Urfa'da salça dönemi: Damların rengi kırmızı
Her yıl ağustos-eylül aylarında Urfa'nın damları kırmızıya boyanıyor. Geçtiğimiz yıl maliyet nedeniyle salça yapımı azalsa da bu yıl domates fiyatının uygun olması salça yapımını artırdı.
URFA - Kış hazırlıklarına başlayan Urfalı kadınlar büyük bir emekle hazırladıkları salçaları damlara çıkarmaya başladı. Güneşin altında kurutulması ile pek çok salçaya göre farklı bir tada sahip olan Urfa salçası, kentte mutfakların vazgeçilmesi. Üstelik sadece Urfalıların sofrasına konmuyor, uzun zamandır başka kentlerden de sipariş ediliyor.
'DOMATESİN FİYATI UYGUN AMA MALİYETLER YÜKSEK'
Urfa’da çoğu kadın kışın kendi mutfağı için salça hazırlarken bazıları da ticaretini yapıyor. Medine Aldağ, uzun yıllardır hem kendisi hem de ticaret için evde salça üretiyor. Aldağ, yaptığı salçayı çeşitli illere kargo ile gönderiyor. Ev ekonomisine katkı sunduğunu söyleyen Aldağ, bu seneki fiyatlara ilişkin “Bu yıl domatesler çok fazla, fiyatı da uygun ama maliyetler çok yükseldi. Mesela halden eve bize domates getiren kişi 200 liradan getiriyordu, şu an domatesi taşımak için 400 lira istiyor. Geçen sene benimle çalışan kadınlar 50 lira alıyorlardıysa şimdi 200 lira alıyorlar. Yani domatesin fiyatı uygun olsa da çok bir şey kazanmış olmuyorum" diyor.
Giderlerinin yükselmesi nedeniyle kendisinin de fiyatı yükselttiğini söyleyen Aldağ, geçen sene 90 liraya verdiği salçanın kilosunu bu sene 120 liraya verdiğini söylüyor. “Geçen yıl 5 liraya alıyordum domatesin kilosunu bu sene 3 liraya ama bu sene 90 liraya sattığımda beni kurtarmıyor” diye ekliyor.
'BU SENE DOMATES FAZLA DİYE FİYATLAR DA DÜŞÜK'
Şanlıurfa Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği (ŞASEMKOM) Başkanı Kemal Sezer de salçanın hammaddesi olan domatesin bu sene pazarda çok fazla olduğunu ve fiyatının bu nedenle düşük olduğunu aktarıyor. Sezer, “Fiyatlar geçen yıl yüksekti, domates de biberde de. Mesela geçen sene domates fiyatı 10 liraya kadar vardı. Bu sene en fazla 6 lira. Biber de geçen sene 25 lira civarındaydı, bu sene en fazla 15 lira. Bu şekilde olunca vatandaşların alım gücü de oldu” diyor.
'10 KİLO DOMATESTEN 1 KİLO SALÇA ELDE EDİLİYOR'
Domates salçasının yapımını anlatan İsmet Doğan şunları anlatıyor: “Domatesleri yıkıyoruz, doğruyoruz, onları leğenlere dolduruyoruz. Üzerine tuz atıp 2-3 gün güneşte bekletiyoruz. Damlarda yumuşadığında süzgeçlerden geçiriyoruz. Süzgeçlerden geçirdiğimiz domateslerin suyunu çıkarıp güneşe atıyoruz, kurumasını bekliyoruz. Tabii günde 3 defa karıştırarak kurutuyoruz. Bir de kaynatma yöntemi var; salçayı sıktıktan sonra domatesleri suyunu çıkarıp onu kaynatıyoruz. Tekrar güneşe koyuyoruz. 3-5 gün güneşte kurutup dolduruyoruz. Bu da ayrı bir yöntem. Yani Urfa'da salçayı iki ayrı yöntemle yapıyoruz."
10 kilo domatesten 1 kilo salça çıkardıklarını söyleyen Doğan, Urfa’daki salçanın en büyük özelliğinin güneşteki kurutma yöntemi olduğunu sözlerine ekleyerek devam ediyor: “Salçamız adeta güneşte kaynıyor. Salçamıza tadını veren bu. Mesela Ankara, İstanbul gibi yerlerde güneş Urfa'daki kadar etkili değil. İstanbul'da yaşayan arkadaşlarım kurutma dahi yapamıyor."
Salçayı kendileri yaptıkları için sağlık ve hijyen açısından içlerinin rahat olduğunu söyleyen kadın “Biliyoruz ki içine katkı maddesi girmedi, tertemiz yapıyoruz. Tadı da çok güzel oluyor. Ama hazır salçalardan bu tadı alamıyoruz ve hep kafamızda soru işaretleri oluyor; ‘Acaba ezik domatesleri de içine katmışlar mıdır? Katkı maddesi var mıdır?’ En büyük avantajı içine ne katıldığını bilmemiz.”