tırşıkçı-tırşıkçılık olarak eleştiri konusu yapılır.

Ekşi Sözlük'teki “nerede çıkar, para, ihale varsa bunlar oradalar, nerede çıkar varsa oradalar, nerede beleş varsa oradalar,oportünist...” yorumu da mutfaktan emek mücadelesine, siyasal alana geçen sözcüğü gayet net ifade ediyor.

Peki neden AK Parti Milletvekili Ahmet Aydın’dan bahsedilirken bu slogan atıldı?

Aslında düzenleme dört yıl önce yapıldı ama tepkiler nedeniyle bazı maddelerin uygulanması ertelenmişti. 

AK Parti Adıyaman milletvekili Ahmet Aydın’ın bahse konu yasal düzenleme ile ilgili rolünü, kendisinin basına yaptığı açıklamalardan da anlamak mümkün. Aydın gerek komisyon görüşmelerinde gerek STK ve tütün üreticilerinden oluşan heyetlerle yapılan görüşmelerde AK Parti'yi temsil eden ‘tütün üretimine ve piyasasına hakim' bir isim.

Düzenlemenin şekillenmesi sürecindeki merkezî rolü ve bu süreci fırsata dönüştürmeye çalıştığı iddiaları nedeniyle yasaya tepki gösteren üreticiler, Ahmet Aydın’a daha fazla tepkili.

İddia o ki ‘Adıyaman milletvekili Aydın, eniştesi üzerine kayıtlı fabrika üzerinden bu süreci fırsata dönüştürmeye çalışıyor.’

Zira yasaya göre yetki belgesi olmayan üreticiler tütün ticareti yapamayacak. Bin bir zorlukla elde ettikleri ürünlerini ancak kooperatifler ya da büyük şirketler aracılığıyla satabilecek. 

Dolayısıyla bir yıl boyunca emek harcayan üreticinin ürünü üzerinden aracılar, 'beleşçiler' haksız kâr elde edecek.

Tütün yasasına tepki gösteren üreticilerin büyük çoğunluğu, Adıyaman milletvekili Ahmet Aydın’ı 'bu süreci fırsata çevirmeye çalışan beleşçi' olarak suçluyor.

'Tırşikçî Kapitalist' nitelendirmesi de; tütün sektöründe olan Aydın'ın, Adıyaman milletvekili olan Aydın'ın, belki de tütün parasıyla okumuş sayın vekilin, çok uluslu sigara şirketlerinin, yani kapitalist tekelciliğin istekleri doğrultusunda gelişen yasa sürecini ‘şahsî çıkarları için fırsata dönüştürdüğü' iddiaları ve yasal düzenleme sürecinde durduğu yere yapılan bir eleştiri olmaktadır.

Dile gelen iddialar konusunda benim ve üreticilerin elinde bir belge yok! Ama görüştüğüm hemen hemen bütün tütün üreticilerinin bu iddiayı dile getirmesinin kaynağında olduğunu da sayın vekil açıklamalıdır.

Enişteniz ya da yakınlarınız üzerine kayıtlı, yakın dönemde faaliyete geçmiş ya da geçecek bir fabrika tesis veya yakın akrabalarınızın yönetiminde yakın dönemde kurulmuş kooperatif var mıdır?

Her fırsatta yanında olduğunuzu söylediğiniz üreticiler neden sizi 'tırşikçî kapitalist' olmakla suçluyor?

Neden satışa yetkili kooperatif kurulması için 7 değil de '250 tütün üreticisi' zorunluğu getirildi?

*Gazeteci