Wall Street’de 'yandım Allah' günleri: Ayaklar nasıl baş oldu?

ANKARA - ABD finansal piyasalarının gündeminde bir yatırım fonunun iflası yer alıyor. Melvin Capital isimli fonun, GameStop şirketinin hisselerini ödünç alması ve satmasıyla başlayan olaylar zinciri finansal piyasalarda 'sınıfsal' tartışmaları ve müdahaleleri de içeren adımlara neden oldu. Melvin Capital ve GameStop arasında başlayıp binlerce kişinin parçası olduğu olay, finansal piyasalar ve riskler konusunda yeni bir örnek sunuyor.

İPTEKİ CAMBAZ: AÇIĞA SATMA (SHORT SELLING STOCK)

Genel olarak borsa özelde ise ABD’deki yatırımcı fonları, hisse fiyatının düşeceğini tahmin ettikleri şirketlerin hisselerini belli bir ödünç alma ücretiyle alıyor. Fonlar hissenin düşeceğini tahmin ettikleri için aldıkları hisseyi o anki fiyatından elden çıkarıyor. Örneğin X firmasının batacağını ve hisselerinin değerinin sıfırlanma noktasına geleceğini düşünüyorsunuz. Bu öngörünüz uyarınca bir ödünç alma işlemi yaparak X firmasının 100 hissesini aldınız. Bu noktada ödünç aldığınız hisseyi diyelim ki 10 dolar karşılığında elden çıkardınız. Beklemeye başlıyorsunuz ve diyelim ki öngörünüz uyarınca X firmasının hisse fiyatı 1 dolara düştü. İşte bu noktada size göre bu firmanın hissesi daha düşmez, 1 dolara 100 hisse alıyorsunuz ve ödünç aldınız yere hisseleri iade ediyorsunuz. Peki kazanç nereden geliyor? Neden ödünç alma işlemine girdiniz?

Şöyle ki, siz X firmasının 100 hissesini hisse başı 10 dolardan sattınız. Yani 1000 dolar kazancınız var. Hisseleri iade edeceğiniz için 1 dolara düşen hisseleri piyasadan yeniden topluyorsunuz. Bizim örneğimizde hisse fiyatı 1 dolara düşmüştü. 100 hisselik alım yapılıyor ve 100 hisse için hisse başı 1 dolardan 100 dolar ödemeyle hisseleri aldınız. Diyelim ki ödünç alma bedeliniz de 100 dolar olsun. Bu çerçevede ilk olarak 1000 dolar kazandınız, giderleri çıkardığımızda (hisselerin geri alma bedeli ve ödünç bedeli) hesap şöyle oluyor: 1000’den 200 dolar giderinizi düştünüz ve cebinize 800 dolar kaldı. Yani bir firmanın batacağına ya da hisselerinin dibe vuracağına dönük öngörüyle adım attınız, hiçbir maliyete girmeden de 800 dolar kazandınız. Borsada bu yönteme açığa satma (short selling stock) deniyor, daha bilinen tanımla 'akbaba kapitalizmi'. Yani bir firma ölürken siz onun ölümünden besleniyorsunuz ve kazanç elde ediyorsunuz.

Peki bu işlemin riski nedir? Açığa satmada hisse, dolar, ya da altın düşecek dediniz ve size göre en yüksek noktadan ödünç aldığınız hisseyi sattınız, ancak hisse düşmedi, hatta karşı atakla yükselmeye başladı. İşte burada kaybın sınırı yok. Hisselerin yükselebileceği seviyenin sonsuz olduğu dikkate alındığında kaybınız da sonsuz olacaktır. 

