Yeni süpernova görüntüleri, eski evrenin 'sırlarını' açığa çıkardı

Minnesota Üniversitesi

Minnesota Twin Cities Üniversitesi öncülüğündeki uluslararası bir araştırma ekibi, Büyük Patlama’dan 2 milyar yıl sonra, yani günümüzden 11 milyar yıldan daha uzun bir süre önce oluşan bir yıldızın boyutlarını ölçtü. Aşağıdaki görüntüler, patlayan yıldızın soğuma aşamasını gözler önüne seriyor ve bilim insanlarının erken evrende var olan yıldızlar ve galaksilere ilişkin daha fazla bilgi edinmelerini sağlayabilir. 

YENİ BİR PENCERE ARALANDI

Makalenin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doçent olan Patrick Kelly, “Bu, evrenin evriminin çok daha erken bir evresinde mevcut olan bir süpernovaya ilk ayrıntılı bakış” diyor: “Bu aşırı heyecan verici çünkü artık evren şimdiki yaşının beşte birinden daha gençken var olan tek bir yıldıza dair ayrıntılı bilgilere ulaşabilir ve günümüzden milyarlarca yıl önce var olan yıldızların yakınımızdakilerden farklı olup olmadıklarını anlamaya başlayabiliriz.”

Bahse konu olan kırmızı süperdev, Güneş’ten neredeyse 500 kat daha büyük. Bilim insanları, Minnesota Üniversitesi’nin Büyük Binoküler Teleskop’a erişim imkânı sayesinde, ‘takip spektroskopisi’ tekniği aracılığıyla Hubble Uzay Teleskobu’ndan elde edilen verileri kullandılar. Araştırmacılar, bir galaksinin yaptığı üzere kütlenin ışığı büktüğü ‘kütleçekimsel merceklenme’ diye adlandırılan bir olgunun yardımıyla, kırmızı süperdevin birçok ayrıntılı görüntüsünü kayıt altına aldılar. Bu olgu, yıldızdan yayılan ışığı büyütür.

SÜPERNOVANIN HER AŞAMASI KAYDEDİLDİ

Kelly, “Kütleçekimsel mercek doğal bir büyüteç işlevi görüyor ve Hubble’ın gücünü sekiz kez artırıyor” diyor: “Burada üç farklı görüntü söz konusu. Aynı anda görülebilmelerine karşın, süpernovayı birkaç gün aralıkla, farklı zamanlarda görüntülenmiş gibi gösteriyorlar. Süpernovanın süratli biçimde soğuduğuna tanık oluyoruz; bu durum, temelde olanları yeniden yapılandırmamıza ve yalnızca bir dizi görüntü yardımıyla süpernovanın ilk birkaç günlük dönemde nasıl soğuduğunu incelememize imkân tanıyor. Kısacası, bir süpernovayı tekrar izlememizi sağlıyor.”

Araştırmacılar, evrenin şu anki yaşından çok daha genç olduğu zamanlarda kaç yıldızın patladığını tahmin edebilmek amacıyla bu keşfi Kelly’nin 2014 yılındaki süpernova keşiflerinden biriyle bir araya getirdi. Büyük ihtimalle daha önceleri düşünülenden çok daha fazla sayıda süpernovanın gerçekleştiğini açığa çıkardılar.

Araştırma makalesinin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doktora sonrası araştırmacı olan Wenlei Chen, “Çökmüş çekirdek süpernovaları, devasa boyutlardaki kısa ömürlü yıldızların ölümlerinin bir işareti. Saptadığımız çökmüş çekirdek süpernovalarının sayısı, evren henüz çok gençken galaksilerde kaç tane büyük yıldızın ortaya çıktığını anlamak doğrultusunda kullanılabilir” diyor.

Yazının orijinali phys.org sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)