Üniversiteli kadınlar regl ürünlerine ulaşmakta zorlanıyor: Öfkeliyim

Nur Kaplan

ANKARA – Türkiye’de tek kullanımlık hijyenik ped, tampon ve menstrüel ürünlerdeki fahiş artışlar kadınların geleneksel veya alternatif çözümlere yönelmesine neden oluyor. En temel ihtiyaçlardan biri olan hijyenik pede uygulanan yüzde 18 KDV, geçtiğimiz mart ayında yüzde 8’e düşürülse de marketlerdeki ped fiyatları el yakmaya devam ediyor.

KADINLAR HİJYENİK ÜRÜNLERİ NE KADARA ALIYOR?

Birçok markette 26 adet olarak satılan ortalama hijyenik pedin fiyatı 58.95 TL ile 64.90 TL bandında değişiyor. En fazla 6 saat kullanılması önerilen ve 16 adet satılan tamponun fiyatı da 49 TL ile 60 TL arasında değişim gösteriyor. Ortalama 5 yıl kullanılabilen silikon menstrüel kapların en uygunu 120 TL iken, malzemenin kalitesi değiştikçe fiyat da 420 TL’yi buluyor.

11 ÜLKEDE PED ÜCRETSİZKEN, TÜRKİYE’DE KADINLARIN YÜZDE 82’Sİ PEDE ERİŞEMİYOR

Avusturalya merkezli Global Citizen örgütüne göre, dünyada 11 ülkede ped ve tampon kadınlara ücretsiz biçimde veriliyor. İlk olarak İsviçre’nin başlattığı ücretsiz regl ürünleri uygulamasına, Kenya, Güney Afrika, Uganda, Kanada gibi ülkeler de dâhil oldu. Türkiye’de ise Derin Yoksulluk Ağı’nın bu yılın başında yaptığı araştırmada, 103 aileyle yapılan görüşmelerde kadınların yüzde 82’sinin hijyenik pede ulaşamadığı ortaya çıktı.

Ankara’da üniversite okuyan Gönül Can ve Burçin Naz, regl ürünlerine ulaşırken yaşadıkları zorlukları anlatırken, Jinekolog Irmak Saraç hijyenik ürünlere ulaşamayan genç kadınlarda oluşan ruhsal problemleri aktardı.

‘HEM KÖTÜ HEM DE ÖFKELİ HİSSEDİYORUM’

Ankara Üniversitesi’nde okuyan Gönül Can, her ay düzenli olarak kullanmak zorunda olduğu hijyenik pede yüksek fiyatlar dolayısıyla erişemiyor olmasının kendisini hem kötü hem de öfkeli hissettirdiğini söyledi. "Eskiden kadınlar kendi aralarında ‘pedi olan var mı’ diye sorardı. Şimdi çoğu zaman o dayanışmayı bile gösteremiyoruz" diyen Can, şöyle devam etti:

"Ben her ay mutlaka bir paket alıyorum. Bitmek üzere olduğunda daha az sayıda kullanmaya çalışıyorum, ‘Bu ay çıksın bir paket daha almayayım’ diyorum. Yeni bir paket alırsam 50 lira daha çıkacak cebimden. Evet o aldığımı sonra ki ay kullanacağım ama şu an o parayla bir gün daha fazla yemek yiyebilirim. Elbette, daha konforlu ve pamuklu çeşitleri kullanmak isteriz ama en kötüsüne bile ulaşamıyorken seçme lüksün kalmıyor. Markette çalışan arkadaşlarımdan çok sık duyuyorum, ped çalınması yaygın bir hal almış. O kadar zor durumda kalıyorsun ki, bunu yapmak zorundasın."

