Türkiye’de Kurak Günler - 2: Tarımın kaderi ocak ayında belli olacak

Özlem Kara – Nail Azbay

DUVAR - Türkiye’nin genelinde etkili olan kuraklık nedeniyle özellikle hububat ekiminin yapıldığı illerdeki çiftçiler, büyük sıkıntı yaşıyor. Buğday, mercimek, arpa gibi ürünlerde rekolte düşüşü beklenirken, çiftçiler artan maliyetler karşısında zor ayakta durduklarını, kuraklıkla birlikte zarar edeceklerini belirtiyor.

Haber dosyamızın bu bölümünde İzmir, Uşak ve Afyon’dan uzmanlar ve çiftçilerle konuştuk. 

Meteoroloji Genel Müdürlüğü Ekim-Aralık 2022 dönemini kapsayan kuraklık haritasında İzmir ‘orta’, Uşak ‘şiddetli’ ve Afyon ‘çok şiddetli’ kuraklık yaşayan iller arasında yer alıyor. Tütün ve hububat üretiminin yoğun olduğu bu bölgelerde üreticiler, bol su isteyen ürünlerin ekimini bırakmaya başladı. 

‘YAZLIK SEBZE ÜRETİMİNDE SIKINTI YAŞAYACAĞIZ’

Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Hakan Çakıcı, baraj ve göllerde yüzey sularının azaldığının altını çizdi. Çakıcı, yeraltı sularının yüzde 75’nin tarımda kullanıldığına dikkat çekerek su krizinde tarımın büyük sıkıntıya gireceğini belirtti. Çakıcı, “Ege Bölgesi’nde kışın çoğu ovamızda genellikle sulu tarım yapılıyor. Bakıçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarında sulu tarım yapıyoruz, birçok ürün yetiştiriyoruz. Su krizi nedeniyle çok su isteyen bazı ürünleri yetiştirmekte zorlanıyoruz. İlerleyen dönemlerde daha da zorlanacağız. Mesela pamuk, mısır gibi yazlık sebze üretiminde sıkıntılar yaşayacağız” dedi.

‘ÜRETİCİLER ÇOK SU İSTEYEN ÜRÜNLERİ EKMEYİ BIRAKIYOR’

Uşak Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Nafiz Mıdık, kuraklıktan kaynaklı gıda fiyatların artacağını belirterek Uşak’ta buğday ve arpanın büyük oranda etkileneceğini söyledi. Mıdık, ekim döneminde yağış olmaması nedeniyle bitkilerin çimlenme sorunu yaşadığını ifade etti. Uşak’ta geçtiğimiz haziran ayından aralık ayına kadar yağış olmadığına dikkat çeken Mıdık, en son geçtiğimiz ay yağmur yağdığını hatırlattı ancak bunun da yetersiz olduğunu sözlerine ekledi. Mıdık, havaların ani soğumasıyla da don tehlikesi oluşacağına dikkat çekerek “Bu durum da rekolteye etki edecek. İnsanlar gıdaya ulaşmada daha çok zorlanacak. Bahar yağışları olmazsa, o zaman vay halimize” diye konuştu.

Uşak’ta tütün üreticiliği yapan Esat Yıldız, kuraklıktan kaynaklı üreticilerin tütün, buğday ve arpa gibi su çok isteyen gıdaları bırakarak ceviz, badem gibi ürünlere yöneldiğini söyledi.

