Menekşe Tokyay

meneksetokyay@gmail.com
TÜM YAZILARI
Kedi resmini cetvelle çizen çocuklar Deneyim tasarımcısı öğretmen, masal anlatıcılığını bir araç olarak kullanarak çocukların duyularına ulaşır ve herhangi bir konudaki bilgiyi ve deneyimi kalıcılaştırır. Masal anlatıcılığı özelinde etkili iletişimde sözcüklerin ağırlığı yüzde 10 iken, vurgu ve ses tonunun yüzde otuz, beden dilinin ise yüzde 60 etkili olduğu vurgulanıyor.
Çocuğunuz narsist olabilir mi? Narsistik karakterin en temel yakıtlarından biri “onay”, yani “dış referans”, çünkü vaktiyle çocukluğunda yeterince görülmemiş ve onaylanmamış olan bu kişinin tüm hayatı, başkalarının beğenisinin peşinde koşmakla geçiyor. Zamanında alamadığı gerçekçi onayı ve koşulsuz sevgiyi “telafi etmek” için türlü stratejiler geliştiriyor; büyüklenmeci bir sahte benlik örüyor kendisine… Siyah poşetlere gizlenen yoksulluk Bir ülkenin menstrüel ürünlere ve menstrüel sağlığa erişimi önceliklendirmesi, onun insan haklarına, kamu sağlığına, toplumsal cinsiyet eşitliğine ve sürdürülebilir kalkınmaya verdiği önemi yansıtıyor.
Kalpten doğanlar Bazı çocuklar ana rahminden, bazıları kalpten doğar. Bazıları kan bağıyla tutunurlar ailelerine; bazıları can bağıyla… Bazı çocuklar, onları doğuran kadının dışlayıcı kollarında değil, ona bakan kadının sıcacık canında ikinci nefesini bulur. Yapay zekâ karşısında çocuk hakları Çocukların üstün yararını, dijital çağda sadece onların ve ebeveynlerinin/bakım verenlerinin sorumluluğu altına bırakmayalım. Teknolojinin, çocukların en temel mahremiyet hakkını yok sayıp onları geride bırakma ihtimalini birlikte yok edelim. Çocuk istismarı ve kulaklarda yankılanan çığlık 4. Yargı Paketi’nden beri cinsel istismar suçlarında tutuklama için “somut delil” şartı aranıyor. Cinsel istismar şüphelisinin tutuklanabilmesi için “kuvvetli şüphe” yeterli olmuyor ve bu durum, uzmanlara göre, birçok dava dosyasında mağdur taraftaki adalet duygusunu ciddi anlamda zedelerken cezasızlık duygusunu pekiştiriyor.  Daken Kramer gibi olun! Dünyanın gören gözlere, hisseden kalplere ihtiyacı var. Çünkü görmek kalpten ve vicdandan gelir. Bir çocuğun, Daken’in, kendi mahallesinde yarattığı değişim aslında hepimiz için ufuk açıcı nitelikte. Bir çocuğun, sağlıklı beslenmenin bir kamusal hak olduğunu ve bu haktan mahrum kalan çocuklara destek sağlamanın kalbi olan herkesin sorumluluğu olduğunu anımsatması, oldukça çarpıcı. Orada bir köy var uzakta, fenomen öğretmenlere yasak Eğitimcinin bir sosyal medya paylaşımı öncesi kendisine yönelteceği sorular net: Yaptığım paylaşım, uyguladığım eğitim yöntemi çocuğun üstün yararına hizmet ediyor mu? Bu paylaşımın kötü niyetli kişiler tarafından kullanılarak başka amaçlara hizmet etmesi riski var mı? Peki öğrencim ve velisinin bugün hoşuna giden bir görsel veya videodan yarın rahatsızlık duymayacaklarının garantisi var mı? Çocuk yoksulluğu ve ötesi Brüksel’de bir araya gelen AB Çocuklara Yatırım İttifakı dahilindeki sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin ortak çağrısı şu: Çocuk yoksulluğu siyasi bir tercihtir; dolayısıyla müzakere edilemez ama önlenebilir. Çocukların yoksulluğuyla mücadeleye yapılan yatırım, getirisi yüksek olan, uzun vadeli ve somut bir sosyal yatırımdır. Okulöncesi müfredatı ve beklentiler Okul öncesine yönelik bu eğitim programının içeriği, yaş grubuna ve gelişim dönemine özgü deneyimlerle donatılmamış. Ama örgüye ilk atılan ilmeğin aslında okulöncesi eğitim çağından olduğu, her mahalleye okulöncesi eğitim kurumu açmanın da okulöncesi müfredatın çağdaş gereksinimleri karşılamasının da hava gibi, su gibi bir gereksinim olduğu ıskalanıyor.  