Van’daki yapı stokuyla ilgili TMMOB’tan çalışma: Üçte biri ‘riskli’

Kadir Cesur

VAN - 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 tarihlerinde Van, iki büyük depremi yaşadı. Yaşanan iki depremde resmi rakamlara göre 644 kişi hayatını kaybetti.

Yüzlerce bina yıkılırken bir o kadarı da ağır hasar aldı. Depremin üzerinden 11 yılı aşkın zaman geçti. Fakat Van’da ağır hasar aldığı halde yıkılmamış pek çok yapı bulunuyor.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Van Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Bayram Akbaş, Van’daki yapı stokunun depreme dayanıklı olup olmadığı üzerine yaptığı araştırmayla çarpıcı veriler elde etti. Pilot bölge olarak Ali Paşa Mahallesi’ni ele alan Akbaş, buradaki 442 yapının yüzde 33’ünün riskli olduğunu belirledi.

‘6 AY SAHADA ÇALIŞTIK’

Kentin yapı stokunun risk haritasının bugüne kadar ne kamu kuruluşları ne de üniversiteler tarafından araştırılmadığını, kendi imkanlarıyla çalışmayı gerçekleştirdiğini belirten Akbaş, pilot bölge olarak Van’ın İpekyolu ilçesinin Ali Paşa Mahallesi’ni belirledi. Van’da, ağırlıklı olarak depremden sonra inşa edilen yapıların bulunduğu, merkez mahallelerden biri olan Ali Paşa Mahallesi’ndeki yapı stokunu haritalandıran Akbaş, durumun korkutucu olduğunu ifade etti.

Akbaş, 2020 yılında, altı ay boyunca sahadaki yapıları gezdiklerini, 6306 sayılı kanun kapsamında sokak taraması yöntemi ile yapıların risk dağılımını belirlediklerini anlattı. Bu risk dağılımını belirli parametrelere göre puanladıklarını belirten Akbaş, yöntemini şöyle açıkladı: “Bunlar yapısal parametreler, düzensizlik parametreleri, zemin parametreleri, deprem parametreleri ve diğer parametreler olmak üzere beş parametre grubuna ayrılıyor. Böylelikle yapıları dört gruba ayırarak sınıflandırdık. Puanlaması sıfırın altına kalanları 'çok riskli', 0-50 arasında olanları 'riskli', 50-100 arasında olanları 'güvenli', 100’ün üzerinde olan yapılarımızı da 'çok güvenli' olarak sınıflandırdık.”

YAPILARIN YÜZDE 2’Sİ ÇOK RİSKLİ, YÜZDE 33’Ü RİSKLİ

Bu çalışma için 442 adet betonarme binanın incelendiği bilgisini veren Akbaş, “Bu incelemeler sonucunda, yüzde 2'sini ‘çok riskli’, yüzde 33'ünü ‘riskli’, yüzde 60'ını ‘güvenli’ ve yüzde 5'ini ‘çok güvenli’ yapılar olarak belirleyip haritalandırdık. Bu yapıların yüzde 33'ünün riskli olması çok ciddi bir rakamdır. Yani Van'da 100 adet bina varsa, bunların 33’ünün, orta büyüklükteki bir depremde yıkılacağı ya da ciddi hasar alacağı anlamına geliyor” diye konuştu.

‘OLASI BİR DEPREMDE KORKUNÇ SONUÇLAR DOĞURABİLİR’

Pilot bölge olarak belirlenen Ali Paşa Mahallesi’ndeki yoğunlaşmanın 2011 yılında yaşanan depremler sonrası olduğunu hatırlatan Akbaş, “Mahallenin durumu, diğer mahallelere göre nispetten daha iyi sayılabilir. Buna rağmen riski yapıların oranı yüzde 33. Bu yapılara müdahale edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bu binalar daha detaylı incelemelere ihtiyaç duyuyor. Yüzde 2 oranında çok riskli olarak nitelendirdiğimiz yapılara ise acilen müdahale edilmelidir. Yoksa olası bir depremde korkunç sonuçlar doğurabilir” dedi.

2011 yılında yaşanan depremlerin ardından ağır hasar almış ve halen yıkımı gerçekleştirilmemiş binaların olduğunu belirten Akbaş, “Gördüğümüz bu ağır ve orta hasarlı binaların çoğunda ne güçlendirme çalışması var ne de yıkımı yapılmış. Buralarda yaşamını sürdüren insanların olduğunu gördük. Bu binalarda çoğunlukla gelir seviyesi düşük olan insanlar ya da göçmenler yaşıyor” dedi.

‘BİLİM VE TEKNİK KURULUŞLARINI MUHATAP ALMIYORLAR’

Yapmış oldukları çalışmada son üç yılda yapılmış binaları da incelediklerini aktaran Akbaş, “2022 yılında inşa edilip riskli çıkan binalar var. Bunlar çok daha ciddi konular. Bu anlamda ilerlememiş olmak, depremi göz ardı ediyor olmak korkunç bir durum” ifadelerini kullandı.

Akbaş, yakın zamanda hem Van Valiliği’ne hem de Van Büyükşehir Belediyesi’ne konu ile ilgili ulaşmaya çalıştıklarını fakat herhangi bir geri dönüş alamadıklarını sözlerine ekledi. Akbaş, “Biz kentte teknik anlamda söz sahibi olmak istiyoruz. Ne yerel yönetim, ne merkezi yönetim ne de valilik bize bu konuda söz vermiyor. Bu tarz platformlarda teknik olarak sesimizi yükseltmeyi istiyoruz. Biz de fikir sahibiyiz. Bu anlamda kentin bilim ve teknik kuruluşlarını muhatap almıyorlar, önemsemiyorlar” dedi.