Vekil seçimlerinde kadın görünürlüğü: Eşitlikten yana bir liste oluşturulmadı

Ogün Akkaya

ANKARA - Siyasi partiler 14 Mayıs'ta yapılacak seçimler için milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) sundu. Yeni dönemde Meclis’te kaç kadın milletvekili olacağı da merak konusu.

Siyasi partiler tarafından YSK’ye teslim edilen milletvekili adayları arasında kadınlara en çok yer veren partiler Yeşil Sol Parti ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) oldu. Yeşil Sol Parti adaylarının 200’den fazlası kadınlardan oluştu. TİP de 398 kişilik listesinde 161 kadın adaya yer verdi. AK Parti ise listesinde 113 kadın adaya yer aldı.

Millet İttifakı çatısı altında DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti adaylarının da yer aldığı CHP listesinde 153 kadın aday kendine yer bulabildi. Genel başkanı kadın olan İYİ Parti’nin listelerinde ise 600 adaydan 145'i kadınlardan oluştu. Listelere göre, AK Parti 4, CHP 11, İYİ Parti 9, Yeşil Sol Parti 30, TİP 28 kadını birinci sıradan aday gösterdi.

‘GÖNÜL İSTERDİ Kİ BÜTÜN İLLERDE KADINLAR BİRİNCİ SIRADAN ADAY OLSUN’

Siyasi partiler tarafından hazırlanan milletvekilleri listelerinde kadınların temsiliyetini değerlendiren Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü, "İstanbul Sözleşmesi’nin ve kadınların haklarının seçim pazarlığına malzeme olduğu bir dönemde gönül isterdi ki bütün illerde birinci sıradan kadınlar aday olsun” dedi. Kadınların listelerde son sıralarda ‘dolgu malzemesi’ olarak değil, ciddi anlamda üst sıralarda yer almasının önemli olduğunu söyleyen Güllü, siyasi partilerin kadın aday gösterme konusunda olgunluğa erişememesinin bahanelerle anlatılamayacağını söyledi.

‘SİYASİ PARTİLER BU SEÇİM DÖNEMİNDE DE EŞİTLİKTEN YANA BİR LİSTE OLUŞTURMADI’

“Haklarımızı savunmak için alanlarda üzerimize düşen görevin ağırlığını omuzlarımızda hissedeceğiz” diyen ve siyasi partilerin tamamının kadın erkek eşitliğini gözeterek bir liste oluşturmadığını söyleyen Güllü şunları kaydetti:

“Kadınlara ‘sandığa gidin’ cümlelerinin çokça duyulacağı bir dönemde kadınların listelerde olmaması can yakıcı. Kadın mücadelesinin eşitlik mücadelesine dönmesi, bu mücadelenin eşitsizliği giderecek derecede toplumsal hale dönüşmesi için çabalarımızdan vazgeçmeyeceğiz. Yeniden Refah Partisi’nin iktidara gelmek için masada bir anlaşma yaptığı bir dönemde kadınların adaylığı derinden anlamaları gerekiyordu. Bu süreç hepimiz için yanıltıcı bir hale gidiyor. Yeşil Sol Parti ve Türkiye İşçi Partisi’nde kadın adayların oranı yüksek ama eşitliğe baktığımızda onlar da eşitliği sağlayamamışlar. Bütün siyasi partiler açısından baktığımızda milletvekilleri listelerinde eşitlik yok. Hepsi eşitlikten yana tavır almada derslerini daha iyi çalışmak zorunda. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması, deprem bölgesinde yaşanan kadın cinayetlerinin arttığı, kadına karşı şiddetin yükseldiği süreçte toplumsal düşüncenin ve yapının değişmesine yönelik algıyı değiştirmenin tam zamanıydı. Bunu iyi kullanamadılar. Siyasi partilerin daha çok çalışması gerekecek. Tüm siyasi partiler bu seçim döneminde de eşitlikten yana bir liste oluşturamadı.”

‘PARTİLERİN GENEL BAŞKANLARINA DEFALARCA ANLATTIK’

Farklı siyasi partilerden liyakatli, eşitlikçi, demokrasiye bağlı kadınları Meclis’e taşıma hedefinde olduklarını hatırlatan Ben Seçerim Genel Direktörü Nilden Bayazıt, “Yaptığımız çalışmayı siyasi partilerin genel başkanlarına defalarca anlattık. Belediye başkanları ile görüştük. Çalışmalarımız çok iyi karşılandı” diyerek kadın milletvekili adaylarının desteklenmesi ve görünür olması yönünde yaptıkları çalışmaları hatırlattı.