Bir genç, bir seyahatname ve düşündürdükleri Bir elinde not defteri ve fotoğraf makinesi, diğer elinde bisikletinin gidonuyla ilerleyen, “bir şarabı anlamak için daha çok şarap içmek, bir şehri anlamak için daha çok şehir gezmek gerek” diyen Kutluer’in “seyahatnamesinde” betimlediği yürüyüşünün ayak izleri, bu açıdan kendisi gibi köklerini beraberinde taşıyarak başka diyarlarda yeşermek isteyen gençler için de, kısa süreli seyahate çıkanlar için de çok anlamlı bir yol haritası. Dijital istiladan analog odaklanmaya Dijital dünyanın, hayatın her aşamasında bizi çepeçevre sardığı düşünüldüğünde, okul çatısı altında belirli süreler dahilinde analog şekilde yaşamanın ve düşünmenin de unutulmaması adına cep telefonlarının sınırlanması giderek kendini ortaya koyan bir zorunluluğa dönüşüyor. Üniforma tartışması: Eşitlik bir maske mi? Üniforma meselesinin tek bir açıklaması ve sihirli bir çözümü yok. Tektipleştirmeye, renksizliğe ve homojenliğe hapsolmaya hayır; ancak akademik disiplin çerçevesinde özgürlüğe, farklılıklar içerisinde biricikliğini sergilemeye ve çağdaş düşünce alanları yaratarak eğitimin ufkunu açmaya evet… Çocukları evlendirmeyin efendiler Gerçekten evlenmek istiyorlar mı, yoksa sözümona gelenekler mi bunu dayatıyor, başka bir coğrafyada ve sosyal çevrede başka koşullar altında doğmuş olsalar şu anda kendilerini ne şekilde gerçekleştirirlerdi? Tüm bu sorular zihnimden sel gibi akıyor. Kitap kurdu olmak veya olmamak, işte bütün mesele bu Yeni dönemde belediyelerin bir gündemi de çocukların kitaba erişimindeki fırsat eşitsizliklerini kırmak ve çocuk edebiyatını güçlendirmek üzere yerelde yenilikçi adımlar atmak olmalı. Sosyal belediyeciliğe ek olarak, “kitap kurdu” belediyecilik… Neden olmasın? Belediyeler çocuklarla 'parla'malı Belediyeler, eğitime erişimi olan, vizyonu genişleyen ve beslenme sorunu yaşamayan çocuklarla parlıyor. Umarım bu beş yıllık dönemde çocuk dostu belediyeler projeleriyle birbirleriyle yarışır. Bedensel söz hakkı ve çocuğun rızası Çocukların bedensel sınırlarının belirlenmesinde ve duygularını iyi tanımlayıp ifade etmesinde çocuğun kapasite ve söz hakkının güçlendirilmesi, olası istismar vakalarına karşı onları destekleyen bir adım. Yani cinsellik eğitimiyle duygusal gelişimin desteklenmesi, eş zamanlı ilerleyen bir süreç. Barış dalgasını yakalayan kadın arabulucular Barış süreçlerinde kadınların yer alması, erkeklerin gözünden ve dikkatinden kaçan tüm ayrıntıları vurgulayarak barışı toplumsallaştırıp zaman içerisinde kalıcı barış sağlıyor. Uluslararası toplum da kadınların çatışma çözümüne dahil edilmesini, barışın kapsayıcılığı ve bütünlüğü açısından elzem görüyor. Ankara’nın Hayat Parkı ve çocukların farkındalık serüveni Çocuklarda madde kullanımıyla mücadele, bilimsel ve akılcı bir politikayla, stratejik hedefler belirleyerek, yerelde belediyelerin sağduyusu ve soruna yakınlığını da bir avantaj olarak kullanarak yürütülmeli. Çocukların daha fazla okullaşması, yoksulluktan kurtulması ve okul ortamında karnının doymasını sağlamak, madde kullanımına bütüncül bir şekilde bakmak gerekiyor.  Çocuk yaşta gebelikler ve kürtaj hakkı Türkiye’de 18 yaş altı istismar sonucu doğum yapan çok fazla çocuk olmasına rağmen, mağdur çocuklara ve ebeveynlerine bu konuda yeterli bir yasal danışmanlık verilmezken doğru, gerçekçi ve hukuki bir hak bilgilendirilmesi de yapılmıyor. Nasıl bir belediye başkanı? Yerel seçimler öncesinde çocukların içinde yaşadığı türlü türlü “kafesleri” normal karşılamayan, duyarlı, çocuk dostu belediye başkanları hayalim var… Çocukların sağlıktan eğitime, beslenmeden güvenliğe, barınmaya dek en kritik haklarına erişimi için yerelde çocuk dostu kentsel çözümler üreten bir belediye başkanı… Mimozaları mı seyredelim, ekranı mı? “Eğer bir ebeveyne üç ya da dört pedofilin dolaştığını bildiği bir parka çocuğunu bırakmak isteyip istemeyeceğini sorsaydınız, yanıtları kesinlikle hayır olurdu. Hatta bunu bir tür delilik addederlerdi. Ama aslında çevrimiçi olarak aynı şeyi yapmıyor muyuz? Yani neredeyse hiç denetim olmadan onları etraflarında bir sürü pedofilin dolaştığı bir ortama bırakıyoruz.”   