Mühdan Sağlam
msaglam@gazeteduvar.com.tr
TÜM YAZILARI
'Türkiye Kürtlerin aynı zamanda Ortadoğu realitesi olduğunu göremiyor'
Dünya siyasetinin domino taşlarının, ABD seçimlerinden başlayarak Ortadoğu'ya kadar birbirini nasıl etkilediğini, Türkiye'nin iç ve dış siyasetini bu dengeler içinde nasıl şekillendirmeye çalıştığını, Ortadoğu uzmanı Prof. Dr. Hamit Bozarslan ile konuştuk.
'Ortadoğu’da Kürt meselesinin çözümü Türkiye'siz düşünülemez'
Orta Doğu yeni dengelere gebe. Trump'ın denkleme girmesi bölgedeki dengeleri nasıl değiştirecek? Türkiye hem bölgede bir aktör olmaya hem Kürt sorununu içerde ve dışarda konsolide etmeye çalışırken kimlerle hangi koşullarda yan yana gelecek? Tüm bunları İstanbul Bilgi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Can Cemgil ile konuştuk.
'Erdoğan Kürt Sorununu çözmeye değil stabilize etmeye çalışıyor'
Devlet Bahçeli'nin çıkışı ile başlayan yeni sürecin Kürt Sorunu için bir çözüm süreci olup olmayacağını, Erdoğan'ın hangi dinamiklerle davrandığını ve dünyada giderek yaygınlaşan otoriter çatışma yönetiminin özelliklerini Dr. Güneş Daşlı ile konuştuk.
Yapay zekanın açıldığı kapı: Nükleerin yeniden keşfi
Nükleer enerjinin radyoaktif yeşili insanlığa yeni bir eşikte olduğunu hatırlatıyor. Çernobil ve Fukuşima hala hafızalarda, hala hiçbir firma kaza riski yok diyemiyor, hiç kimse olası bir sızıntının maliyetini ölçmeye yeltenemiyor. İklim hedefleri denerek, temiz enerji işaretlenerek, her şey dünya için, yaşadığımız evimiz için sloganıyla nükleer enerjiye buyur ediliyoruz.
Cumhuriyet'in 101. yılı: Demokrasi, laiklik, anayasa, eşit yurttaşlık
“İlk Yüzyılı Biterken Cumhuriyet: Demokratikleşme Momentleri, Sıradan İnsanlar ve Siyaset” kitabının editörleri ile Cumhuriyet'in demokratikleşmesinde kadın hareketinin rolü, yeni anayasa tartışmaları, eşit yurttaşlık ve laiklik başlıklarında geçmiş 101 yılı ve gelecek perspektiflerini değerlendirdik.
Etiyopya’nın darboğazına BRICS bir çare olacak mı?
BRICS bir gün alternatif olacaktır, ancak Etiyopya’nın temsil ettiği yoksulluğa, borç açmazına, yeni bir adalet merkezli dünya düzeni arayışına değil… Aile fotoğrafında Abiy Ahmet Ali’nin kıyıda kalmışlığı, herkes birbiriyle konuşup, gelecek için atılım planları yaparken onun şaşkınlığı ve mahcup bakışları da bize bir şeyler söylemiyor muydu?
'Çözüm Süreci'nde muhatap Erdoğan değil Bahçeli gibi görünüyor'
Doç. Dr.Arzu Yılmaz ile, yeni bir çözüm sürecinin Orta Doğu'daki aktörlerini, Türkiye'nin uluslararası senaryolardaki konumunu, Kürt Sorunu'nun devlet içinde ele alınışını, Cumhur İttifakı'nın tarafları arasında ve bölgedeki aktörler arasında işbirliğinin koşullarının oluşup oluşmadığını konuştuk.
Cehenneminizi nasıl alırdınız? Nükleer seçeneklerimiz mevcuttur
Tıkanan bir uluslararası sistem, silah ambarına dönmüş bir dünya ve serseri mayınlarla dolu bir gelecek. Bunun karşısında Nihon Hidankyo ve Ortadoğu’dan yükselen insanlık çığlığı… Siz cehenneminizi nasıl alırdınız? menümüzde nükleer seçeneklerimiz mevcuttur...
'Adaletsizliğe karşı suç bir adalet tesis aracına dönüşüyor'
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Çalışma Ekonomisi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Boran Ali Mercan toplumsal kurumların erozyona uğradığı, yoksulluğun ve yoksunluğun arttığı ancak tüketim kültürünün daha çok görünür olduğu günümüzde, internet üzerinden örgütlenen suç çetelerinin suçu nasıl bir mesleğe, para kazanma ve geçim aracına dönüştürdüğünü anlattı.
'Liberal düzen bitti, 17. yy'daki gibi düzensizlik dönemi görebiliriz'
Prof.Dr.Ayşe Zarakol ile liberal düzenin sonunu, ABD ile AB arasındaki güvensizliği, Çin'in yükselişini ve Küresel Güney ülkelerinin yeni ittifak arayışlarını konuştuk. Zarakol, düzen anlayışının 20. yüzyıla ait olduğunu, dünyayı bekleyen düzensizliğin belki de herkes için daha iyi olacağını belirtti.
