Van’daki çoban pazarı: Herkesin derdi ekonomi

Salih Sertkal

VAN - Van’da halk arasında “çoban pazarı” olarak anılan pazar, bu yıl yeniden kuruldu. İpekyolu ilçesine bağlı Hacı Osman Camisi önündeki boş alanda bir araya gelen hayvan sahipleri ve çoban adayları sıkı bir pazarlığa tutuşsa da ekonomik krizin yol açtığı fiyat artışları nedeniyle her iki taraf da ne yapacağını şaşırmış durumda.

Geçen yıla kıyasla aylık çoban ücretlerinin ve yayla kiralarının üç katına çıkması her iki tarafı da zor durumda bırakıyor. Van Ziraat Odası Başkanı Hasan Özgökçe, mevcut politikalarda ısrar edildiği takdirde Van’da hayvancılığın bitebileceği uyarısı yaptı.

YAYLA FİYATLARI 3 KATINA ÇIKTI

Van’ın Muradiye ilçesine bağlık Korsot köyünde yaşayan ve küçükbaş hayvan üreticiliği yapan Nurettin Belet, yem, çoban ve yayla fiyatlarındaki fahiş artış nedeniyle hayvancılığın bitme noktasına geldiğini aktardı. Geçen yılki kuraklık nedeniyle yem fiyatlarının iki katına çıktığını vurgulayan Belet, bu yıl için de çoban ve yayla fiyatlarının iki üç katına çıktığını belirtiyor. Geçen yıl aylık ücretleri 4 bin lira olan çobanların bu yıl yaklaşık 10 bin lira, yayla fiyatlarının da 100 bin liradan 300 bin liraya çıktığını söyledi.

Yaz aylarında çiftçilerin, hayvanlarını hastalıktan ve sıcaktan korumak için yüksek yerlerdeki yaylaları tercih etmek zorunda kaldığını belirten Belet, artan fiyatlar karşısında çaresiz.

‘GEÇİM KAYNAĞI KALMAYINCA İNSANLAR GÖÇ EDECEK’

Bir diğer hayvan üreticisi Selahattin Gül, üreticiliğin artık masraflara yetmediğini ifade etti. Bölgede sanayi, endüstriyel yatırım olmadığı için halkın tek geçim kaynağının tarım ve hayvancılık olduğuna dikkati çeken Gül, yem, çoban, yayla ücretlerinin bu kadar yükselmesi karşısında hayvancılığın bitme noktasına geldiğini belirtti. Hayvancılığın bitmesi halinde insanların köylerini terk ederek batı illerine göç etmek zorunda kalacağını vurgulayan Gül, üreticileri destekleyen politikaların, yardımların bir an önce devreye konulması gerektiğini söyledi.

‘YAZIN ALDIĞIMIZ HAYVANLARI KIŞIN SATIYORUZ’

Gürpınar ilçesine bağlı Duav köyünde yaşayan Yaşar Özışık, küçükbaş hayvan üreticisi olarak pazarda bulunuyor. Özışık, kendi yaylası olduğundan kısmen şanslı. Ancak yem fiyatlarının yüksekliği nedeniyle hayvanları kışın satmak zorunda kaldıklarını ifade etti.

55 yaşındaki Süleyman Tuncer, 32 yıldır çobanlık yaparak hayatını idame ettiriyor. Çoban ücretlerindeki artışın sebebi olarak her kalemdeki fiyat artışlarını gösterdi. Önceki dönemlerde çobanlık yaptıklarında, ellerinde biraz da olsa bir birikim kaldığını anlatan Tuncer, son dönemde çobanlık süresi bittiğinde tekrardan başka iş aramak zorunda kaldığını söyledi.

'GÜVENCESİZ VE TEHLİKELİ BİR İŞ ÇOBANLIK'

Hacı İşnaz da yıllardır çobanlık yapanlardan biri. 58 yaşındaki İşnaz, 30 yıldır çobanlık yapıyor. İşnaz, mevcut pahalılıktan kaynaklı ne hayvan sahiplerinin ne de çobanların memnun olmadıklarını belirtti. Hayvan üreticisinin elindeki paranın çoban ve yayla parasına yetmediğini dile getiren İşnaz, aynı şekilde çobanlık ücretlerinin de geçinmelerine yetmediğini söyledi. Çobanlığın güvencesiz ve aynı zamanda tehlikeli bir iş olduğuna dikkat çeken İşnaz, “Başka iş olmadığı için bu işi mecburen yapıyoruz” dedi.

‘VAN’DA HAYVANCILIK BİTEBİLİR’

Konuyla ilgili Van Ziraat Odası Başkanı Hasan Özgökçe, çiftçilerin ve hayvan üreticilerinin büyük bir mağduriyet yaşadığını belirtti. Geçen yıl yaşanan kuraklık yüzünden çiftçilerin oldukça sıkıntılı bir dönem geçirdiklerini hatırlatan Özgökçe, “2022 baharını bekleyen çiftçi ve hayvan üreticileri hayal kırıklığı yaşadı. Girdi maliyetleri çok yükseldi. Ekonomik buhran halinden kaynaklı bir çoban ücreti, 10 bin liraya kadar çıktı. Van’da 3,5 milyon küçükbaş 180 bin büyükbaş hayvan yetiştiriliyor. Mevcut tarım ve hayvancılık politikalarından ısrar edildiği takdirde buradaki hayvancılık bitebilir” diye konuştu.