‘UZUN BİR SÜRE BİR ŞEYLERDEN KISMAN LAZIM’

Menstrüel kapların uzun vadede bir çözüm olduğunu fakat ürün fiyatlarının yüksek olması nedeniyle alamadığını belirten Can, "Menstrüel kap aslında çok mantıklı ama bir anda 300-400 lira vermen gerekiyor. Bu da o ay sıkışacak olmam demek. Uzun süre kullanılabilir ama yine ‘uzun bir süre’ belli şeylerden kısman lazım. 850 lira KYK bursu ile sadece hijyenik ped almak istesek 17 paket anca alabiliriz, bu gerçeklik doğalında kadınları başka çözüme itiyor. Bez parçası ve peçete kullanmak zorunda kalan arkadaşlarımız var" diye konuştu.

‘İNSANLARIN DAYANIŞMAYA İHTİYACI VAR’

Ankara’da Sağlık Bilimleri Üniversitesi’nde okuyan Burçin Naz ise ped masraflarının fazlasıyla arttığını, uzun araştırmaları sonucunda son 6 aydır menstrüel kap kullanmaya başladığını söyledi. "Öğrenci olarak her ay fahiş fiyatlı pede ayıracak bütçem yok. Fiyatlar benim menstrüel kaba geçme sürecimi hızlandırdı, resmen itekledi" diyen Naz, şunları kaydetti:

"Ped bizi o kadar ortak noktada buluşturdu ki, ne zaman bir masaya otursam direkt konu ped masraflarına geliyor. Arkadaşlarımızla okulda ‘ped kutularını’ yapmayı amaçladık, kutuları koyduktan sonra çok iyi geri dönüşler aldık. Teşekkür edenler ya da yerine yeni ped koyanlar var. İnsanların dayanışmaya ihtiyacı var. Fakat okul yönetimi sürekli kaldırıyor, içindekilerle birlikte çöpe atıyor."

‘HİJYENİK PEDE ULAŞAMAYAN KADINLAR OKULA GİTMEK İSTEMİYOR’

Jinekolog Irmak Saraç’a göre kadınların her ay düzenli olarak kullandığı hijyenik ped ücretsiz biçimde sağlanmalı. 2 yıl önce İskoçya’da kadınların ücretsiz hijyenik pede erişiminin başladığını hatırlatan Saraç, İsveç’te genç kadınlara okullara ped dağıtıldığını ifade ederek, Türkiye’de de benzerlerinin yapılması gerektiğini söyledi. Saraç, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dünyada regl yoksulluğu sosyo-ekonomik düzeyi yüksek ülkelerde bile görülüyor. Bir grup, ‘utandırılma’ üzerinden okula gidemiyor. Diğer grup, bu ürünlere ulaşamadığı için ‘kanarsam ve görülürse’ endişesi ile okula gidemiyor. Ruhsal anlamda çok ciddi sorunlara neden oluyor. Sürekli tedirginler. Özellikle okullarda, üniversitelerde bu ürünlere genç kadınların ücretsiz ulaşabilmesi çok önemli. Sosyal ve ruhsal olarak elzem çünkü öğrenci bütçesiyle alamadığı için okula gitmemeyi tercih ediyorlar."

‘REGL ÜRÜNLERİ HER KADIN İÇİN ULAŞILABİLİR OLMALI’

Kadınlar için menstrüel kapın iyi bir alternatif olduğunu fakat ürünün ciddi maliyeti olduğunu söyleyen Saraç, regl ürünlerinin her kadının ulaşması gereken ürünler olduğunu, bir kadının alternatif geliştirmek zorunda kalmadan kendi isteğiyle bunu tercih etmesi gerektiğini belirtti.

Saraç, "Hijyenik pedlere ulaşamayan kadınlar bez ya da peçete gibi ürünler kullanıyor. Kötü bir alternatif değil. Bezlerde özel bir sterilizasyona gerek yok. Temel sorun, kadınların burada yaşamak zorunda kaldıkları stres. Her kadın aynı rahatlıkla kullanamayabiliyor. Regl ürünlerinin her kadın için ulaşılabilir olması gerekir" diye konuştu.