Türkiye’nin yeni nükleer santralini kim inşa edecek?
Resme bir bütün olarak bakıldığında Türkiye eylem planlarına dahil edecek şekilde nükleer enerjiye yatırım yapmaya istekli ve 2035’e Akkuyu’nun yanında bir nükleer santralle daha girme ihtimalimiz hayli yüksek. Bunun yanında Türkiye’nin sahip olduğu ittifaklar, dış politikası ve küresel politikadaki konumlanışı santrali kimin inşa edeceği sorusuna gebe.
İklim değişimiyle mücadelenin yeni çözümü nükleere enerji mi?
Nükleer enerjinin düşük karbonlu bir enerji türü olduğu ve emisyon azaltımlarında devletlere, şirketlere yardımcı olacağı yeni yaklaşımların ana fikri. İklim değişimi üzerinden getirilen yaklaşımsa nükleer enerjiyi “katlanılması gereken bir kötülük” olmaktan çıkarıp “iklim değişimi çözümünün bir parçası” olarak sunup normalleştirmeyi hedefliyor. Üstelik devletlerin yanına yeni aktörler de ekleniyor.
Doç. Dr. Bıçakcı: Türkiye siber diplomaside geri kaldı
Doç. Dr. Ahmet Salih Bıçakcı, İsrail'in siber saldırısının yanı sıra online alanda geliştirilen yeni saldırı ve savunma taktiklerini anlattı, klasik devlet yapısı içinde yeni yapılanmalara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Çağrı cihazı saldırısının nasıl geliştiğini anlatırken elimizdeki cep telefonlarının da kapatsak bile iki yönlü iletişime devam ettiğini hatırlattı.
AB’nin Rus gazıyla imtihanı: LNG yaptırım paketi ve Ukrayna
AB verileri hali hazırda Rusya’nın gaz denkleminden kolayca dışlanmayacağını gösteriyor. Gaz anlaşması Aralık 2024’te bittiğinde Ukrayna savaş teçhizatı açısından değilse de ekonomik açıdan kendi kaderine terk edilecek. Batı’nın desteklediği ve Rusya ile Batı arasında bir savaşa dönen bu denklemde en çok bedeli Ukrayna ödüyor.
Türkiye BRICS’e neden katılmak istiyor?
Ekonomik kriz ve 2023 Haziran’ından bu yana uygulanan ekonomik model Batı’dan yatırım çekmeye dayanıyor. Ancak açıklanan verilerden görülen, beklenen yatırım gelmediği gibi gelenlerin de doğrudan yatırım değil, daha da finansal kazanç için geldiği yönünde. Bu noktada BRICS, Çin ve NDB başta olmak üzere ekonomi açısından bir nefes alanı yaratabilir.
'Musk, X üzerinden doğrudan Lula Da Silva'yı hedef alıyor'
Telasur İngilizce Editörü, gazeteci Brian Mier ile, Elon Musk'ın Brezilya Devlet Başkanı Lula Da Silva'yı tehdidine kadar uzanan gerilimi, bunun ardındaki aşırı sağ koalisyonun yapısını ve X platformunun gerilimdeki rolünü konuştuk.
Shell ile imzalanan anlaşma Türkiye’yi hub yapar mı?
Bir tedarikçiden gaz alıp onu yeniden satmanız sizi hub yapmaz. Sonuçta Rusya’nın gaz sağlayacağı piyasaya bir de Türkiye gaz sağlamış olacak. Ancak iki tedarikçi hala hub olmak için yeterli değil. Daha fazla tedarikçinin de buraya gelmesi gerekiyor. Bununla beraber tablo sanıldığı kadar karamsar da değil.
Akçay: Şimşek programı, geniş toplum kesimleri için refah getirmiyor
Doç. Dr. Ümit Akçay ile 'Krizin Gölgesinde En Uzun Beş Yıl' çalışmasını ve Türkiye ekonomisinin 22 yıllık yolculuğunu konuştuk. Akçay, "Şimşek programı, her ne kadar bir ‘şok terapisi’ olarak kurgulanmasa da, amacı Nebati programını tasfiye etmekti. Şimşek, 2023’ten bu yana yerleşik büyük sermaye kesimlerinin ve uluslararası yatırımcıların önerdiği programı uyguluyor ve bunda şimdiye kadar başarılı. Ancak bu başarısı, Türkiye ekonomisini durgunluğa hatta bir krize sürükleyebilir" dedi.
Putin’in Bakü seyahati: Yeni denkleme ve şartlara hazırlık
Putin, Azerbaycan ziyaretiyle bir yandan bölge ülkelerine burayı yakından izlediğini ve hala nüfuz alanı olarak gördüğünü, bir yandan da içinde bulunduğu yeni koşullar uyarınca ekonomi ve enerji politikası açısından zararını karşılayacak alternatifler aradığını gösteriyor.
Rus gazının Avrupa’ya aktarılmasında yeni adres Türkiye mi?
