Hediye Levent

yazar@gazeteduvar.com.tr
TÜM YAZILARI
'Mesele sadece başörtüsü değil…' "Hiçbir zaman İran’daki kadınlar Suudi Arabistan’daki ya da diğer Arap ülkelerinde olduğu gibi köşelerine çekilmeyi kabul eden kadınlar olmadılar. Muhafazakâr kadınların da sokaklarda çok görünür olduğunu da biliyoruz. Bu Şiilik nosyonu ile alakalı bir durum. Bence İran toplumunda kadın çok baskın bir unsur."
'Petrolden önce reforma ihtiyacımız var' "Lübnan hükümeti petrol ve gazın ülkenin mevcut durumuna ve gayri safi milli hasılaya olumlu etki edeceğine inanıyor. Eğer petrol ve gaz sektörleri yeniden işe başlarsa, bunun, IMF’den ve uluslararası toplumdan bulmaya çalıştıkları finansal desteği almalarına yardım edeceğini düşünüyorlar. İsrail açısından ise bu bir güvenlik meselesi. Eğer bir karasuları anlaşması yaparlarsa Lübnan ile aralarındaki krizleri ve gerilimleri yatıştırabilecekleri hissiyatındalar." 'Irak bir Şii iç savaşını kaldıramaz' Irak'taki bir vekalet savaşı değil, bir güç mücadelesi. İki taraf da gücü kendileri için istiyor, iki taraf da siyasi sistemin en azından Şii kısmını kontrol etmek istiyor, iki taraf da devleti kontrol etmek istiyor. Ancak her iki taraf için de devletin kontrol gücünü elde ettiklerinde ne olacağını tahmin etmek güç. Sicilleri pek ümit vermiyor.
Özgürlüğü karlı zirvelerde bulanlar 7 zirve hedefini tamamlayan ilk Lübnanlı kadınım. Şimdi bir başka rekoru kırmak için hazırlanıyorum: Pole explorer grand slam. Kasım ayında Antarktika’da 1140 km’lik mesafeyi 2 ay içinde, gerekli malzemeler araçlarla yüklü 100 kiloyu çekerek geçmeyi planlıyorum. 2024’te de Kuzey Kutbu’na gideceğim ve 1000 kilometrelik mesafeyi geçeceğim. İki kutbu da tamamlarsam 7 zirve + 2 kutbu tamamlayan ikinci kadın olacağım. Şam ne diyor? Barış mümkün ancak...! 'Türkiye ve Suriye arasında Adana Anlaşması var ve bu anlaşma Türkiye’ye, Suriye içine 5 km kadar müdahale etmesine izin veriyor. Suriye ve Türkiye arasında siyasi açıdan çözüme ulaşılırsa buna geri dönülebilir. Bu konuda şahsi fikrimi söyleyeceğim; bence Suriye Türkiye’nin hassasiyetlerini Adana Anlaşması çerçevesinde giderebilir ki, bu anlaşma Türkiye’ye garanti veren maddeler içeriyor.' Rusya-İran ilişkileri: Matruşkayı bilir misiniz? İki ülke gelecek 20 yılı kapsayan stratejik bir anlaşma yapmaya hazırlanıyor bence. Sanırım diplomasimizde ilk kez ileriye dönük bu kadar uzun dönemi kapsayan bir anlaşma yapılacak ki, anlaşma alışıldık komşu ülkeler arasındaki ikili ilişkiler gibi amaçlarla olmayacak. Petrol ve petrol rafinerileri konusunda iş birliklerini de kapsayan bir iş birliği… İlişkiler bu seviyede devam ederse Türkiye’nin de Rusya-İran ilişkilerine dahil olmak isteyeceğini düşünüyorum. Bildiğimiz savaşları unutun! Mikroçip ve siber savaşlar geliyor Çin, askeri alanda sıcak bir savaşa hazırlanmaktan çok asker-sanayi işbirliği ile yenilediği ordusunu siber savaşlara hazırlıyor. Selefilik mi geliyor ateizm mi? Bugün bu cemaatlerin seslerinin fazla çıkıyor olması, bir bakıma pervasızlaşmaları Türkiye’deki siyasi ortam ve bu ortamın yarattığı ideolojik iklimle alakalı. Bu radikalleşme İslam’a, bilinçli, varoluşsal bir duyguyla radikal İslam algısına bürünme durumu değil siyasi iklimin yarattığı bir durum. Dindar kitlenin duruma, siyasi iktidar havasına en çabuk uyum sağlayan kitle olduğu kanaatindeyim. 'İran’da siyasal İslamcılık, umut olmaktan çıktı' Devrime katılanlar çok farklı idealler peşindeydi; yeni bir insan modeli, yeni bir toplum modeli, yeni bir ekonomik sistem, yeni bir devlet-birey ilişkisi hayali vardı. Bugünden geriye dönülüp bakıldığında umudun ciddi şekilde savrulduğunu net olarak söyleyebiliriz. Toplumda dinsel baskılara karşı tepkiler ortaya çıktı. Böylece İran’da siyasal İslamcılık, umut olmaktan çıkarak toplumsal seferberlik gücünü kaybetti. 