Yerel yönetimler pandemide kadınlar için ne yapıyor?

DUVAR - Pandemiyle beraber kadınlar eve, yani en çok şiddet gördükleri yere kapanmak zorunda kaldı. Sosyo Politik Saha Araştırması Merkezi’nin 3-8 Nisan tarihli araştırmasına göre Covid-19 salgını döneminde kadına yönelik şiddet yüzde 27,8 arttı. Kadın örgütleri, koruyucu mekanizmaların bu olağanüstü süreci göz önünde bulundurarak çalışması ve kadınların acil ihtiyaçlarına cevap vermesi gerektiğinin altını çiziyor. Peki, bünyesinde kadın birimleri ve sığınma evleri bulunduran belediyeler, bu süreçte nasıl bir sınav veriyor? Pandemiyle ortaya çıkan, kadınların yeni ve acil ihtiyaçları için ne tür politikalar geliştiriyor ve uyguluyor?

Kadın hakları üzerine çalışan farklı meslek gruplarından kadınların bir araya gelmesiyle 2009’da oluşturulan Eşitlik İzleme Kadın Grubu (EŞİTİZ), Covid-19 sürecinde belediyelerin kadın politikalarını ele alan bir oturum düzenledi. Zoom üzerinden gerçekleşen oturuma Ankara, İstanbul, İzmir, Dersim, Gaziantep, Eskişehir belediyelerinden yetkililer katıldı ve salgın sürecinde yürüttükleri kadın odaklı faaliyetlerini anlattı. Oturumun moderatörlüğünü akademisyen Sevgi Uçan Çubukçu üstlendi.

Oturumda, nüfusu 100 bini geçen belediyelerin bünyesinde bulundurmak zorunda olduğu sığınma evlerinin yetersizliğine dikkat çekildi ve yeni sığınma evlerinin açılmasının elzem olduğu görüşü paylaşıldı. Bununla beraber Alo 183 Sosyal Destek Hattı’ndan farklı olarak şiddetle ilgili bağımsız bir telefon hattının en acil ihtiyaçlardan biri olduğu vurgulandı. Bununla beraber yerel yönetimlerin bağış toplamasını engelleyen düzenlemelerin, kaynak sıkıntısı sebebiyle kadın politikalarını hayata geçiremeyen belediyeler için önemli bir engel oluşturulduğu kaydedildi.

ANKARA: ŞİDDET BAŞVURUSU YÜZDE 38’E YÜKSELDİ

Ankara Büyükşehir Belediyesi Kadın Çalışmaları Şefi Şenay Yılmaz, pandemi öncesi yüzde 11 olan şiddet temelli başvuruların pandemiyle beraber yüzde 38’e yükseldiğini söylüyor. Yılmaz şöyle devam ediyor:

“Bu süreçte Ankara Büyükşehir Belediyesi Kadın Danışma Merkezi’ni açık tuttuk. Bu merkezde mesai saatleri içerisinde bütün başvuruları yüz yüze yanıtladık. Pandeminin ikinci haftası bir şiddet hattı açtık. Bu hat 7 gün 24 saat hizmet verdi, veriyor. Biz de herkes gibi çok fazla şiddet başvurusu aldık. Daha önce bu kadar şiddet başvurusu gelmiyordu. Bizi arayan kadınların yüzde 38’i bu süreçte şiddet gördüğünü ve acil yardıma ihtiyacı olduğunu söyledi. Bu da bizim ŞÖNİM’le (Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi) işbirliğimizi artırdı. Kadınların yüzde 62’si ise maddi yardım, gıda yardımı, eşya yardımı ve psikososyal destek için ulaştı.”

“Biz bu sürede kadın sığınma evimizi kapatmadık ve kapasitesini artırdık. Yeni kadın kabulleri yaptık. Bu da bizim sıklıkla ŞÖNİM’le ilişki kurmamızı gerektiriyordu ve son derece koordinasyon içerisinde çalıştık bu süreçte. Ankara Barosu ile bir protokolümüz var; bu protokol kapsamında kadınlara ücretsiz avukat desteği veriyoruz. Yayınladığımız dijital dergide ise İçişleri Bakanlığı’nın KADES uygulamasını tanıttık ve karakollara, kadınları ŞÖNİM’lere yönlendirmeleri konusunda sıklıkla bilgilendirme yaptık.”

“Başkanımız Mansur Yavaş’ın önderliğinde ev işçisi olan ev temizliğine giden ve bu süreçte çalışamayan bütün kadınlara nakdi destek sağlamaya çalıştık. Barınma sorununu çözdük. Eşya bankası projemize ara vermedik ve zor şartlar altında olsa da eşya desteği sağlamaya devam ettik.”