Ukrayna üzerinden aktarılan gazın sözleşmesinin bitmesi Rusya’yı alternatif arayışına itiyor. Bu çerçevede hem yaptırımlara katılmayan hem de gazdan petrole Rusya’dan enerji almaya devam eden Türkiye, Rusya için alternatif bir Avrupa’ya gaz aktarma durağı olabilir.
Moskova’nın ekonomik ve jeopolitik hesaplarında ibre Pekin’den yana
Petrol fiyatlarında yaşanacak bir şok Rusya bütçesinde daha ciddi bir açığı tetikleyebilir. Bu nedenle Rusya, Avrupa’ya sattığı fiyatın çok altında bir fiyata Çin’e gaz satmayı göze alıyor, zira “az gelir hiç gelirden evladır” diyor. Jeopolitik açıdan da Çin ile bağlarını güçlendirdiği gibi Batı’ya yaptırımlara rağmen ayakta kaldığı ve yalnız olmadığı mesajını verebilecek.
'Türkiye Ortadoğu’da gelişmeleri etkilemekten uzaklaştı'
Ortadoğu'da dengeler her gün yeniden kuruluyor. Haniye suikasti, İran'ın İsrail karşısındaki caydırıcılığını sorgulatırken, Türkiye'nin bölgede etkili olma çabaları da sonuç almaktan uzak görünüyor. Kadir Has Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın ile söyleşimizin ikinci bölümünde Ortadoğu'daki oyun kurucuları konuştuk.
Prof. Mustafa Aydın: ABD hegemonyasına ilişkin rıza ortadan kalktı
Mustafa Aydın’a göre, ABD, 1945’te kurulan sistemi artık kendisine avantaj sağlamadığı için değiştirmek istedi. Eski sistem kaybolmaya başladı, ancak yerine yenisi getirilemedi. ABD’nin getirmeye çalıştığı yeni yapının özellikleri tam anlaşılmıyor ve insanlar mutlu değil.
Rusya’nın stratejisi: Boru hatlarını ihmal etmeden LNG’ye hücum
ABD’den gelen yaptırımlar, Rusya’nın ekonomisinde kısa vadede beklendiği kadar büyük bir sarsıntı yaratmasa da özellikle doğal gaz alanında hem ekipmana ulaşma hem de ortaklıklar kurmada sorunlara neden oluyor. Bununla beraber, Rusya’nın gecikmelere rağmen LNG’yi ciddi biçimde gündemine aldığını söylemek mümkün.
Modi’nin açmazı: Rusya mı ABD mi?
Hindistan, nihayetinde ABD ile Çin arasında bir karşılaşma olacağının ve bunun Asya Pasifik sahasında gerçekleşeceğinin farkında. Bu nedenle ABD ile ilişkilerinde Çin eksenli yakınlaşmayı önemserken, Rusya ile Çin arasındaki aşırı yakınlaşmanın kendisinin lehine olmadığının da farkında.
'Türkiye Suriye’den çekilmek durumunda kalacak çekilmesi de gerekiyor'
Prof. Dr. Gencer Özcan, Türkiye-Suriye ilişkilerini, Erdoğan'ın ve Özgür Özel'in Esad ile görüşme taleplerini ve Rusya ve ABD'nin etkileriyle Türkiye'nin Ortadoğu'ya ilişkin dış politikalarını değerlendirdi.
Lityum darbesi yalnızca asker eliyle mi olur?
Dünyanın geleceği kuzeye göre, Latin Amerika başta olmak üzere bazı ülkelerin doğasının tahrip edilmesine, suyunun kurutulmasına, halkının ekonomik ve kültürel olarak yara almasına bağlanıyor. ABD, sabık şüpheli buna eminiz. Peki Çin’in veya Rusya’nın burada gerçekten tahribata neden olmadan, Bolivya halkı yararına lityum çıkaracağından emin miyiz?
Prof. Yılmaz: Asgari ücrette artış yoksa vergi yükü hafifletilebilir
Asgari ücret zammıyla ilgili tartışmaları değerlendiren Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, "Ücretler pek de yukarı gitmeyecek, enflasyon neden olarak ifade ediliyor. Ama kimse kârlardaki artışın enflasyon üzerindeki etkisini dile getirmiyor. Ücretliler enflasyona böyle ezdiriliyorsa, vergi üstünden ezdirilmemeli" diye konuştu.
Enerjide adaletsizlik ve fosil yakıt tüketimi artarak devam ediyor
Enerji Enstitüsü raporu, ülkelerin kısa ve orta vadeli ekonomik ve siyasi çıkarlarını insanlığın ortak derdine tercih ettiği ve bu eğilimde ciddi bir gerileme olmadığı şeklinde yorumlanabilir.
Rusya petrol ve gazda Türkiye’nin ana tedarikçisi oldu
Hem doğal gaz hem de petrol, 2023’te Türkiye’nin enerjideki ana kalemleri oldu. Her iki grupta da Rusya’nın payının yüzde 40’ın üzerinde olduğu görülüyor. Konutlar doğal gaz pastasında en büyük tüketim payına sahipken petrol nakliye ve ulaşımda lider konumda.