Hollywood, finans ve borsa piyasalarına dair filmleri pek seviyor. Bunun birçok nedeni olabilir. Ama dikkat çekici olan ikisine değinelim. İlki, stres düzeyi, risk seviyesi ve temposuyla güçlü bir sinema evreni vaat ediyor bu piyasalar. İkincisi de, kapitalizmin düzeltilmesi gereken (çoğunlukla fırsat eşitliğinin olmadığının altı çizilen) yönlerine dair politik bir alt metin de içeriyor bu yapımlar. Böylece Hollywood’un sol liberal kanadı, sistemin sınırları içinde ama yerine göre sert bir üsluba sahip eleştirilerini yapmış olur, bizim gibi üçüncü dünya ülkesinde izleyenlere de "abi adamlar kendi ülkelerini nasıl da eleştiriyor bak" demek düşer!
Bu kez yakın geçmişte yaşanmış bu durumu perdeye aktaran bir yapım var karşımızda. Normalde, meselenin ilgililerinin gündemine girebilecekken, pandemide evlere kapanıp önümüze gelen mevzuyu takip ettiğimiz için bizlerin de haberi olmuştu 2021 başındaki Wall Street ‘başkaldırı’sından. O dönem liberal basının yerlere göklere koyamadığı bir grup küçük yatırımcının bir araya gelerek büyük sermayedarlara kafa tuttuğu borsa hadisesi bahsettiğim. GameStop adlı batmakta olan ve dibi bulmuş bir şirketin hisseleri, sosyal medyada örgütlenerek satın alan küçük yatırımcılar tarafından yükseltilmiş, 'keriz silkelemek' için bu tuzağı kuran yatırımcı şirket 5 milyar dolar zarara uğratılmıştı. İşte "açığa satma" yöntemiyle risk alan şirketin elini boş gönderen küçük yatırımcıların dünyasına götürüyor bizi bu hafta gösterime giren "Keriz Parası" (Dumb Money).
Olayla ilgili dönemin haberlerine bakıldığında fazla adı anılmasa da, Hollywood anlatısı bir kahramana ihtiyaç duyar. Filmin kahramanı olarak o dönem sosyal medyada kendince borsa tüyoları veren ve GameStop hisselerinin yükseleceğini söyleyen Roaring Kitty takma adlı Keith Gill’i merkeze alıyor yapım. Keith, 2008 krizinin ardından üniversiteyi bitirmiş ama iş bulamamış, evli ve bir çocuğu olan sıradan bir Amerikalı. Bir sosyal medya hesabı var ve kendince finans yorumları yaptığı yayınlar gerçekleştiriyor. Film, Keith’i küçük yatırımcıların doğal lideri konumuna yükseltiyor. Hemşireler, kasiyerler, üniversite öğrencileri vb. onun herkese açık bilançosuna bakarak karar veriyor. Küçük yatırımcıların GameStop hisselerine yüklenip satın almasıyla hisse senetleri aşırı derecede yükselince herkes kar ediyor ilk başlarda. Bu da borsanın büyük oyuncularını paniğe sevk ediyor. Çünkü borsanın doğası gereği, bir cepten çıkan para, başka bir cebe girer. Bu kez milyar dolarlık bir şirketin kasasından küçük yatırımcının cebine akıyor dolarlar. Bu da yukarılarda paniğe neden oluyor tabii.
"Ben, Tonya", "Cruella" gibi yapımlardan tanıdık Craig Gillespie’nin yönettiği film, bir yandan Keith’i merkeze koyduğu bir grup küçük yatırımcının dünyasını ve hayallerini takip ederken; diğer yandan da işin merkezinde yer alan ve büyük para kaybeden patronlara da bakıyor. Bunu yaparken de yukarıdakileri kibirli, aşağıdakileri samimi göstermeyi ihmal etmiyor. Filmin bu yorumu, izlerken hoş gelse de, hatta filmin yaratıcıları sistemin kendisini korumak için küçük yatırımcıyı gözden çıkarma hızını göstermekten imtina etmese de gösterilenlerle yaşananlar arasındaki bağın o kadar da güçlü olmadığını anlamak için döneme dair birkaç habere bakmak yetiyor.
Çok iyi niyetli bir okumayla, filmin senaristleri Lauren Schuker Blum, Rebecca Angelo ve Ben Mezrich’in halkın ortak mücadelesinin sermayeyi nasıl da ürküteceğinin, canını yakacağının hikayesini yazmışlar diyebiliriz. Ama bunun böyle olmadığını filmin içindeki kodlardan bile anlamak mümkün. En nihayetinde zar zor biriktirdikleri birkaç bin dolarını artırmak, kısa yoldan para kazanmak rüyasıyla borsaya girmiş; spekülasyonlar sonrası kazançları artında açgözlülükle daha da fazlası için beklemiş ve büyük çoğunluğu finalde hayal kırıklığına uğramış binlerce insan söz konusu.
Çünkü tıpkı kumarda olduğu gibi borsada da daima 'kasa' kazanır. Independent Türkçe’de 30 Ocak 2021 tarihinde yayınlanan habere göre, GameStop'un o dönemki CEO'su George Sherman'ın 2.3 milyon adet hissesinin değeri, 7 milyon dolardan 745 milyon dolara çıkmış örneğin.
Aynı haberde GameStop’un 2010-2019 yılları arasında CFO'luğunu yapan Robet Lloyd’un sahip olduğu 543 bin adet hissenin değeri 1.6 milyon dolardan 173 milyon dolara fırlamış. Devam edelim; evcil hayvan gıdası pazarlayan Chewy'nin kurucusu Ryan Cohen, Ağustos 2020'de GameStop'un yüzde 10'unu satın almış, Aralık’ta payını yüzde 13'e yükseltmiş ve bu 75 milyonluk yatırım, 1.3 milyar dolara kadar çıkmış. Habere göre, şirket hisselerinin yükseldiği iki hafta boyunca Cohen, saatte 3 milyon dolar kazanmış.
Yani bu ‘sapma’nın kazananı yine milyon dolarlarla oynayan isimler olmuş anlayacağınız. Peki, bütün bu hengame içinde Hollywood’un hikayesini anlatmaya değer bulduğu ve kahramanlık vasfı yüklediği ismin Roaring Kitty (Kükreyen Kedi Yavrusu) mahlaslı Keith Gill olmasını nasıl yorumlamalıyız? Bu ‘halk başkaldırısı’nın en çok kazananının Keith olmasıdır belki neden! Söz konusu haber de zaten milyonerlerin yanına onu koyuyor. 56 bin dolarlık hissesini 15-20 milyon dolar seviyesine çıkardığı ve ‘Amerikan Rüyası’nı gerçekleştirdiği için ‘kahraman’ olmayı hak ediyor belli ki!
MERAKLISINA FİNANS VE BORSA FİLMLERİ
Wall Street (1987)
Other People's Money (1991)
Barbarians at the Gate (1993)
Rogue Trader (1999)
Inside Jop (2010)
Wall Street: Money Never Sleeps (2010)
Margin Call (2011)
The Wolf of Wall Street (2013)
The Wizard Of Lies (2014)
The Big Short (2015)