Antik kentler için vinç uyarısı: Önlem alınmazsa zarar verir

ANTALYA - Phaselis ve Syedra antik kentlerinde ağır iş makinelerinin kullanılmasına yönelik açıklama yapan Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) Yönetim Kurulu Üyesi, arkeolog Saadet Öztürk, kazı alanlarına iş makinelerinin girebileceğini ama bu yapılırken gerekli önlemlerin alınması gerektiğini söyledi. Sahil kısmına iş makinesi sokulmaması gerektiğini belirten Öztürk, "Tedbirlerin eksiksiz uygulanması çok önemli. İş makinesi, geçtiği yerde zemine zarar veriyor mu, geçtiği zemininde antik yol ya da kalıntı var mı, güvenlik önlemi alındı mı, ziyaretçilerin kazı alanına girişi ile ilgili önlemler alındı mı?" dedi. Kültür Bakanlığı yetkililerinden Gazete Duvar'a yapılan açıklamada ise ağır tonajlı iş makinelerine ilişkin önlemler anlatıldı, iş makinelerinin uzmanlar eşliğinde çalıştığı belirtildi.

Bostanlık ve Alacasu koylarında yapımına başlanan, fakat mahkeme tarafından iptal edilen günübirlik tesis projesiyle gündeme gelen 52 milyon lira bütçeli Phaselis’te çalışmalar vinçlerle yürütülürken, kazı bütçesi yaklaşık 30 milyon liraya çıkarılan ve restore edilen bölümleri geçen yılın haziran ayında Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından açılan Syedra Antik Kenti’nde de yol çalışmaları dozer kullanılarak yapıldı.

PHASELİS’E ‘KONFOR’ YATIRIMI

Phaselis’te başlatılan çalışmalarla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, kente giriş yolu üzerindeki tapınak alanının tüm görkemiyle ziyaretçileri karşılar duruma getirildiği belirtildi. Bakanlığın kazılara ilişkin verdiği bilgide, “2023 yılı kazı ve koruma çalışmaları için ilk aşamada 21 milyon lira ödenek ayrıldı. Kısa vadede kazı ve onarım çalışmalarının ardından ören yerinin tümünde yapılacak çevre düzenlemesi ve karşılama merkezi ile antik kent ziyaretçilerinin çok daha konforlu ziyaret gerçekleştirmeleri için gerekli tüm planlama çalışmaları yapılıyor” denildi. 

SYEDRA’DA ‘TURİZM DURAĞI’ HEDEFİ

Syedra Antik Kenti’nin ise antik dönem yürüyüş güzergahı ile öne çıkan bir turizm durağı olmasının hedeflendiği belirtilirken, “Kentin hamamı, meclis binası, kaynak mağarası ve vaftiz mağarasında çalışmalar yoğunlaştırıldı. Sütunlu cadde, Herakles'in 12 görevinin betimlendiği yaklaşık 164 metrekarelik taban mozaiği, Zafer Tanrıçası Nike heykelleri, merdivenler ve su sarnıçlarının olduğu kentte çok titiz bir çalışma yürütülüyor. Çalışmalar oldukça profesyonel yöntemlerle gerçekleştiriliyor” denildi.

SAADET ÖZTÜRK: GÜVENLİK ÖNLEMLERİ ALINMALI

Antik kentlerde vinç, dozer gibi ağır iş makinaları çalıştırılması halinde son derece dikkatli olunması gerektiğini belirten Antalya Kültürel Miras Derneği (ANKA) Yönetim Kurulu Üyesi, arkeolog Saadet Öztürk, “Phaselis Antik Kenti şu anda bir kazı alanı. Bu alana iş makinesi girebilir. Kesinlikle giremez diye bir şey yok ama bu yapılırken gerekli önlemlerin alınması, tedbirlerin eksiksiz uygulanması çok önemli. İş makinesi, geçtiği yerde zemine zarar veriyor mu, geçtiği zemininde antik yol ya da kalıntı var mı, güvenlik önlemi alındı mı, ziyaretçilerin kazı alanına girişi ile ilgili önlemler alındı mı? Zarar görmemesi için ziyaretçilere o alanın yasaklanması lazım. İş makinelerinin sahile ve kalıntı bulunan alanlara hiçbir şekilde sokulmaması lazım. Özellikle üstünde durulması gereken şeyler bunlar” dedi.

