Travma ve ölümü atlatmak için okunacak kitaplar

Hatice Kapusuz

DUVAR - Her insan yaşamı boyunca kayıplar ve travmalarla karşılaşıyor. Bu kayıplarla ve travmalarla baş etmek yetişkinler için bile oldukça zorken; birçok çocuk küçük yaşlarda baş edilmesi zor durumlarla karşılaşıyor. Doğal kayıpların yanında şiddet, yoksulluk, istismar, cinsel taciz gibi aslında çocukların hiç karşılaşmaması gereken birçok durum çocukların hayatında onarılması güç yaralar bırakıyor.

Biz yetişkinler, bir yakını ya da baktığı hayvan öldüğünde veya travmatik bir olayla karşılaştığında, çocuklara nasıl ve hangi kelimelerle yardım edebileceğimizi ve nasıl destek olacağımızı genelde bilemeyiz. Bu konuda yetişkinler olarak ilham alabileceğimiz, çocuklar okuduğunda iyi hissetmelerini, güçlenmelerini, destek talep etmelerini veya yaşadıkları olayla baş etmelerini kolaylaştıracak bazı çocuk kitapları bulunuyor.

ELVEDA BAY MUFFİN

Elveda Bay Muffin İsveççe’den Türkçeye kazandırılmış. Yazar Ulf Nilson, Elveda Bay Muffin kitabında 7 yaşındaki Muffin'in son günlerini ve ona bakan kız çocuğunun onunla vedalaşmasını anlatıyor. Bir yanda Muffin hayatı boyunca yaşadığı güzel anları yeniden düşünürken, diğer yandan kız çocuğu Bay Muffin’e duygularını döktüğü mektuplar yolluyor. Kitap kayıp, yas ve vedanın aynı zamanda yürek hafifletici yolunu gösteriyor. Elveda Bay Muffin kayıp yaşayan çocuklar kadar yetişkinlerce de mutlaka okunmalı. Kitap aynı zamanda resimleri ve dizaynı ile de okuyucu dostu.

BOŞLUK 

Julia küçük bir evde, sıradan, huzurlu bir hayatı sürdüren küçük bir kız çocuğudur. Günün birinde her şeyini ansızın kaybettiğinde içinde kocaman bir boşlukla kalakalır. Bu boşluktan soğuk girmektedir, içinden canavarlar çıkmakta, boşluk her şeyi yutmaktadır. Julia bu korkunç boşluğu tıkamaya çalışır. Tıkaçlar bulmaya çalışır ama günün birinde çok yorulur. Ta ki, bir ses ona dışarıya değil içine bakmasını söylene kadar.

Boşluk, her tür kayıp, yas, savaş ve şiddet sonucu açılan yaralara ve bastırmaya çalıştığımız acılara dair bir başyapıt. Travma ve kaybın insanda yarattıklarının en basit ve en etkili anlatımı belki de.

Boşluk, çocukların, hatta yetişkinlerin baş etmekte ve tarif etmekte zorlandıkları birçok şeyi basit etkileyici çizimlerle ve yalın cümlelerle aktarıyor. Hem çocuklara hem de yetişkinlere kendi içlerinden bir çözüm yolu gösteriyor.

ÇOK KÖTÜ BİR ŞEY OLDU

Sherman günün birinde çok kötü bir şeyle karşılaşır. Gördüklerini unutmak için daha çok oynamaya, yüksek sesle konuşmaya, daha hızlı koşmaya başlar. Ancak tanıklıkları onu rüyalarında, okulda ve hayatının bütününde etkilemeye devam etmektedir. Bu durum ise Sherman’ın kendini daha da kötü hissetmesine neden olmaktadır. Sonunda Sherman Bayan Mapple ile karşılaşır. Bayan Mapple, Sherman’a yaşadıklarını ifade etmesi için araçlar sunacak ve yaşadıklarının onun suçu olmadığını anlamasına yardımcı olacaktır.

Margret M. Holmes tarafından yazılan kitap travma yaşamış çocuklara ve ebeveynlerine yardımcı olmayı planlıyor. Kitap travmanın Sherman’a etkilerini, ona yardımcı olan Bayan Mapple ile travmayla başa çıkmak için birlikte yaptıkları çalışmayı aktardıktan sonra ebeveyn ve eğiticiler için yönlendirici notlar paylaşıyor.

Kitap travma yaşamış çocukları anlayabilmek için yetişkinlere yardımcı olabileceği gibi çocukları da yetişkinlerden destek almaya ikna edebilecek bir anlatıya sahip. Çizimleri ve anlatımı oldukça yalın ve etkileyici olan kitap ebeveynler ve çocuklarla çalışanlar için temel bir kaynak.

BEN'İN GEMİSİ

Ben’in Gemisi Peter Koolwijk'in kayıplar ve kayıplarla baş etmek üzerine yazdığı mizah dolu bir öykü. Ben denizleri ve gemileri çok severdi, Giel ile birlikte mutlaka bir gün harika bir maceraya yelken açacaklardı. Günün birinde Ben karşıdan karşıya geçerken sağa bakmış ama sonra sola bakmayı unutmuştu (veya tam tersi), Ben ölmüştü. Artık hayallerini gerçekleştiremeyeceklerdi! Ben'in mezarı evlerinin arka bahçesindeydi. Giel ve babası Ben'in hayallerindeki gibi mavi beyaz bir gemi yaptılar ama mezar taşı olarak. Giel abisini ne zaman özlese mavi beyaz geminin yanına gidiyordu...

Ama arka bahçede bir mezarın olması komşular için hiç de normal bir durum değildi. Bunun değişmesi için ellerinden geleni yapmaya kararlıydılar. Ama Giel'in babasının da komşularla baş etmek için her zaman daha etkili yolları vardı.

Kitabın resimleri de metnin mizahi anlatımına yaraşır nitelikte ve okuyucu dostu.

ANNEM HER YERDE 

Annem Her Yerde, ölümünün ardından Jollanda’nın annesinin nerede olduğunu bulma çabasını anlatıyor. İnsanlar ölüm hakkında sessiz kalmayı tercih ederler, konuşmayı sevmezler ancak Jollanda’nın vazgeçmeye niyeti yok. Annesini bulmaya kararlı. Jolanda, soruları ve etrafındaki yetişkinlerin desteği ile annesinin; kardeşinde, yaptığı resimlerde, esen rüzgârda, çiçeklerde, yıldızlarda kısaca her yerde olduğunu keşfeder.

Hüzünlü bir anlatımı olan kitap ölümü anlama ve kabul etme konusunda çocuklara yardımcı olabilir. Kitabın tek olumsuz yanı koyu renk tercihi sebebiyle kısmi okuma zorluğuna sahip olması ama bu sizi okumaktan alıkoymuyor.