Uzmanlar değerlendirdi: Seçimde sonuç nasıl olacak?

İSTANBUL – Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ekonomideki ‘sıkılaştırma’ politikaları, yoksulların yaşamlarını zorlaştırdı. Krediye erişimdeki zorluk, faizin artırılması ve yüksek enflasyon nedeniyle ücretli çalışan ve emeklilerde AK Parti hükümetine tepki mevcut. Asgari ücretin 17 bin, en düşük emekli aylığının 10 bin lira olduğu Türkiye bu atmosferde yerel seçime gidecek.

İstanbul Planlama Ajansı’na göre seçimin en çok merak edilen kenti olan İstanbul’da yaşamanın maliyeti 55 bin lirayı aştı. Hem AK Parti’nin adayı Murat Kurum hem de CHP’nin adayı Ekrem İmamoğlu’nun vaatleri arasında günlük yaşam maliyetlerini azaltmaya yönelik adımlar atılacağına yönelik ifadeler mevcut. Peki, ekonomideki gidişat sandığa nasıl yansıyacak? Sorunun cevabına ilişkin Avrasya Araştırma Genel Müdürü Kemal Özkiraz ve Siyaset Bilimci Pınar Uyan Semerci ile konuştuk.

İTTİFAKLAR DAĞILSA DA ‘KÖTÜ EKONOMİ’ CHP’YE YARIYOR

Seçmen davranışını etkileyen pek çok başlık var. En önemli başlıklardan biri ise ekonomi. Dar gelirlilerin giderek yoksullaştığı Türkiye’de iktidar partisinin ekonomi politikalarının sandığa nasıl yansıyacağı merak konusu. Kamuoyu araştırmacısı Kemal Özkiraz, bu seçimde ekonominin ‘belirleyici’ olacağını gözlediklerini söyledi. Özellikle bordrolu ve emeklilerin iktidar partisine tepkili olduğunu anlatan Özkiraz, tepkinin seçmeni nereye sevk ettiğine ilişkin şöyle konuştu:

“CHP ve İYİ Parti ittifakının bittiği, DEM’in aday çıkardığı halde CHP elindeki şehirleri koruyabiliyor durumda görünüyor. Hemen hemen tüm firmaların anketlerine de yansıyor. Medyada konuşulan da bu. Sahada da gerçekten görünen bir şey var, dar gelirli milliyetçi muhafazakar seçmenin sandığa gitmeme eğilimi mevcut. Seçmen aslında muhalefetten de şikayetçi. Ancak ekonomi o kadar kötü noktada ki seçim sonuçları yine CHP’nin daha fazla büyükşehir kazanma ihtimalini güçlendiriyor.”

‘SİYASETTEN KOPUŞ VAR’

Adayların kendi görev ve yetkisinde olmamasına rağmen ekonomiyle ilgili vaatlerinin olduğuna değinen Özkiraz, seçmenin ekonomik vaatlerle ilgilendiğini belirtti: “Emekliler birçok yerde belediyenin eline bakar hale geldi. Bunun dışında Mehmet Şimşek politikası denilen şey var; sıkılaştırma. Krediye erişimde zorluk, faizin artması vs. gibi nedenlerden dolayı iş dünyası ve esnaf da zor durumda. Bir kısım seçmen sandığa gitmeyecek, bir kısım seçmen iktidara tepki olarak oyunu değiştirecek ya da iktidara yakın partilere oy verecek. Siyasetten bir kopuş var. CHP’ye İYİ Parti’ye oy verecek olanlar da onun daha iyi olduğuna inanarak oy vermiyor. Bu seçim herkes için kerhen seçimi. Muhalefet için de geçerli iktidar için de.”

‘İMAMOĞLU’NUN RAHAT KAZANACAĞI GÖRÜLÜYOR’

Özkiraz, son olarak sonucu en çok merak edilen İstanbul için kendi yaptıkları anketlerde görünen tabloyu şu ifadelerle anlattı:

"İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’nun rahat kazanacağı görülüyor. Bizim anketimize göre İmamoğlu 47,5 civarında. AKP seçmeninin bir kısmı sandığa gitmek istemiyor. MHP seçmeni pusulada partisinin olmaması nedeniyle diğer partilere gidebilir. Bir de Yeniden Refah gerçeği var, onlar da ciddi oranda sandığı etkiliyor. CHP’de mevcut yönetimi beğenmeyenler bile Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş’ı beğeniyor. Oy vermeme eğilimi olanlar da AKP kazanmasın diye oy vermeye gidecek.”