"2017’den beri mültecilerle çalışıyoruz 382 kadın ve 182 kız çocuğunu kapsayan bir projemiz var. Bu süreçte 'Kadınlar şiddet görüyor mu, hijyen malzemelerine ulaşabiliyor mu, Çocuklar EBA üzerinden eğitimlere devam edebiliyor mu?' sorularını sorarak gerekli destekleri sağladık.”

ESKİŞEHİR: TÜM HİZMETLER ONLİNE VERİLİYOR

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sosyal Hizmetler Başkanı Hale Kargın, pandemiyle beraber hızlı bir dijital dönüşüm yaşadıklarını ve belediyenin verdiği tüm destekleri online ortama taşıdıklarını anlatıyor. Ayrıca sadece kadınlar için açılan yaratıcı yazarlık atölyesi de yine online ortamda yapılıyor, Kargın “Kadınlardan öyküler gelmeye devam ediyor” diyor.

“Bu süreçte sığınak başvurularında kapasiteyi aşan bir durum olmadı Eskişehir’de. Bununla ilgili bir darboğaz görünmüyor. Psikolojik destek, diyetisyen desteği, hukuksal destek ve aile danışmanlığı gibi bir takım birebir desteklerin hepsi online danışmanlık yöntemiyle yürütülüyor. İlgili uzman arkadaşlarımız evlerinden telefonla hizmet vermeye başladılar.”

“Eskişehir Barosu  ile işbirliği yaparak kadınların şiddet görmesi durumunda ne yapacaklarını anlatan broşürler hazırlandık. Bu broşürleri, pandemi döneminde eve hapsolmuş insanlara nasıl ulaştıracağımızı düşünürken aklımıza su dağıtım araçları geldi. 140 su dağıtım aracına 200 bin adet broşür verildi, sularla beraber bilgilendirme broşürü de dağıtılmış olacak. Onun dışında halk ekmek büfelerimiz var, 50 bin broşür de buralarda dağıtılacak.”

GAZİANTEP: ÇOCUK EVLİLİKLERİ ARTTI

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kadın Şube Müdürü Kübra Cinkılıç, belediye bünyesindeki çalışmaları sivil toplum örgütleri ve akademisyenlerle işbirliği içinde yürüttüklerini belirtiyor ve “Saha hakimeyeti güçlü bir belediyeyiz” diyor.

“Pandemi öncesi süreçte bir hazırlığınız, altyapınız yoksa bunu pandemi sürecine yansıtmak çok güç. Biz bu süreçte saha hakimiyetinin kolaylaştırıcı etkisini yakınen gördük. Telekonferans yöntemiyle sahada çalışan sivil toplum örgütlerinin ve başkanın da katıldığı bir toplantı gerçekleştirildi. Sahadan gelen bilgi ile belediyenin hangi ihtiyaçlar konusunda yol alması gerektiği konuşuldu, rehberlik alındı.”

“Kadın konuk evimiz aktif olarak faaliyet vermeye devam ediyor. Bizim 20 kadın ve beraberindeki tüm çocukları barındıran bir kurumumuz var. Şu anda full kapasiteyle çalışmaya devam ediyor. Bu süreçte gizlilik kararı bulunan ve herhangi bir kurumu arayıp telefon üzerinden adresini vermek istemeyen kadınlara, ŞÖNİM vasıtasıyla sosyal yardımda bulunduk. Bu noktada ŞÖNİM’le daha yakın çalışmamız gerektiğine karar verdik ve gizlilik kararı bulunan kadınlarla ilgili sağladığımız desteklerin bu merkez üzerinden kadınlara ulaştırılmasını sağladık. Hiç aklımıza gelmeyen ama bu sürecin bize öğrettiği bir hizmet modeli ortaya çıkmış oldu."

“2016 yılından bu yana UNICEF’le birlikte çocuk evliliklerini önlemek için yürüttüğümüz bir proje var. Bu projede çocuk evlilikleri meselesinde kurduğumuz bir hat bulunuyor. Bu hat, pandemi öncesi süreçte biraz daha durgundu. Pandemiyle beraber bu hattın aktif hale gelmesi bizim için çok ilgi çekici bir durum. Çağrı sayımız arttı, daha çok çağrı almaya başladık.”

“Pandemi öncesi süreçte UN Women ve ASAM ile birlikte yürüttüğümüz kadın merkezi projemiz var. Türkiyeli ve Suriyeli kadınların ortak yürüttüğü bir merkez aslında. Bu merkezde hem farklı atölye çalışmaları hem de hizmet içi eğitimler gerçekleştiriliyor. Bu merkez bünyesinde kadın kooperatifimiz var ve kadınlar burada önümüzdeki ay maske üretmeye başlayacaklar. 320 bin adet maske üretilmesini planlıyoruz."

