Trump-Clinton münazarası: Kim doğru söylüyor?

DUVAR - ABD'de başkanlık seçimlerinin Cumhuriyetçi adayı Donald Trump ile Demokrat Hillary Clinton arasındaki ilk münazara tamamlandı. Uzmanlar münazaraya ilişkin analizler yapmaya devam ederken, CNN kanalı iki tarafın da söylem ve iddialarını mercek altına alan bir 'bilgi doğrulama ekibi' kurdu.

Ekibin temel sorusu basitti: 'Kim ne kadar doğru söylüyor?' Kimin gerçekleri konuştuğuna dair notlama ise 'çoğu doğru', 'doğru', 'doğru ama yanıltıcı', 'yanlış', ve 'mevzu karışık' kriterleri üzerinden yapıldı. CNN'in değerlendirmesine göre bazı kritik maddelerde adayların notları şöyle çıktı:

NATO 'TERÖR BİRİMİ'

Trump münazara sırasında, kendisinin eleştirileri sayesinde NATO'nun bir terör birimi kurduğunu öne sürdü. Cumhuriyetçi aday, "Eminim beni bu nedenle övmezler ama [bu birimin kurulmasının] sebebi büyük ölçüde benim söylediklerim, NATO'ya yönelik eleştirilerimdi" dedi.

Oysa NATO CNN'e yaptığı açıklamada, yeni kurulacak birimin sadece teröre değil istihbarata da odaklanacağını açıkladı. Üstelik bu karar, 2016 seçim kampanyasından çok önce, Rusya'nın Ukrayna'ya müdahale ettiği 2014'te alınmıştı. Yani Trump'ın yeni NATO stratejisini kendisine mal etmesi doğru değildi.

Hüküm: Yanlış.

IRAK VE LİBYA MÜDAHALELERİ

Clinton Trump'ın her iki müdahaleyi de desteklediğini hatırlatırken, Cumhuriyetçi aday hemen inkâr etti. Ancak Trump, Howard Stern'le söyleşisinde Irak müdahalesini destekleyip desteklemediği sorulduğunda "Evet sanırım destekliyorum. Umarım bu sefer düzgün yaparlar" demişti. Libya'yla ilgili de, kendi kişisel sitesinde ülkenin eski lideri Muammer Kaddafi'nin devrilmesini savunmuştu.

Hüküm: Doğru

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Clinton Trump'a iklim değişikliğinin Çin'in aldatmacası olduğuna yönelik iddiasını hatırlattı. Trump bunu hemen reddetti. Halbuki konuyla ilgili Trump'ın 6 Kasım 2012'de attığı bir tweet bulunuyor. Trump tweetinde iklim değişikliği kavramının 'ABD üretimini itibarsızlaştırmak için Çin tarafından uydurulduğunu' savunuyordu.

Hüküm: Doğru

İSTİHDAM YARATMAK

Clinton kendi ekonomik planının 10 milyon yeni iş imkânı yaratabileceğini, Trump'ın planının ise 3,5 milyon iş kaybına sebep olabileceğini söyledi. Clinton'ın kaynağı, kredi derecelendirme kuruluşu Moodys'nin analisti Mark Zandi tarafından hazırlanmış bir rapordu. Öte yandan Clinton 'inceden' bir manipülasyon da yaptı; zira Zandi'nin raporunda, Clinton'ın hiçbir şey yapmaması halinde bile 7,5 milyon yeni iş imkânının yaratılabileceği belirtiliyordu.

Zandi'nin CNN Money programına yaptığı açıklamaya göreyse, en doğru analiz şuydu: Trump'ın planı 400 bin iş kaybına yol açacaktı.

Hüküm: Doğru ama yanıltıcı

MICHIGAN-OHİO ELEŞTİRİSİ

Trump, ABD'de en çok üretim yapılan eyaletlerden Michigan ve Ohio'daki iş imkânlarının azaldığı yönündeki eleştirilerini tekrarladı. Sorun şu ki, iki eyalette de son yıllarda yeni istihdam olanakları yaratıldı. Öyle ki, ABD İş İstatistik Bürosu'na göre, Ohio'da 5,5 milyonluk yeni tarım dışı istihdam yaratılmış durumda. Dolayısıyla Trump doğruyu söylemiyordu.

Hüküm: yanlış.

MEKSİKA ELEŞTİRİSİ

Trump Clinton'ı uzun süredir, eşi Bill Clinton'ın başkanlık döneminde imzalanan NAFTA ticaret anlaşmasıyla da vurmaya çalışıyor. Trump, NAFTA yüzünden büyük markaların komşu Meksika'ya kaçtığını söylüyor. Trump bir yandan doğru söylüyor çünkü en son Carrier şirketi İndianapolis'teki 1400 kişiyi Meksika'ya kaydırdı. Öte yandan Trump, Ford gibi başka büyük şirketler hakkında doğruyu söylemedi.

Hüküm: Doğru ama yanıltıcı

HAZİNE BORCU

Clinton Trump'a, hazine borcu için pazarlık edip alacaklılara taahhüt edilenden daha az meblağ ödeyeceklerini söylediğini hatırlattı. Trump hemen reddetti ama Clinton doğru söylüyor. Trump, CNBC kanalına 'Eğer ekonominiz çökerse bir anlaşma imzalarsınız' demişti.

Hüküm: Doğru