Kurşun zehirlenmesi ve çocuklar Gıdadaki veya boyalardaki kurşun ve benzeri kimyasal maddeler elbet adres soruyor, hem de o adres her zaman ilk olarak çocukların sağlığı oluyor. Belediyelerin çocukların kurşun maruziyetinin ardındaki risk etmenlerini tespit edip çevresel analizler yapması, buna yönelik projeler geliştirmesi ve yerel seçim bağlamında “gerçekleştirecekleri” vaatler arasına eklemesi şart. Kötüler kötülüklerini sürdürürken, iyiler ne yapmalı?   Seks tacirlerinin yüzde 65’i çocuk “devşirmek” için en çok Facebook’u kullandıklarını ifade ederken, Instagram da ikinci sırada geliyor. Tıpkı zararlı içerikleri tespit etmek için kullanılan PhotoDNA teknolojisi gibi çocukların seks ticaretine online platformlarda konu olmasını engelleyen daha iyi araçlar geliştirilebilir, şüpheli cümleler gelişen teknoloji ve yapay zeka araçları sayesinde tespit edilebilir. Duvarınızı doğru örerseniz kolay yıkılmaz Okullarda her rehberlik biriminin yaptığı “önleyici rehberlik” hizmetine ek olarak, çocuk yoksulluğundan zorla evlilik sebebiyle okul terke veya madde bağımlılığı riskine, akran zorbalığına kadar birçok soruna müdahalede akut rehberliğin ve bu zincir halkalarının uyumlu çalışmadığı durumlarda, çocuğun eğitim hakkının elinden alınması ve çocuğun örselenmesi gibi kritik sonuçları oluyor. Akran zorbalığına karşı Avrupa modeli TÜİK’in Türkiye Çocuk Araştırması 2022 yılı raporuna göre her 100 çocuktan 14’ü ayda en az birkaç kez diğer çocuklar tarafından zorbalığa uğruyor. Hepimizin işittiği, yaşadığı ve/veya tanık olduğu benzer çocuk hikayeleri var. Şunu görmekten kaçınıyoruz: Küçüklükten yaralı ve kırılgan bir çocuk, büyüdüğünde de toplumda sorunların çözümünü şiddette arayan bir profili yaygınlaştıracak. MESEM’ler ve çocukların yaşam hakkı Hayat herkes için eşit ve adil değil. Bu eşitsizlik halini çözmek de elimizde değil. Ancak çocuklar için eğitim sisteminin daha adil, güvenli ve insan onuruna yaraşır hale gelmesi için farkındalık yaratmak elimizde. Son dönemde kalbimizin ta orta yerine oturan ve çocukların hayatını karartan bu iş kazaları karşısında olması gerekene dikkat çekmek de elimizde. Sosyal medya reklamları karşısında savunmasız çocuklar Birleşmiş Milletler, devletlere çocuklara yönelik reklamcılık ve pazarlama faaliyetlerini düzenlerken çocuğun üstün yararını öncelikle göz önünde bulundurmaları konusunda çağrı yapıyor ve bir çocuğun ticari amaçlar doğrultusunda dijital kayıtlara dayanarak profilinin oluşturulmasını kanunla yasaklamaları gerektiğini vurguluyor. Bilime meraklı kız çocuklar (ç)ağı STEAM alanlarına kız çocuklarını teşvik etmek, ileride teknolojide kadın istihdamını da artırır, bilimin farklı alanlarında kadın liderler de yaratır, o çok öykündüğümüz Nobel ödüllerinin bilim ve teknoloji alanında Türk bilim kadınlarına verilmesinin de yolunu hazırlar. STEAM alanlarında kız çocuklar ancak bu şekilde yıldızlara, gök bilimlerine ulaşır. Elektronik sigaranın dumanına çocukları sarmayın 2024 yılında, dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de yakından ilgilendiren ve çocuklarda adeta yeni bir salgına dönüşmesi an meselesi olan e-sigara furyasının önüne geçecek ciddi adımlar ve stratejiler geliştirmemiz şart. E-sigara, dijital çağın en büyük bağımlılık salgınıdır.