'Tüketici Güven Endeksi hatalı hesaplandı'

DUVAR - TÜİK'in Merkez bankası ile ortak açıkladığı Tüketici Güven Endeksi Şubat ayı verileri tartışma yarattı. Depremin olumsuz etkilerine rağmen yüzde 4.3'lük bir artış gösteren veriler için ekonomistler, "TÜİK ve Merkez Bankası’nın bu ölçümünün ciddiye alınır tarafı yok.." yorumunu yaptı. 

Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, "Depremden kime ne, tüketicinin güveni zirvede!" başlıklı yazısında, Ocak ayındaki artışın normal olduğuna değindi Şubat ayı endeksinin ise yanlış verilere dayandığını belirtti. Aktaş'ın yazısının ilgili bölümü şöyle: 

"Peki ya şubat için, şubattaki yüzde 4.3’lük artış için ne diyeceğiz?

İki olasılık var:

Ya bu deprem felaketi vatandaşı gerçekte hiç mi hiç etkilemedi ve dökülenler timsah gözyaşı...

Ya da TÜİK ve Merkez Bankası’nın bu ölçümünün ciddiye alınır tarafı yok...

İlk olasılık gerçek olabilir mi, bu felaket karşısında üzülmeyen, duygulanmayan, morali bozulmayan kimse var mı? 

Geriye kalıyor ikinci olasılık. 

Ben bu duruma başka türlü bir açıklama getiremiyorum.

Gerçi deprem felaketi ve tüketici güvenindeki bu artışın nasıl bir çelişki olduğu görülmüş TÜİK’in yaptığı açıklamaya şöyle bir not eklenmiş:

'Tüketici eğilim anketi verilerinin önemli bir kısmı 6 Şubat 2023’ten önce derlendiği için sonuçlar büyük ölçüde deprem öncesi durumu yansıtmaktadır.'

Tüketici güven endeksi, ilgili ayın ilk iki haftasındaki verilerle oluşturuluyor. TÜİK’in bu endeksle ilgili metaverisinde aynen şu ifade var:

'Anketin alan uygulama dönemi her ayın ilk iki haftasıdır.'

Deprem 6 Şubat’ın ilk saatlerinde meydana geldi. Yani 6 Şubat’tan önceki gün sayısı yalnızca 5. 

Şubatın 28 çektiğini dikkate alarak ilk iki haftayı 14 gün kabul edersek, 6 Şubat'tan itibaren olan gün sayısı 9. 

Yok eğer anketle ilgili alan uygulamasını işgünü bazında değerlendirirsek, deprem öncesinde yalnızca 3 gün, deprem ve sonrasında ise 7 gün var. 

Nasıl oluyor da işgünü bazlı hesaplamada 3 günün verileri, 10 günün ortalamasını yüzde 4.3’lük bir artışa getiriyor?

Toplam gün sayısı üstünden de bir hesap yapalım:

Anlaşılan ilk 5 günde ekonomiye güvenle ilgili veriler yüzde 15 civarında bir artışa işaret ediyordu. Sonraki 9 günde yüzde 5 kadar bir gerileme oldu ve bu da ortalamayı yüzde 4.3’e ancak çekebildi!  

Tüketici güveni belli ki uçuşa geçmiş ama deprem bunu frenlemiş!

Sahi deprem olmasa tüketici güven endeksi şubatta yüzde 15 dolayında mı artacaktı?

Bile bile lades!

TÜİK ile Merkez Bankası’nın birlikte gerçekleştirdikleri tüketici eğilim anketinin deprem dolayısıyla mevcut hesaplama takvimine göre sağlıklı sonuç vermeyeceği gün gibi ortadayken bu aya özgü olarak farklı bir hesaplama yapılamaz mıydı?

Bu endeks hesaplamasında her ayın ikinci yarısında olanlar zaten dikkate alınmıyor ve o dönemin etkileri bir sonraki ayın endeksine yansıyacak diye varsayılıyor.

Dolayısıyla bu kez de deprem öncesindeki veriler göz ardı edilemez miydi?

Çünkü 6 Şubat'tan önceki birkaç günün artık hiçbir önemi yok. Bu dikkate alınarak şubat ayına özgü farklı bir hesaplama çok daha doğru bir yaklaşım olurdu.

Ama rutin açıklamaya küçük bir cümle eklenmekle yetinildi." (HABER MERKEZİ)