İSTANBUL: YEREL YÖNETİMLERİN KADIN SINAVI

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sosyal Politikalar Koordinatörü Zelal Yalçın, içinde bulunduğumuz viral günleri, yerel yönetimlerin kadın politikalarıyla ilgili sınav verdiği bir dönem olarak tanımlıyor. Kadın politikalarına dair bir altyapısı olmayan belediyelerin böyle olağanüstü bir dönemde ortaya çıkan ihtiyaçlar karşısında, elsiz ayaksız kalabileceğine dikkat çekiyor. Yalçın, pandemide İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hayata geçirilen bazı çalışmaları şöyle anlatıyor:

“150 Mahalleye 150 Kreş programı pandemi nedeniyle askıya alındı. Hazırlıklarımız devam ediyor ama devreye alamıyoruz. Kadın kooperatiflerinin desteklenmesi ve kadın emeği ofisi çalışmalarımız vardı. Bunları askıya almak zorunda kaldık."

“Pandemi sürecinde yoksulluktan daha fazla etkilenen kırılgan gruplar, öncelikli olarak hedefimize koymamız gereken kesimlerdi. 300 kadınla temasa geçtik, kadınlara gıda kolisi ulaştırarak destek olmaya başladık. Kadınların yoğun bir şekilde çalıştığı küçük esnaf, kuaför, AVM’ler gibi yerlerle temas ettik ve onlardan gelen ihtiyaçlara öncelik verdik. Ayrıca yine bu süreçte psikolojik destek mekanizmalarımızı online bir ortama taşıdık. Online olarak psikososyal destek hattını açtık.”

“Bizim kendi önümüze koyduğumuz ve başlatmak üzere olduğumuz sığınak sonrası yaşam destek merkezi projemiz vardı. Ruhsatımızın sonucunu bekliyorduk açıkçası. Sığınaklarda çok fazla yığılma oluyor ve kadınlar buralardan çıkmakla ilgili çok fazla tedirginlik yaşıyor. Çünkü ekonomik zorlukların içinde oluyorlar. Sığınaklarda kalan ve riskli süreçleri atlatmış olan kadınların bir yıla kadar kalabilecekleri bir model hazırlamıştık. Ancak pandemi dönemde 'Bugünün ihtiyacı sığınak sonrası yaşam değil, bugünün ihtiyacı acil sığınaktır' diyerek hemen devreye aldık. Sığınağımız şu anda açık ve ilk adım destek merkezimiz de hazır.”

“Online kreş, çocuk grubu hizmetine başladık. Gerçekten evler çocuklar için de kadınlar için de dayanılmaz bir hale gelmiş durumda bu dönemde. Çocuk bakımı kadınlara bırakılıyor. 5-6 yaş grubundaki çocukların desteklenebilmesi için bir online oyun grubu çalışmasını devreye aldık.”

DERSİM: İNTİHARLAR ARTTI

Dersim Belediye Başkan Yardımcısı Canan Ay Doğan, pandemi sürecinde ekonomik ve psikolojik temelli sorunlar yaşanan Dersim’de intihar vakalarının arttığını ifade ediyor. Üniversite öğrencisi Gülistan Doku’dan 120 gündür haber alınamadığını hatırlatan Doğan, durumun kentte infial yarattığını ve travmaya yol açtığını belirtiyor.

“Bu süreçte şiddetle ilgili çok fazla başvuru gelmiyor. Daha çok ekonomik temelli yaşamsal ihtiyaçlar doğrultusunda gelen talepler var. Biz de ekonomik koşulların uygun olduğu çerçevede, gelen her talebe karşılık cevap vermeye çalışıyoruz. Özellikle gıda ve çocukların özel ihtiyaçlarına yönelik bez, mama gibi destekler talep ediliyor. Biliyorsunuz, belediyemizin bir önceki dönemden devralmış olduğu mali yıkıntı, yapacağımız çalışmaların önünde bir engel teşkil ediyor. Ekonomik anlamda yaşadığımız sıkıntılara rağmen mümkün olduğunca kendi gelirlerimiz üzerinden talep edilen noktalarda özellikle kadınlara yönelik destek sağlamaya çalışıyoruz.”

“Dersim Belediyesi’nde bir Kadın Yaşam Merkezi mevcut. Burada bir psikoloğumuz var. Gelen talepler ve telefonlar doğrultusunda psikolog arkadaşımız telefon üzerinden destek vermeye devam ediyor.”

“Ovacık Belediyesi’ndeki tecrübemizden gelen kooperatif anlayışını bu süreçte de sürdürüyoruz ve toplumun üretim bazlı beklentilerini karşılamaya yönelik projeler gerçekleştiriyoruz. Bunlardan biri komün bahçeciliği. Burada üç mahallede toplam 350 ağaçla meyve bahçeciliği gerçekleştirdik. Ayrıca 11 dönüme yakın bir arazide sebze üretimi yapacağız. Üretime katılım sağlayan tüm kadınlar ürünleri eşit bir şekilde paylaşacak ve kendi evinin ihtiyaçlarını karşılayacak."