Z kuşağı alışkanlığı: Müziği dinlemiyor, tüketiyorlar

Ebrar Coşkun

DUVAR - Her kuşağın kendine özgü bir müzik türü vardır. Son yıllarda dijital platformların 'en çok dinlenenler listesi'ne bakıldığında müzik türünde 90'lı yılların havasından çıkıldığı; popüler kültürün rap müziğe yöneldiği, ana damar olarak ise arabesk kültürün değişmediği görülüyor. Birçok sanatçı, müzik yazarı ve dinleyici müzik türündeki bu değişimi 'Z kuşağı'na bağlıyor...

1965-1980 yılları arasında doğan X kuşağı, Türkçe pop müziği, Türk halk müziği, Anadolu rock, arabesk, protest müzik gibi türlere yönelirken, 1980-2000 yılları arası doğan Y kuşağı ise pop ve rock müziği dinlemeyi tercih ediyordu. 2000'li yıllarda doğan Z kuşağında ise arabesk-rap, rap ve türevlerine doğru bir yönelim olduğu gözleniyor.

Müzisyen Burhan Şeşen, müzik yazarı Murat Beşer ve rap sanatçısı Çağrı Sinci ile Z kuşağının müzik alışkanlıklarını konuştuk…

BURHAN ŞEŞEN: MÜZİK TÜRÜNDEKİ DEĞİŞİM EKONOMİK SIKINTILARDAN

Z kuşağının kendi söz ve müziklerini yazan yaşıtlarını dinlediğini belirten Burhan Şeşen, gençlerin yaşam biçimlerinin değiştiğine dikkat çekerek müzik alışkanlarındaki değişimin de ekonomik sorunlarla bağlantılı olduğunu söyledi. Şeşen, "Z kuşağı gördüğüm kadarıyla en çok hip-hop, rap ve alternatif diye adlandırdığım kendi söz ve müziklerini yazan yaşıtlarını dinliyor. Müzik türünde bir değişiklik mi var sorusu pek doğru olmaz. Neredeyse bir yaşam biçimi değişti... Avrupa Birliği hayalleri kurarken kendimizi bir Ortadoğu ülkesinde bulduk. Tabii ki Z kuşağı gençleri 2000’lerde üretilmiş şarkılardan çok farklı tarzlara yöneldiler ki bu da çok doğal" dedi.

Şeşen, rap müziğe olan ilginin sebeplerini ise şöyle anlattı: "Bu değişimin temel sebebi ekonomik sıkıntılar, zenginle fakir arasında her geçen gün büyüyen ekonomik dengesizlik... Baskıcı bir yönetim, işsizlik, gelecekten umutlu olamamak, kaygı... Bir sürü neden var. Ama özellikle hip-hop, sokağın sesi olduğu için ve gençlerin isyankar tavrına aracı olduğu için çok dinleniyor."

ÇAĞRI SİNCİ: GENÇLER KENDİNİ İFADE ETMEK İSTİYOR

Rapçi Çağrı Sinci, gençlerin kendilerini daha fazla ifade etmek için rap ve hip-hop'ı tercih ettiklerini belirtti. Sinci, "Bireylerin kişisel ifade imkanlarının gün geçtikçe daha çok kısıtlandığı ortada. Gençler de tepkisel olarak ve çağın ruhuna uygun şekilde daha çok görünür olmak ve kendilerini daha fazla ifade etmek istiyorlar. Bu potansiyel enerjiyi kinetiğe dönüştürecek en uygun kitle hareketinin hip-hop kültürü olduğunu düşünüyorum. Bu düşüncem sadece rap ile sınırlı değil, breakdance, grafiti ve DJ'lik için de geçerli" ifadelerini kullandı. 