‘PARTİZANLIK FARKLI YANITLAR ÜRETEBİLİR’

Siyaset Bilimci Pınar Uyan Semerci de ekonominin günlük hayata olan etkilerinin seçmeni etkileyen en temel başlıklardan biri olduğunu ifade etti. Semerci, “Oy verme davranışlarına dair çalışmalara baktığımızda da bu noktanın en başta gelen açıklamalardan biri olduğunu görüyoruz” diyerek, ekonominin kötüleştiği durumlarda iktidar partisinin oy kaybettiğini, iyi olduğu durumlarda da arttığını söyledi.

Sunulan hizmetlerin doğrudan ya da dolaylı da olsa ekonomiye etki ettiğini ve bunun da belirleyici olabileceğini sözlerine ekleyen Semerci, şöyle devam etti: “Yerelde sunulan kütüphane, kreş gibi birçok imkan tercihleri belirleyebilir. Bu noktada Türkiye’nin içinde bulunduğu kutuplaşmış siyasetin tüm bu belirttiğimiz noktaları aşan ve seçmen davranışı açısından da çoğu seçmenin aslında bir seçim yapmadan, kendi kimliği haline gelmiş parti aidiyetleri ile seçim yapacağını söylemek mümkün. Son seçimde de olduğu gibi seçmenlerin büyük bir kısmı adaylar ve adayların politikaları, programlarından daha ziyade içinde bulunulan medya ekosisteminin de etkisi ile oy vereceği adaydan çok, oy vermeyeceği adayın, partinin net olması sebebi ile tercihinin en çok istediği adaydan çok, en fazla istemediği üzerinden belirlenmesi. Yine belirtmek gerekir ki ekonomik olarak da içinde yaşanan koşulların zorluğu herkes tarafından kabul edilse de bu ekonomik duruma kimin yol açtığı, müsebbibinin kimin olduğu yine partizan gözlüklerle bakılarak, içinde bulunulan fanuslarla çok farklı yanıtlanabilir.”

‘YOKSULLUKLA MÜCADELEDE SOSYAL POLİTİKALAR’

Semerci, seçim sonucunu belirleyebilecek kitlenin kararsızlar olduğuna işaret ederek, seçmen davranışının ‘kemikleştiğine’ dikkati çekti: “Bu sebeple de asıl sonucu belirleyen nokta kararsız olan seçmenlerin sandıktaki tercihi. Yine bu bağlamda sandıkta kime oy verileceği kadar, sandığa gidip gitmemek de belirleyici olacak. Özellikle bu partizan aidiyetleri çok güçlü hissetmeyenler için adayların inandırıcılıkları, seçmenlere sundukları projeler ve geleceğe dair yarattıkları umut onları sandığa götürmeye yetecek mi göreceğiz.”

Ekonomik zorlukların oluşma sebepleri, sorumlularının kim olduğu ve buna bağlı olarak da çözüm yolları düşünüldüğünde; çok sayıda seçmen için parti aidiyetlerinin önemli olduğuna değinen Semerci, yanıtların çoğunlukla partizanlıkla üretildiğini söyledi: “Günlük yaşamımızı derinden etkileyen sosyal politika alanları ülkedeki diğer siyasi gündemlerle kıyaslandığında arka planda kalabiliyor. Ayrıca yine belirtmek gerekir ki bu bir yerel seçim, bu yerel seçimin sonucunda yoksullukla mücadele de makro politikalar açısından hareket alanı daha kısıtlı. Ancak bir açıdan da yoksullukla mücadele, yereldeki uygulamalar, günlük yaşamamızla, haklara ve hizmetlere erişimimiz açısından da çok hayati. Oysa şu an tüm dünyada içinde olduğumuz döneme ‘çoklu krizler’ dönemi, çağı deniyor. Bu çoklu, üst üste binen krizler döneminde sahada gördüğümüz birçok acil ihtiyacı sürdürülebilir biçimde çözebilmek için sosyal politikalar geliştirmek zorunluluk.”

‘KAPSAYICI BELEDİYECİLİK’

Böylesi bir dönemde kapsayıcı belediyeciliğin önemli olduğuna vurgu yapan Siyaset Bilimci Semerci, “Kapsayıcılık çok hayati, kadınlar başta olmak üzere katılımı arttıracak, farklı ihtiyaçları görünür kılacak ‘kapsayıcı bir belediyecilik’. Bu seçim döneminde yoksullukla mücadeleye dair politikalar belli ölçüde ifade buldu ama açıkçası seçmenlere verilen vaatlerin yarışmasından çok daha temel, kapsayıcı bir bakış açısı ile ele alınması seçmenlerin davranışları da farklılaştırabilir” diye konuştu.