‘ESKİDEN ‘ADAY YOK’ DİYORLARDI ONU DA BULDUK’

Siyasi parti fark etmeksizin seçmenlerin kadın adaylara, erkek adaylara oranla daha sıcak baktığını anlatan Bayazıt, kadın aday destekleme konusunda Kırklareli örneğini paylaştı. Kırklareli’nin Cumhuriyet tarihinde hiç kadın vekil çıkaramadığını söyleyen Bayazıt, bu ilde kadın adayların desteklenmesi için çalışmalar yürüttüklerini ancak siyasi partilerin belirlenen kadın adayları milletvekili listelerinde göstermediğini şu sözlerle anlattı:

“Derinlemesine seçmenle görüşmeler yaptık. Seçmen tarafından sevilen kadın adayları aday göstermeleri için CHP ve İYİ Parti ile görüştük. Bir parti genel başkanı oyunun yükselmesinden başka ne isteyebilir? Tanınan ve sevilen kadın adaylar varken, ilk üç sıra erkek adaylara verildi. Bir vatandaş olarak bunun nedenini öğrenmek istiyorum. Bize anlatsınlar. Kadın adayın bilinirliğini ve donanımı daha fazla. Siyasi partiler seçim kampanyalarını nasıl yapacaklar? Kadın seçmenlere ne diyecekler? ‘Biz o bölgede araştırma yaptık. Kadın aday istemiyorlar’ da diyemezler. Biz kapı gibi araştırma yaptık. Seçmenler kadın vekil istiyor. Bunu nasıl görmezden gelebilirler. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılma kararı, HÜDA PAR’ın Meclis’e girecek olması, daha ne olmalı? Eskiden ‘aday yok’ diyorlardı, onu da bulduk. Kırklareli’ndeki kadın adayın önüne, Kırklareli’nde yaşamayan, kimsenin görmediği bir kişiyi koydular. Daha ne yapmak gerekiyor diye genel başkanlara sormak istiyorum.”

‘BU EŞİTSİZLİĞİ HER DÖNEM YENİDEN ÜRETMEKTEN NE ZAMAN VAZGEÇECEKSİNİZ?’

Kadın Adayları Destekleme Derneği Başkanı (KA.DER) Nuray Karaoğlu, kadınların bu seçimlerde göz ardı edildiklerini gördüklerini söyledi. “Kadınların kurumsal siyaset talebi aynı zamanda eşit hakların ve demokrasinin de talebidir” diyen Karaoğlu, KA.DER olarak hiç kadın milletvekili çıkaramayan 20 ilde çalışmalar yaptıklarını söyledi. Meclis’te kadın milletvekili temsilinin yüzde 20 oranına ulaşamadığını söyleyen Karaoğlu şunları kaydetti:

“Bu seçim dönemi umutluyduk yüzlerce kadın adaylık için başvurdu. Ancak görünen o ki eşit temsil isteyen kadınların, erkeklerin hazırladığı listelerde yüzde 20 - 25 temsile razı olması bekleniyor. Üstelik seçmenin yüzde 50.7’si kadınlardan oluşurken. Bu zihniyetin temsilcilerine soruyoruz daha çok kadın lider ülkeleri yönetirken ve Cumhuriyet'in ikinci yüzyılına girerken bu eşitsizliği her dönem yeniden üretmekten ne zaman vazgeçeceksiniz? Siyasi partiler ittifaklarını oluştururken en büyük ittifakın kadınlarla yapılan ittifak olduğunu unutmamalıdırlar.14 Mayıs’ta Kadınlar demokrasiye sahip çıkmak için oy verecekler. Kadın yoksa demokrasi yok. Kadın yoksa eşitlik yok. Listelerde seçilemeyecek sıralara yerleştirilen kadınlarla siyasi partiler kendileri için kadınlara yer veriyoruz algısı yarattılar. Eşit temsil talebimizin yasalarda ve siyasi parti tüzüklerinde yer alması adına mücadelemize devam edeceğiz.”

EŞİK: EŞİT TEMSİL VAZGEÇİLMEZİMİZ

Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) da yaptığı açıklamada, siyasi partilerin YSK’ye sunduğu milletvekili listelerinin eşit temsilden çok uzak olduğunu belirterek, “Kadınlar siyasete girmek istemiyor iddiasını çürüten çok sayıda kadın aday adayı olmasına rağmen, listelerde çok az sayıda kadına yer verildi” dedi.

Kadınların büyük bölümünün “seçilmeyecek yerlere” konularak listelerdeki kadın oranının yapay şekilde yüksek gösterildiğini belirten EŞİK’in açıklaması şu ifadelerle sürdü:

“Hala, cinsiyet eşitliğini sağlamak için fermuar yöntemini uygulayan tek bir siyasi parti yok. Listelerde fermuar sistemi, kadın sayısını artırmak için değil partiler arası milletvekili sayısını eşitlemek için kullanıldı. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. İlk anayasa değişikliğinde, tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesi anayasal zorunluluk haline getirilmelidir. #EşitTemsil olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmelidir. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Yasal güvenceli eşit temsil sağlayıncaya kadar mücadele edeceğiz.”