MURAT BEŞER: ALBÜM DİNLEME ALIŞKANLIĞI KAYBOLDU

Z kuşağının müzik dinlerken güncel eğilimlere kulak misafirliği yaptığını ifade eden Murat Beşer ise Z kuşağının dinleme alışkanlıkları için, "Z kuşağı müziği dinliyor yerine tüketiyor sözcüğüyle açıklamak daha doğru olur. Z kuşağı daha ziyade rap, yeni R&B ve türevlerini dinliyor gibi gözükse de aslında güncel eğilimlere kulak misafiri oluyor. Müzik türünde değişim olarak algılanan konunun aslında başlı başına müzik endüstrisinin krizine ve ana akım yaratmada eski gücünü kaybetmesine işaret ediyor. Müzik dinleme alışkanlığı kayboldu ya da en azından albüm dinleme alışkanlığı kayboldu diyebiliriz. Buna bağlı olarak yeni kuşakların bir şarkıya ve albüme konsantre ve tahammül etme süreleri kısaldı" diye konuştu.

Sinci de dinleme alışkınlarının değişmesiyle ilgili şu ifadeleri kullandı:

"Dinleme alışkanlıklarının değişmesi temelde dinleyicinin beklentilerini değiştiriyor. Sanat üreten kimselerin bulaşık makinesi üretiyorlarmışçasına sürekli yeni model ürünlerle tüketici karşısına çıkması umuluyor. Nitelik önceliği nicelikle yer değiştiriyor. Dinleyiciler artık albüm değil, albümün en fazla dinlenen şarkılarını ya da popüler düetleri dinleyip albümün kalanını es geçiyor. Bunlar gözlemleyebildiğim, benim açımdan olumsuz olan değişimler.

Fakat her üreticinin kolayca işlerini paylaşabilmesi, Unkapanı zihniyetinden kurtulamamış şirketler ve onların müzikten çok sosyal medyadan anlayan A&Rlarından (bir müzik şirketinde yeni yetenekleri keşfeden ve şarkıcı ve/veya söz yazarlarının sanatsal gelişimlerini denetleyen bölüm) medet ummadan, dileyen herkes müziğini talep eden kimselerle paylaşabiliyor. Bu da MP3 formatının icadından sonra, müzik dalındaki en olumlu gelişme olabilir.”

'RAP MÜZİK, EN AZ 5 YIL BOYUNCA ENDÜSTRİYİ DOMİNE EDECEK'

Burhan Şeşen ve Murat Beşer, rap müziğin ilerleyen yıllarda da etkisini sürdüreceğini düşündüklerini aktardı. Şeşen, müzik türlerindeki değişimin kaçınılmaz olduğunun altını çizerek, "Alt yapı üst yapıyı belirler diye çok gerçekçi bir tespit var. Bir ülkenin ekonomisi, hukuk ve adalete bakışı, yönetim şekli -özgürlükten yana ya da totaliter- entelektüel seviyesi nasılsa yapılan şarkılar, yazılan kitaplar, çekilen filmlerde de bu izleri göreceğiz. Eğer gidişatımız böyle devam ederse armoniden uzak, ritme dayalı ve argo sözlerden oluşan şarkılar bekliyor olacak bizleri" ifadelerini kullandı.

Elektronik tabanlı sound'ların yaygınlaşacağını düşünen Sinci ise gelecek yılların dinleme alışkanlığı için “Sürekli değişiyor, müzik türü ya da alt türleri hakkında kesin bir şey söyleyemesem de elektronik tabanlı soundların daha da yaygınlaşacağını düşünüyorum” dedi.

Murat Beşer ise son olarak şöyle konuştu: "Önümüzdeki en az beş yıl boyunca rap ve türevleri müzik endüstrisini domine edecek. Diğer türler varlığını stabil vaziyette devam ettirecek."

Z KUŞAĞINA SORDUK: RAP VE ALTERNATİF ROCK ZİRVEDE

Z kuşağından Nisanur Aykın, Talha Enes Özçelikçi, Ülkü Bilici, Nursel Yılmaz, Emin Halit Güvercin ve Can Coşkun, 'en çok dinlediğiniz müzik türü ve en çok dinlediğiniz rapçi kim?' sorularını yanıtladı. 

En çok dinlenen müzik türü sorusuna rap, arabesk ve rock cevapları gelirken; en çok dinlenilen sanatçılar arasında ise Ezhel, Duman, Bergen, Ceza, Patron, Yıldız Tilbe, Uzi gibi isimler öne çıktı.