Yüksek irtifa balonları gökyüzünde ‘gizemli’ bir ses keşfetti

Becky Ferreira

Bilim insanları, güneş enerjisiyle çalışan balonlara bağlanan mikrofonlar aracılığıyla, yerden yaklaşık 21 kilometre yüksekte, gökyüzündeki sesleri kaydettiler. Havada yapılan kayıtlar arasında gök gürültüsü, rüzgâr türbinleri ve okyanus dalgalarının gürleyişiyle beraber kaynağı açık biçimde belirlenemeyen düşük frekanslı gizemli bir ‘infrasound’ (ses ötesi) titreşimler bulunuyor.

Araştırmacılar, ‘stratosfer’ adıyla bilinen bu sakin atmosfer katmanını dinleyerek, insan faaliyetlerinin ve Dünya yüzeyinin derinlerinde sürmekte olan doğal süreçlerin gıcırtılarını duyabilirler. Bu yaklaşım, yer yüzeyinden kaçırılabilecek endüstriyel ya da volkanik patlamalar da dahil olmak üzere, yüzeydeki olaylara dair emareleri açığa çıkarabilir.

50 DOLARLIK BALONLARLA ÇALIŞIYORLAR

Balon uçuşlarından elde edilen en yeni sonuçlar, Sandia Ulusal Laboratuvarı’nın baş bilim insanı Daniel Bowman tarafından Chicago’da bulunan Amerika Akustik Derneği’nin 184'üncü toplantısında paylaşıldı. Bowman ve meslektaşları, yıllardan beridir Amerika’nın güneybatısında bir grup düşük maliyetli balon uçurarak gökyüzündeki sesleri kayıt altına alıyor.

Bowman verdiği demeçte, “Balonlarımız, temelde renklerini koyulaştırmak amacıyla içine biraz kömür tozu katılan dev plastik torbalardan oluşuyor” diyor: “Onları hırdavatçıdan temin ettiğimiz badana plastiği, koli bandı ve piroteknik tedarik mağazalarından temin ettiğimiz kömür tozunu kullanarak imal ediyoruz. Güneş koyu renkli balonların üzerinde parladığında içerdeki havayı ısıtır ve uçabilir hale getirir. Bu pasif güneş enerjisi, balonları gökyüzünde 20 km’yi aşan bir yüksekliğe çıkarmak için yeterli. Her balonun yalnızca yaklaşık 50 dolar değerinde malzemeye ihtiyacı var ve bir basketbol sahasında imal etmek mümkün.”

KAYNAĞI BİLİNMEYEN SİNYALLER KEŞFEDİLDİ

Bowman ve meslektaşları, çoğu zaman insanların işitme sınırının dışında kalan düşük frekanslı akustik titreşimler olan ‘infrasound’ dalgaları üzerinde yoğunlaşıyor. Infrasound dalgaları, Dünya yüzeyinde onlarca kilometre boyunca hareket edebilir ve aynı esnada gökyüzüne, yani yukarı doğru yankılanır ve bu durum onları uzun mesafelerdeki yıkıcı olaylara temas etmek için kullanışlı bir yol haline getirir.

Tanımlanabilir sesleri dinledikleri esnada, balon uçuşları stratosferde açıklanamayan en az bir gürültüyü de kaydetti.

Bowman demecinde, “Kimi uçuşlarda saatte birkaç defa ortaya çıkan esrarengiz infrasound sinyalleri söz konusu; ne var ki bunların kaynağı tam anlamıyla bilinmiyor” diyor. Gelecekte gerçekleştirilecek balon uçuşları bu tuhaf sinyallerin kaynağını saptayabilir, ayrıca Dünya ve belki de diğer gezegenlere ilişkin anlayışımızı ilerletebilir.

Bowman ve meslektaşları 2021 yılında gerçekleştirdikleri bir araştırmada, “Araştırmamızın patlamalar, volkanik püskürmeler ve diğer olgulara ilişkin olarak Dünya’nın uzak bölgelerini izleme hususunda bazı etkileri olacak” diyor: “Yanı sıra, Venüs’te balon tabanlı infrasound sismolojisinin kullanılması ihtimalini de destekliyor.”

(Çeviren: Tarkan Tufan)

Kaynak:

https://www.vice.com/en/ article/m7bvzy/high-altitude- balloons-discover-a-mystery- sound-in-the-sky