Turan Emeksiz Anıtı inşaat bariyerleriyle çevrildi

DUVAR - İstanbul Beyazıt'ta bulunan Turan Emeksiz Anıtı diğer adıyla Hürriyet Anıtı'nın etrafı inşaat bariyerleriyle çevrilmiş durumda. 1960'lı yılların simgelerinden olan, öğrenci protestoları sırasında katledilen Turan Emeksiz'in anısına yapılan anıtın başka yere taşınacağı tartışmaları gündeme geldi. Daha önce de Emeksiz'in büstünün kaybolduğu gündemde uzun süre yer almıştı. Beyazıt'ta görüştüğümüz birçok esnaf ve üniversite öğrencisi anıtın çürümeye terk edildiğini söyleyerek anıtın buradan taşınacağı endişesini yaşıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise iddiaları yanıtsız bıraktı.

'İNSANLARIN DEĞERLERİNİ YOK SAYAMAZLAR'

Beyazıt'ta bulunan Turan Emeksiz Anıtı'nın etrafı İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin inşaat çalışmaları nedeniyle 2 ay önce kapatıldı. Beyazıt'ta bulunan birçok esnaf anıtın buradan kaldırılacağını düşünüyor. Görüştüğümüz bir esnaf şunları söylüyor: “Her gün arabamla buradan geçiyorum. Geçenlerde anıtın etrafının kapatıldığını gördüm. Bu anıt bir dönemin simgesidir. En azından bu anıta saygı duyulmalı. Hiç yapmadıkları şey değil, bu anıtı başka yere taşıyabilirler hatta yok da edebilirler. Buna izin verilmemeli. İnsanların değerlerini yok sayamazlar.”

İstanbul Üniversitesi'nden bir öğrenci ise anıtın yıllardır çürümeye terk edildiğini söyleyerek; “Bu anıtın neyi simgelediğini bilmiyorlar. Bir taş parçasıymış gibi muamele gösteriyorlar. Tatilden döndüğümde göremedim. Önce kaldırıldığını düşündüm fakat daha sonra baktım ki anıtın etrafını inşaat çalışmaları nedeniyle kapatmışlar. Umarım anıtı buradan kaldırma gibi bir hata yapmazlar” diyor.

İBB: KONUYLA İLGİLENEN KİŞİ İZİNLİ

Konuyla ilgili iddiaları sormak için görüştüğümüz İBB Yapı İşleri Müdürlüğü konuyla ilgilenen müdürün hazır olmadığını, müdür yardımcısının ise izinli olduğu belirtti. Aradığımız müdür yardımcısından ise geri dönüş yapılmadı.

KATLEDİLDİKTEN 3 YIL SONRA ANIT YAPILDI...

Turan Emeksiz Anıtı, katledildiği 1960 yılından 3 yıl sonra heykeltıraş Semahat Acuner tarafından yapıldı. Anıt, 28 Nisan 1960’ta İstanbul Beyazıt meydanındaki öğrenci olayları sırasında hayatını kaybedenlerin anısını yaşatmak için olayların geçtiği meydana dikilmek üzere yapıldı. Acuner tarafından yapılan anıt, bronzdan yapılmış soyut bir açık hava heykeli özelliğini taşıyor.

Anıt, 21 Nisan 1985’te Emeksiz’in vurulduğu noktadaki yerinden sökülerek caddenin karşısına taşınmış ve anıtsallık özelliğini yitirmiştir. Üç metre yüksekliğinde ve iki buçuk metre genişliğinde olan eser, 28 Nisan günü meydana gelen tepkiyi ve mücadeleyi anlatıyor.

DAHA ÖNCE DE BÜSTÜ KAYBOLDU

Katledildikten sonra Emeksiz'in ismi birçok yere verildi. Memleketi Malatya'da ismi bir caddeye ve bir liseye verildi. Ancak 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında bu caddenin ismi Milli Egemenlik Caddesi, lisenin adı ise Malatya Lisesi olarak değiştirildi. Caddenin adı yoğun istek üzerine 2013 yılında yeniden Turan Emeksiz yapılmış ancak Lisenin adı Malatya Lisesi olarak kaldı.

2015 yılında Milli Eğitim Bakanlığı'nın kararıyla Birlik Vakfı'na devredilen Cağaloğlu'ndaki Eminönü Halk Eğitim Merkezi bahçesinde bulunan Turan Emeksiz büstü ortadan kaldırıldı. Birçok siyasetçi ise büstün tekrar yerine konulmasını isteyerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne tepki gösterdi.

Ayrıca Gaziantep'te bir mahalleye, Ankara'da Irak ve Kanada Büyükelçiliği önündeki sokağa Turan Emeksiz ismi verildi. Turan Emeksiz'in Malatya Atatürk Anıtı yakınında bulunan büstü ise 12 Eylül öncesinde Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) ve sol görüşlü kişilerin yaptığı bir yürüyüş sonunda Atatürk Anıtı önündeki saygı duruşu sırasında az sayıdaki ülkücünün provokasyonu ile polisin kitleye müdahalesi sonucu çıkan karışıklıkta parçalanmış ancak bir daha da  anıtın yenisi yerine konulmadı.

TURAN EMEKSİZ KİMDİR?

Turan Emeksiz 1940 yılında Malatya'da doğdu. Demokrat Parti döneminde Muhalefet ve basını soruşturmak için Tahkikat Komisyonu kuruldu. Komisyon tüm ülkede geniş yankı buldu. Birçok üniversitede protestolar başladı. Protestoların başladığı yerlerden başka bir yer ise İstanbul Üniversitesi oldu. Protestolar sürerken dönemin İstanbul Üniversitesi Rektörü Sıddık Sami Onar, güvenlik güçlerince saldırıya uğradı. Üniversite öğrencilerinin düzenledikleri miting sırasında, polislerin okul bahçesine girmeleri üzerine olaylar büyüyerek Beyazıt meydanına kadar genişledi.

Dönemin örfi idare polisi devreye girmesiyle 28 Nisan 1960 sabahı İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğrencisi 20 yaşındaki Turan Emeksiz katledildi. Olaylar sonrasında İstanbul ve Ankara'da sıkı yönetim ilan edildi. Bu olaylar '28 Nisan olayları' olarak tarihe geçti.