Ulusal Sinema 2024: Üvey evlat belgeseller
Uzun metraj kurgu filmlerin yarışma imkânı bulduğu 10’a yakın festivalin olduğu ülkemizde çok sayıda kısa metraj filmlerin yarıştığı festival de var. İçlerinde belgesel filmlerin yarıştığı bölümler olsa da kurgu filmlere ağırlık verilen bu festivallerde belgesel bölümleri her an kaldırılabiliyor. Bu yüzden bu festivallerde belgesellerin izini sürmek kolay değil.
2024’ün sinema namına otopsisini çıkarmaya çalıştığımız yazı dizisinde, festivallerde yarışan ulusal uzun metraj filmlerden sonra bu hafta ulusal belgesel örnekleri üstünde duracağız.
Festivallerin adeta üvey evladı olan belgeseller özellikle gerçeklikle kurdukları ilişkiye ve içeriklerinin politik çeperlerine göre “özenle” görmezden gelinebiliyor. Özellikle son yıllarda film festivalleri bir şehir tanıtımı ve reklam unsuruna dönüştükçe belgesellerin gösterim mecraları her an kısıtlanabiliyor.
Bu yıl festivallerde yarışmalı bölümlerde karşımıza 40 civarı belgesel çıktı.
Antalya Altın Portakal’da En İyi Belgesel Ödülü alan Fatma Karakuş Kaçmaz’ın "Kadranı Olmayan Saat", Yalova Belgesel Film Festivali’nde En İyi Belgesel ve Türk Dünyası 9. Belgesel Film Festivali‘nde En İyi 3. Belgesel ödüllerini alan Musa Ak ve Hasan Basri Özdemir’in yönettiği "Bir Orkestranın İzinde”, Adana Altın Koza Film Festivali’nde En İyi Belgesel Ödülü’nü alan İlkay Nişancı’nın “Zamanın Kıyısında Sınav”, Adana Altın Koza Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü ve Ankara Film Festivali’nde En İyi Belgesel Ödülü alan Bahar Bektaş’ın “Sürgün Asla Bitmez”, İstanbul Film Festivali’nde En İyi Belgesel Ödülü’nün sahibi olan Berke Baş’ın “Dargeçit”, Antalya Altın Portakal’da Jüri Özel Ödülü, Haliç Goldenhorn Film Festivali’nde En İyi Belgesel Ödülü alan Ali Kemal Pasiner’in yönettiği "Bedri Rahmi Eyüboğlu Toprağın Sırrına Erenler", Boğaziçi Film Festivali’nde En İyi Belgesel Ödülü’nü alan Murat Ocak imzalı “Başka Bir Roman” ve ilk gösterimini yaptığı Saraybosna Film Festivali’nden sonra Adana Altın Koza Film Festivali’nden başlayarak çok sayıda festivalde gösterilip Türk Dünyası 9. Belgesel Film Festivali ve Safranbolu Belgesel Festivali’nde En İyi Uluslararası Belgesel Ödülü’nü alan Eylem Kaftan’ın “Bir Gün 365 Saat” filmleri bu yılın ödüllü belgesellerinden oldular.
Ayrıca; Fatin Kanat ile Önder İnce’nin “Bizim İsmail”, Nefin Dinç’in “Şarap Rengi Deniz”, Aybüke Avcı’nın “Domates Biber Depresyon”, Esin Özalp Öztürk’ün “Işığın Hasadı”, Sevinç Baloğlu’nun “Oya”, Zehra Yiğit’in “Kilikya'ya Yolculuk: Fejes'in İzinde” belgeselleri festivallerde karşımıza birden çok kez çıkan örneklerden bazılarıydılar.
KISA BELGESELLERİN BOL ÖDÜLLÜSÜ 'İYİ ÖLÜM'
Geçen yıl kısa belgesellerde Yalçın Çiftçi’nin “Beyaz Dağın Çocukları” en çok ödül alan belgesel olmuştu. Bu yıl aldığı ödüllerle öne çıkan kısa belgesel olarak Hasan Ete’nin yönettiği “İyi Ölüm”’den bahsetmek gerekir. Belgeselde öleceği kesinleşen hastaların son dileklerine odaklı, onların ölüm hattında huzurlu olmalarına çaba gösteren Hollanda’daki bir vakfın gönüllü çalışanının çalışmalarına odaklanılıyor.
BELGESEL FESTİVALLERİ
Uzun metraj kurgu filmlerin yarışma imkânı bulduğu 10’a yakın festivalin olduğu ülkemizde çok sayıda kısa metraj filmlerin yarıştığı festival de var. İçlerinde belgesel filmlerin yarıştığı bölümler olsa da kurgu filmlere ağırlık verilen bu festivallerde belgesel bölümleri her an kaldırılabiliyor. Bu yüzden bu festivallerde belgesellerin izini sürmek kolay değil. Belgesel festivali olaraksa 25’incisi yapılan Uluslararası Altın Safran Belgesel Film Festivali, 17’cisi yapılan Documentarİst İstanbul Belgesel Günleri, 15. kez yapılan TRT Belgesel Ödülleri ve ekoloji belgesellerine odaklı 11'incisi yapılan Bozcaada Uluslararası Ekolojik Belgesel Festivali’nden bahsedebiliriz. Belgesel Sinemacılar Birliği’nin organizasyonu olarak uzun yıllar yapıldıktan sonra sonlandırılan 1001 Belgesel Film Festivali’nin tekrar yapılması için BSB’nin hazırlıklar yaptığı biliniyor. Umarım 2025 itibariyle yeniden başlar ve belgesel sinema namına önemli bir eksik de giderilmiş olur.