'KAZIYA BÜTÇE VAR, KORUMAYA YOK'

Bu kadar kazı çalışmasına gerek olup olmadığını da sorguladıklarını belirten Öztürk, “Bu kazılara yüksek yüksek bütçeleri ayırmaya gerçekten gerek var mı? Şehirde çok sayıda kaçak kazı yapılan antik kent var ve onlar için hiçbir önlem alınmıyor. Fotokapan, kamera gibi çok basit yöntemlerle korumak mümkünken, antik kentlerdeki mirasımız kaçak kazılarla talan ediliyor. Koruma çalışmaları ise sürekli bütçe engeline takılıyor. Peki bu kazılar nasıl büyük bütçelerle yapılıyor? Buna mecbur değiliz. Bilimsel çalışmaları uzun soluklu düşünmek ve bazılarını gelecekteki araştırmalara bırakmak lazım. Büyük ölçüde ortaya çıkmış olan Phaselis Antik Kenti’nin kalan kısmının kazısı için çok büyük bir bütçe ayrıldı. Bunlar tabii ki güzel çalışmalar ama korumaya ihtiyaç olan çok sayıda antik kent var ve onlar için ayrılan hiçbir bütçe yok. Antik kentler korunmadığı zaman hepsi delik deşik oluyor. Artık buna odaklanmak zorundayız” diye konuştu.

KÜLTÜR BAKANLIĞI: TÜM ÖNLEMLER ALINDI

Antik kentlerdeki iş makinelerine yönelik uyarıları sorduğumuz Kültür Bakanlığından ise alınan önlemlere dair bir açıklama geldi. Yapılan kazılardan sorda uygulanacak restorasyon çalışmalarına ilişkin Koruma Kurulu'ndan gerekli izinlerin alındığı belirtilen açıklamada iş makinelerine ilişkin şu bilgiler verildi:

"Ağır tonajlı iş makinelerinin alanda olmasının sebebi, kazılarda ortaya çıkarılan anıtsal yapıları oluşturan taş blokların ve mimari yapı elemanlarının insan gücü ile kaldırılamayacak kadar yüksek ağırlıklara sahip olması ve yapıların boyutları nedeniyle bu yapı elemanlarının yüksek noktalara kaldırılması gerekliliğidir. Vinçler Phaselis Antik Kenti’nde Askeri Liman olarak adlandırılan alanda yer almakta olup Askeri Liman Güney Kule ve Sur Duvarları Kazı, Onarım ve Koruma çalışmaları için burada bulunmaktadır. Bu vinçlerin bulunduğu zemin çalışma öncesinde dolgu malzemesi ile kaplanmış olup altında arkeolojik kültür katmanı yer almamaktadır. Haberde bahsedilen kazı makineleri ise kazı amaçlı olarak kullanılmamış olup; tamamı bilimsel yöntemlerle uzmanlar eşliğinde kazı işçileri tarafından elle yapılmış olan kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkarılan atık toprakların uygun bölgelerde biriktirilerek belirlenen alanlara taşınması için kullanılmış olan tamamı yumuşak tekerlekli JCB tipi kazı makineleridir."

KAZILARA AYRILAN BÜTÇE TUTARLARI

Kazılara ayrılan bütçeye ilişkin olarak da şu bilgiler verildi: "Antalya ili genelinde 32 noktada kazı, onarım, restorasyon ve çevre düzenleme çalışmaları Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce başlatılmıştır. Bu kapsamda da yaklaşık olarak 2 milyar Türk Lirası ödeneğin kullanılması planlanmaktadır. Kazıların yanı sıra restorasyon ve çevre düzenleme projeleri için 2023 yılında 190.667.902-TL, 2024 yılında 70.993.000-TL ödenek harcanmış olup; devam eden işler
için 2024 yılında 149.949.000-TL ödenek daha kullanılacaktır. Ayrıca 2024 yılında yapılması planlanan işlerin tahmini yaklaşık maliyeti 510.000.000-TL tutarındadır."