'Otoriter rejimler için barış diye bir şey yok' Biden, İsrail ile koordinasyon içinde NATO benzeri bir Arap güvenlik teşkilatı olursa bunun Amerikan ulusal çıkarlarına hizmet edeceğini düşünüyor. Gerçekleşebileceğini düşünmüyorum. Gerçekleşebilse bile kâğıt üstünde kalmaktan daha ileri gitmeyecektir. Arap rejimleri birbirlerine güvenmiyor. Bütün bunlar İsrail’i Arap ülkelerine daha fazla pazarlamak için siyasi manevralar. Kaynayan kazan Irak: 'Değişim bir gecede olmaz' Ekonomik ve siyasi krizle çalkalanan Irak’ı Ruba Ali Hassan ile konuştuk. Irak’ın tarihi ile aile tarihi iç içe geçmiş olan Hassan İngiltere Lancaster Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmalarına devam ediyor. Çalışma alanı Irak ve özellikle de toplumsal hareketler… Eski düşman yeni dost Suudi Arabistan'a yakından bakış! Türkiye’nin Suudi Arabistan için jeopolitik bir önemi yok. İhvan bitmiş durumda Orta Doğu’da. Daha önemli müttefikler var; bunlardan biri İsrail, hakeza Mısır. Suudi Arabistan’dan Türkiye’ye uzun vadeli, 2000’li yıllarda verdiği gibi bir destek gelmez. Muhammed Bin Salman için daha önemli ilişkiler var. Bir numarada Amerika, sonra Rusya var, Çin var. Eli daha da güçlendi. Şam'ın, hükümetin, mültecilerin; herkesin önceliği ekonomi! 'Suriyelilerin en önemli derdi hayatlarını idame edebilmek. Elektrik sorun, içme suyu sorun, yakıt sorun… Suriye, son birkaç yıldır askeri operasyonlarla değil müzakerelerle sorunları çözmek istiyor. Çünkü her askeri operasyon şehirlerde derin değişimlere, on yıllarda yeniden inşa edilemeyen yıkımlara sebep oluyor. Bu Suriye devletinden, hükümetinden önce Suriye halkının kaybı.' Yolsuzluk nedir, nasıl yapılır? Yolsuzluğun olduğu ülkelerde ekonomi bir grup elit tarafından kontrol edilir ve yönetilir. Kamu ihaleleri, devlet bütçesinin doğru kullanılmaması, özel sektörün kamu bütçelerinden haksız faydalar sağlaması… Bir şey olduğunda mesela pandemi gibi, ekonomi çok hızlı şekilde çöker. Özellikle de ekonomi üreten değil de tüketen, ithal eden bir sisteme dayalıysa… 'Saklanarak bir hayat yaşamaktansa...' Hayatlarımızdaki rol modeller yabancı, beyaz; bizimle aynı cilt renginde, aynı milliyete sahip, aynı dine mensup çok fazla rol-model yüz yok. Bence insanlar benim hikayemden ilham alabilir. Bir Pakistanlı kadın benim hikayemle bağ kurabilir ve motosiklet kullanmaya başlayabilir. Onlara, “hayalini takip et, devam et” demek istiyorum. Ölümcül aşk! 'Lübnan'da resmi nikah yok. Lübnan dışında evlenip döndüğünde evlendiğin erkeğin dinine ve mezhebine uygun şeriat mahkemesinde evliliğini kaydettiriyorsun. Bizim durumumuzda ise, kimliğimizdeki mezhep kısmından feragat ediyoruz ve herhangi bir şeriat mahkemesinin evliliğimiz üzerinde tasarrufu kalmıyor. Çocuğumuz 2,5 yaşındayken Lübnan’ı terk ettik. Çünkü Lübnan’da okullarda bile kimlik göstermek zorundayız ve bizim oğlumuz Lübnan tarihinde din hanesi olmadan doğan ilk çocuk.' Gideon Levy: 'Gerçekçi olmak zorundayız, masada konuşacak bir şey yok' "Tek çözüm tek devlet veya apartheid. 50 yıldır tek devletle yaşıyoruz. Tek soru şu; demokratik mi değil mi? Bence bütün mücadele demokrasiyi sağlamak için yeniden başlamalı. Ürdün Nehri’nden Akdeniz’e kadar bir kişi-bir oy, herkese eşit haklar. Bu çok uzun bir yol çünkü Siyonizm’in sonu demek, Yahudi Devleti rüyasının bitişi demek ancak başka alternatif yok. Bu aynı zamanda Filistin Devleti rüyasının da sonu. Tamam çok uzun bir yol ancak artık konuşmaya bir yerden başlamamız gerekiyor." 