Gerçek zeytinyağını sahtesinden nasıl ayırt ederiz?

Ercan Dalkılıç

Her yılın son aylarında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı taklit ve tağşiş (karıştırma ile hile, ya da diğer ifadeyle benzer ürünle karıştırma) yapan yüzlerce zeytinyağı firmasını açıklar. Çeşitli otoriteler özellikle markalı zeytinyağı alınmasını tavsiye etse de, bu taklit ve tağşiş yapan firmaların da gayet büyük sermayeler olduğu gözlerden kaçırılmamalı. Bu markalar mahalle bakkalında, ya da markette size en yakın rafta bulunuyor genellikle. Biz bu tağşişin % 75’e kadar yapıldığı vakalara rastladık bölgemizde. Üstelik İstanbul başta olmak üzere büyükşehirlerde oldukça bilinen ve satılan bir markaydı, sonra çekilmek zorunda kaldı piyasadan… Kanola yağı, ayçiçek, pamuk yağı, son dönemde ülke olarak dışarıdan tonlarca litre ithal ettiğimiz mısır yağı ya da prina (zeytinyağı atığı) ile yapılan bu tağşişi anlamanın tek yolu kimyasal analiz yapmak. Ama biz bu yazıda size hileli zeytinyağından korunmanız için bazı basit yöntemler sunacağız.

- Motorine, enerjiye gelen zamlardan dolayı zeytinin maliyeti son yıllarda son derece artış gösterdi. Eğer litre fiyatı 20 TL’nin altındaysa o zeytinyağı ya geçtiğimiz yılların mahsulünden elde edilmedir ya da zeytinyağı değildir. Çok bilindik markalar dahi olsa bana kalırsa litresi 20 TL’den aşağı olan zeytinyağı almamaya çalışın. Ya da şunu biz en iyisi 25 TL yapalım, garanti olsun! Özellikle her köşe başında rastladığımız ucuzcu marketlerde satılan zeytinyağı markalarından uzak durmaya çalışın. Yıl sonu tağşiş listelerinde bu markalara bolca rastlayabilirsiniz.

- Zeytinyağı ayçiçek, pamuk yağı gibi kokusuz bir yağ değildir. Kokladığınızda kesinlikle zeytin meyvesinin kokusunu almalısınız. Tattığınızda da bu meyve tadını duyumsamalısınız. Genzinizde asiditesine göre yakıcılık hissi bırakır zeytinyağı, bu yakıcılık hissi sadece damağınızda kalmalı, mideye yol almamalıdır. Asiditesi düşük olan zeytinyağı 0.40-0.50 ya da daha düşük ise yakıcılık azalır fakat bu demek değildir ki zeytinyağının besin değeri az olsun. 1. sınıf zeytinyağında bu yakıcılık belli belirsiz olmalıdır.

- Gerçek zeytinyağı derin dondurucunuzda “tamamen” donar, şekil olarak patates püresine benzeyecektir, hafif ısıya tuttuğunuzda -sobanız varsa sobanın üzerine koyabilir, ya da ocakta hafif ısıya tabi tutabilirsiniz- yavaş yavaş sıvı hale dönecektir. Donmayan ya da kısmen donan zeytinyağı kesinlikle gerçek zeytinyağı değildir.

- Pek güvenilir bir yöntem olmamakla birlikte bir çay bardağı zeytinyağı ile suyu karıştırmayı deneyebilirsiniz. Gerçek zeytinyağı dairesel şekillerle üste çıkacaktır, tağşiş ise suya karışır, bunu fark edersiniz hemen. Unutmayın bu pek de güvenilir bir yöntem değildir, ama denemenizde fayda var, bazı zeytinyağların suya karıştığını göreceksiniz.

- Son olarak ise yarı-kimyasal bir yöntem önereceğim; eğer elinizdeki zeytinyağından çok işkilleniyorsanız o zeytinyağını bildiğimiz tuz ruhu ile karıştırın pembemsi, kırmızımsı bir renge dönüşüyorsa o zeytinyağı gerçek değildir.

En büyük tavsiye ise galiba şu; bir arkadaşımın arkadaşı getiriyor bu zeytinyağını çok güzel vb. argümanlarla bilmediğiniz, birebir tanımadığınız üreticilerden zeytinyağı almayın…