GAMESTOP’TAN GAME OVER’A MELVIN CAPITAL’İN İFLASI

Açığa satmayla hayallerin yüksek kâr, gerçeklerin iflas olduğu GameStop ve Melvin Capital'in durumu ise şöyle: Yaklaşık 13 milyar dolar değeri olan Melvin Capital yatırım fonu, 16-17 dolar arasında hisseleri seyreden GameStop isimli video oyun satan bir şirketin hisselerinin dibe vuracağını düşünerek hisselerini ödünç aldı. Amaç, hisselerin dibe vuracağını düşünüp kazanç elde etmekti. Ancak Melvin Capital’in bu adımı daha çok küçük alıcılar ve sıradan insanların yer aldığı sosyal medya platformu Reddit'te fark edildi. Bu noktada grup üstünden örgütlenen insanlar, GameStop hisselerini hızla almaya başladı. Talep artışına bağlı olarak hisse fiyatları yükselişe geçti. Eylemin duyulmasıyla beraber, Elon Musk’tan Kongre üyesi Alexandria Ocasio-Cortez'e kadar pek çok isim eyleme destek olmaya başladı. Nitekim 28 Ocak 2021 itibariyle GameStop’ın hisseleri 340 dolar gibi bir seviyeye çıktı.

Melvin Capital ödünç aldığı hisseleri iade etmekle yükümlü. Ancak 16 dolardan sattığı hisseleri geri almak istediğinde hisse başına neredeyse 330 dolar fazla ödeme yapmak zorunda, yani daha önce 16 dolardan sattığı hisseyi şimdi en az 340 dolar ödeyerek almak zorunda, çünkü hisseyi ödünç almıştı ve iade etmek zorunda. Bir nevi evdeki hesap çarşıya uymadı. Bu noktada neredeyse 5 milyar dolar kaybı olan fon, iflasını açıkladı. Melvin Capital'in iflası sürecinde alan uzmanlarının bildiği bir iki kelime yeniden sahneye çıktı. Bunlardan biri olan "Short Squeeze", yani “yandım Allah!” çıkışı, düşeceğini düşündüğünüz ve sattığınız hissenin yükselişi karşısında hızla hisse almaya dönük paniğe verilen isim.

SERBEST PİYASADA GAME STOP!

Oyun aslında bilindik, yeni de değil. Hatta finans piyasalarında dengeleyici bir adım olarak görülüyor. Bugüne kadar böylesine örgütlü bir karşı adım gelmediği için risk hep teoride kalmıştı. Ancak bu sefer 13 milyar dolar ve süper zenginlerin içinde olduğu bir fonun batmasına neden oldu. Fonda süper zenginler olduğu ve karşı atağı yapanlar sıradan insanlar olduğu için bu adım bir 'sınıf çatışması' olarak da değerlendirildi. Ve Wall Street, Beyaz Saray’a serbest piyasaya müdahale için çağrı yaptı! Beyaz Saray ne yapacağını düşünürken, Robin Hood Gamestop, Nokia, Blackberry gibi firmaların hisse alım satımını askıya aldı. Medyada Reddit’e dönük karalama kampanyası da cabası! Yani Beyaz Saray resmen müdahale etmese de bir şekilde GameStop hisselerinin alımı engellendi. Bir müdahale olduğu çok net.

Özetle aslında sıradan insanlar piyasa kurallarına da uygun olarak, zenginlerin daha çok zengin olmaması ve 'akbaba yöntemiyle' yine büyük voliyi vurmaması için kendi kurallarıyla karşılarına çıktı. Onları iflasa sürükledi. Bu nedenle olayın tarihi önemi var.

Ve görünen o ki, hem sınıfsal tahlillerde hem de finans dünyasında daha çok konuşulacak…

Musk'ın tweet'i: Shorting bir dolandırıcılıktır!

Reddit'te başlayan kampanyaya destek veren Elon Musk sosyal medyada yaptığı paylaşımda şunları söyledi: "Sahip olmadığın evleri satamazsın. Sahip olmadığın arabaları satamazsın. Ama sahip olmadığın hisseleri satabilirsin? Saçmalık! Shorting bir dolandırıcılıktır."