Antep'te UNESCO mücadelesi: 'Önce Zeugma, sonra Yesemek kurtuldu'

DUVAR - UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ndeki Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi’nin bulunduğu bölgede yapımına başlanan gölet ve sulama kanalı inşaatının durdurulması kararına karşı yapılan istinaf başvurusu reddedildi. Antep'in İslahiye ilçesindeki UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi'nin tarihi dokusuna zarar verdiği gerekçesiyle, sulama kanalı inşaatı ile ilgili Antep 2’nci İdare Mahkemesi, inşaatı durdurma kararı vermişti. Karara karşı Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından Bölge İdare Mahkemesi’ne yapılan istinaf başvurusu, temyiz yolu kapalı olmak üzere kesin olarak reddedildi.

BAKANLIK VE DSİ’NİN İSTİNAF BAŞVURUSU REDDEDİLDİ

Antep Turizm Derneği, Antep Kulübü, Antep Kültür Turizm Derneği ile Anadolu Arkeoloji ve Tarih Derneği, bölgedeki sulama kanalı inşaatının DSİ ve Müze Müdürlüğü uzmanları denetiminde yapılmasına sakınca olmadığına dair Antep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararının iptali için açtıkları davayı 2022 yılında kazandı. Bakanlık ve DSİ, bilirkişi raporunun hatalı değerlendirmeler içerdiğini savunarak bu kararın istinaf yoluyla kaldırılmasını istedi. Davacı sivil toplum kuruluşları ise istinaf işleminin reddedilmesini talep etti. Antep Bölge İdare Mahkemesi, 3 Nisan 2024’te oy birliğiyle istinaf başvurusunun reddine karar verdi.

KOMİSYON, KARARI ‘ÇEVRE ZAFERİ’ OLARAK DUYURDU

Antep Kent Konseyi bünyesinde Yesemek’teki gölet inşaatını durdurmak amacıyla 2020 yılında kurulan Yesemek Komisyonu, kararı bir ‘çevre zaferi’ olarak duyurdu. Bekir Sıtkı Severoğlu’nun başkanlığını yürüttüğü, Aslı Ölçal Tezel, Gökhan Çeliktürk, Tarık Aytekin, Erkan Özsavaş, Dinçer Uğurluer, Özgür Girişken ve Hasan Yelken’in yer aldığı komisyondan yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi: "Başlattığımız hukuk mücadelesi geçtiğimiz günlerde, Bölge İdare Mahkemesi’nin istinaf başvurusunu da temyiz yolu kapalı olmak üzere reddetmesi ile sona ermiştir. Uzun süren ve zorlu bir mücadele sonucunda adalet yerini bulmuş, sadece şehrimizin değil ülkemizin ve tüm dünyanın çok önemli bir tarihi ve kültürel değeri kurtarılmıştır. Bu eşsiz tarih ve kültür hazinesine verebileceği zararlara dikkat çekmek ve inşaatın yapımına imkan veren kurul kararlarının iptalini sağlamak için kurulan komisyonumuz amacına ulaşmıştır."

'ZEUGMA MOZAİKLERİ MÜCADELESİ DE KAZANILMIŞTI'

Kültürel miras alanlarında yaşananlardan ders çıkarılmasını isteyen Yesemek Komisyonu üyeleri, geçmişte kazandıkları hukuk mücadelelerini de şu sözlerle hatırlattı: Zeugma Mozaikleri’nin bölgeden götürülmesi konusunda tüm şehir ve sivil toplum örgütleri tek yürek olmuş, davalar açılmış ve benzer şekilde kazanılmıştı. Sonuç olarak bugün Gaziantep dünyanın tanıdığı ve bildiği bir mozaik müzesine sahip oldu. Zeugma’da halen çok başarılı kazılar sürdürülüyor. Hemen yanımızdaki Göbeklitepe örneğine bakacak olursak, UNESCO kalıcı listesine girdiği 2020 yılından bu yana, pandemi ve deprem sürecine rağmen 3 milyona yakın ziyaretçi ağırladığını görüyoruz. Yesemek’in UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne alınması şehrin geleceği için çok önemli.”

‘YESEMEK, UNESCO KALICI MİRAS LİSTESİ'NE GİREBİLSİN’

Bakanlıklar, Antep Valiliği, belediyeler, Kent Konseyi, Mimarlar Odası, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, Yesemek halkı ve İslahiye sakinleriyle bölgenin geleceğinin planlanmasını isteyen Yesemek Komisyonu, ortak akıl çağrısı yaptı: “DSİ’nin şu ana kadar orada yaptığı yatırımlar, çalıştaylar düzenlenerek sosyal kullanım alanlarına dönüştürülmeli. Her ülke her yıl sadece bir yeri UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi’ne önerebiliyor. Yesemek’le ilgili ICOMOS raporunda yer alan olumsuzluklar, hem idare mahkemelerimizin verdiği kararla hem de STK’ların bu konuyu sahiplenmesi ile ortadan kalkmıştır. Şimdi yapılması gereken, üniversitelerimizin mimarlık ve arkeoloji bölümleri, kamu kurumları ve STK’ların birlikte yapacakları çalışmalarla verilen zararların nasıl telafi edileceğinin tespit edilmesidir. Bu konuda hemen harekete geçilmelidir ki Yesemek UNESCO listesine girebilsin.”