Türkiye ambargodan nasıl muaf oldu?
Hatırlanmalı ki Türkiye 2016’ya kadar yürürlükte kalan BM İran yaptırımlarından da kısmen muaftı. Bunun nedeni Türkiye’nin İran ile komşu olmasıydı. Komşuluk ilişkisi enerji ve ticareti, güvenlik politikası gibi alanlarda diyalog ve işbirliğini gerektirir. BM Güvenlik Konseyi’nin daha önce dikkate aldığı bu durumun ABD tarafından da göz önüne alındığı görülüyor.
ANKARA - ABD’nin İran ambargosundan muaf tuttuğu ülkelerden birinin Türkiye olması bekleniyordu. Türkiye henüz ilk yaptırım paketi devreye girmeden ABD ile İran yaptırımları konusunda muaf tutulmak için görüşmeler gerçekleştirdi.
İkinci yaptırım sebebinin uygulanmasına kısa bir süre kala, TÜPRAŞ da başvuruda bulunmuştu. Türkiye’nin İran ile 2023’e kadar süren bir doğal gaz anlaşması mevcut. Anlaşma “al ya da öde” sistemine göre düzenlendi. Yani daha önce anlaşmada garanti ettiğiniz doğal gazı almazsanız bunun yaklaşık yüzde 75’lik kısmının ücretini kullanmış gibi ödemekle yükümlüsünüz. ABD İran’a sadece petrol yaptırımı uygulamıyor ticari ilişkilere de ambargo başlatıyor. Türkiye de bu anlaşmayı gerekçe gösterdi ve 'telafisi güç zarara uğradığını' ifade etti. Bu durumda “müttefiklerimizin çıkarlarını koruyacağız ve zarar görmemelerini sağlayacağız” diyen Washington’un Ankara’nın talebini dikkate alması anlaşılır ve hiç de sürpriz değil.
ARTIK 2023 KONUŞULACAK
Petrol konusundaysa ABD, Türkiye dahil muafiyet verdiği ülkelerden aşamalı olarak petrol alımını azaltmasını istiyor. Türkiye yaptırımın duyurulduğu 8 Mayıs 2018’den bu yana İran’dan petrol alımını azaltıyor. Ancak TÜPRAŞ, durumu yeniden izah etti ve muafiyet talebinde bulundu. Bugün açıklanana liste ile bu talebin karşılık bulduğunu görüyoruz. Hatırlanmalı ki Türkiye 2016’ya kadar yürürlükte kalan BM İran yaptırımlarından da kısmen muaftı. Bunun nedeni Türkiye’nin İran ile komşu olmasıydı. Komşuluk ilişkisi enerji ve ticareti, güvenlik politikası gibi alanlarda diyalog ve işbirliğini gerektirir. BM Güvenlik Konseyi’nin daha önce dikkate aldığı bu durumun ABD tarafından da göz önüne alındığı görülüyor. Ancak bu muafiyet kalıcı değil. Diğer yedi ülkeye olduğu gibi Türkiye'ye tanınan muafiyet de sınırlı. İlan edilen sekiz ülkeye geçiş süreci için 6 ay süreyle muafiyet tanındı. Bu 6 Mayıs'tan önce Türkiye'nin durumu yeniden müzakere etmesini gerekli kılıyor. Özellikle İran ile 2023'te son bulacak olan doğal gaz anlaşması dikkate alındığında...
Peki 6 ay sonra söz konusu sekiz ülke yaptırımlara uymamaya devam ederse ne olacak? Bu noktada ABD henüz telaffuz etmese de Başkan'a yetki tanıyan 2012 sayılı yasayı devreye sokabilir. Bu yasa ile başkanlık kararnamesiyle yaptırımlara uymayan ülkeler ve söz konusu ülkelerin merkez bankaları dahil tüm bankaları ABD finans sisteminden men edilebiliyor. Türkiye'nin durumunu ABD ile ilişkilerin seyri belirleyecek.