'Ortak tehdit İran'a karşı Suriye'yi Arap dünyasına kazanalım' BAE ile Suudi Arabistan, İran’ı tehdit olarak görüyorlar. Suriye’yi Arap dünyasına yaklaştırarak, tamamen İran’dan kopararak bu tehdidi yok etmeye çalışıyorlar. Dalia Ziada: Şu anda Ortadoğu'da olan şey tam bir panik diplomasisi Er ya da geç idrak etmemiz gerekiyor ki, ABD (bölgeden) çekiliyor ve Avrupa da zayıflıyor. Daha fazla bel bağlayabileceğimiz bir Batı olmayacak. Şimdi ya hep birlikte bu gemiyi yüzdüreceğiz ya da hep birlikte batacağız. Bütün bölge ülkeleri bu hissiyat dolayısıyla iyi ilişkilerini güçlendirip sorunlu ilişkilerini tamir etmeye çalışıyor. 'Gidenler değil, dönenler sorun' Günümüzde dünyanın farklı yerlerine yayılmış olan özel askeri şirketler var. Bunlar aslında çatışan taraflara hizmet sunuyorlar. Yani savaştırmak istedikleri insanlara, potansiyel militanlara, milislere askeri eğitim imkânı sunuyorlar. Belli alanların, stratejik bölgelerin filan korunmasıyla ilgili koruma hizmeti sunuyorlar. Savaşma hizmeti sunuyorlar. Andrey Kortunov: Mevcut küresel düzen bütün yönleriyle tehlikede Müzakerelerin başarı ihtimali çok yüksek değil ancak denemeye devam etmeliyiz çünkü sorunu çözmenin tek yolu bu. Abdulbari Atwan: Orta Doğu’da Rusya-Çin ekseninin nüfuzu artacak Arap dünyasının önde gelen isimlerinden gazeteci-yazar Abdulbari Atwan, Ukrayna Savaşı ile başlayan süreçte Rusya'nın Orta Doğu'daki nüfuzunu artırma girişimlerini ve bölge ülkelerinin Amerika ile Rusya arasındaki denge politikalarını Gazete Duvar'a değerlendirdi. 'Ukrayna’nın NATO'dan uzaklaşması ve tarafsızlığa yaklaşması mümkün' Doğu Avrupa uzmanı gazeteci Deniz Berktay, Rusya-Ukrayna krizini, iki ülke arasındaki tarihi bağları ve savaşın ardından gerçekleşebilecek ihtimalleri anlattı. Putin'in eski sözcüsü Markov: Moskova Sayın Zelenski'ye güvenmiyor Moskova’nın bakış açısını da Rus Parlamentosu eski üyelerinden ve bir süre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sözcülüğünü de yapmış olan siyaset bilimi uzmanlarından Sergey Markov ile konuştuk. 'Sadece silahlı gruplar değil, resmî ordular da çocukları kullanıyor' UNICEF’in Orta Doğu ve Kuzey Afrika İletişim Sorumlusu Juliette Touma, bölgedeki 'çocuk asker' sorununu anlattı, resmî orduların da çocukları askerliğe zorladığını söyledi. Emmanuel Karagiannis: IŞİD tamamen yok edilmedi IŞİD'lilerin Haseke'deki hapishane ayaklanması "IŞİD yok olmamış mıydı?" sorusunu yeniden akıllara getirdi. Suriye ve Irak'taki son durumu Dr. Emmanuel Karagiannis ile konuştuk. Ahmet Sözen: Kıbrıs'ta çözüm isteğimiz var, ümidimiz yok Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Ahmet Sözen, Kıbrıs seçimlerini, adadaki çözüm ihtimallerini ve Kuzey Kıbrıs'ın uluslararası arenadaki konumunu anlattı. Poghosyan: Türkiye-Ermenistan normalleşmesini Rusya istiyor Dr. Benyamin Poghosyan, Türkiye-Ermenistan normalleşmesinde ana faktörün Rusya olduğunu söyledi. Poghosyan, normalleşmenin Ermenistan ekonomisine zarar vereceği görüşünde. Irak: 5 milyon yetim, 1 milyon kayıp, yüzlerce toplu mezar... Nüfusu 40 milyonu bulan Irak'ta 5 milyon yetim çocuk bulunuyor. İnsan Hakları Komisyonu üyesi Dr. Ali El Bayati, toplumda şiddet eğilimi, bağımlılık oranlarının da yüksek olduğunu belirterek "Geleceğin çok iyi olacağını düşünmüyorum" dedi. Abdurrehman Salahaddin: Türkiye ile tek sorun Müslüman Kardeşler değil Mısır'ın eski Ankara Büyükelçisi Abdurrehman Salahaddin, Gazete Duvar'daki söyleşisinin ikinci bölümünde Türkiye-Mısır ilişkilerinin geleceğini, Mısır'ın normalleşme taleplerini ve Libya, deniz yetki alanı, gaz forumu meselelerini anlattı.