‘YAĞMUR MİKTARI KADAR YAĞIŞLI GÜN SAYISI DA ÖNEMLİ’

Kurak bir dönemden geçtiğimizi belirten Yüksek Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi, yağışlar açısından kasım, aralık, ocak ve şubat aylarının önemli olduğunu vurguladı. Çiftçi, önümüzde sadece şubat ayı olduğunu belirterek aralık ayında yağan yağmurun aslında yeterli olduğunu fakat bir haftalık bir zaman diliminde yağması gereken yağmurun, iki günde yağması nedeniyle bitkilerin köklerinin çürüdüğünü ifade etti. Yağmurun miktarı kadar, yağışlı gün sayısının da önemli olduğunu belirten Çiftçi, “Şu an yağmurlu gün sayısı azalıyor. Bizi bekleyen bir tehlike de bu. Özellikle tarla bitkileri, su bitkileri ve hububatta ciddi sıkınlar yaşayacakmışız gibi gözüküyor. Ekim alanlarında nasıl bir zarar yapacağını bilmiyoruz. Kuraklığın yanında zamansız aşırı yağışlar da bizim için bir sorun” ifadelerini kullandı.  

‘NİSAN VE MAYIS YAĞMURLARI DURUMU BELİRLEYECEK’

Çiftçi, kuraklığın ve aşırı yağışların neden olduğu zararların fiyatlara da yansıyacağını dile getirdi. Bu dönemde bir veri paylaşmanın uygun olamayacağını vurgulayan Çiftçi, nisan ve mayıs yağmurlarının durumu belirleyeceğini söyledi. Çiftçi, “Arpa, buğday ve hububatta bir sıkıntı yaşanacağını söyleyebiliriz. Fakat önümüzde bir süreç var, her şeyi ilkbahar yağmurları belirleyecek. Bu yağmurlar, durumu kurtarabilir ya da yeni zararlara da sebep olabilir. Bunu önümüzdeki süreç gösterecek” dedi.

‘ŞUBAT AYININ İLK HAFTASI KAR BEKLİYORUM’

Afyon Kocatepe Üniversitesi’nden İklim Bilimci Dr. Okan Bozyurt, ocağın son haftasını işaret ederek, “Kış mevsiminin kaderi bu haftada belli olacak” dedi. Özlenen kar yağışlarına kavuşulacağını söyleyen Bozyurt, şu değerlendirmeyi yaptı: “Özlediğimiz kar yağışlarına ben kavuşacağımızı düşünüyorum. Bu sadece iç kesimler için değil, İstanbul ve çevresi ile  Karadeniz bölgesinde de şubat ayının ilk haftası kar bekliyorum.”

Bozyurt aynı zamanda tarımsal kuraklığın eşiğine geldiğimizi ifade ederek şunları söyledi: “Bu hava şartları aynı bu şekilde devam ederse, tarımsal kuraklığa girmiş olacağız. Ama bakın şartlar değişiyor. Bu hava şartları beni yanıltmıyorsa 25 Ocak’tan sonra soğuk cepheler bekliyorum. Tarımsal sulama için su lazım tabi ki. Bu sular azalınca tarımda sulama düşecek. Burada tarımda verim düşecek. Biz buna ‘tarımsal kuraklık’ diyoruz. Bu devam edecek olursa bu sefer sosyo ekonomik kuraklık olarak neticeleniyor. Bu hiç istemediğimiz bir olay. Mesela Fransız İhtilali öncesinde kıtlık vardı, iç savaşlar çıktı. Karışıklıklar çıktı. 1930’larda ABD’de kuraklık çok fazlaydı. Bu New York Borsası'na yansımıştı. Ama tabi bu çok ileri boyutlarda. Ben bu kadar süreceğini öngörmüyorum.  Burada bir parantez açmak istiyorum. Bu sene pek kar yağmadı. Don olayları da oldu Afyon’da. Bu durum hububat tarımı için son derece olumsuz bir durum. Çünkü kar örtüsü olsaydı toprağı dondan korurdu. En kötü kış hem kurak olması hem soğuk olan kıştır. Çünkü kar yağmadığı için topraktaki don olayı korunamıyor. Hububat tohumları bundan olumsuz etkileniyor. Bu arada bu hafta hava sıcaklıkları çok yükselecek. Son 30 yılın rekorları kırılabilir. 25’inden sonra bir düşüş bekliyoruz.”