Araştırma: Mars'ın çekirdeği sıvı olabilir
Yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, Kızıl Gezegen’in kendi ekseni etrafındaki dönüşü sırasında gözlemlenen yalpalamaları, sıvı bir çekirdek olmadan açıklamak zor görünüyor.
Elizabeth Rayne - Mars, kırmızı tozdan, açık kraterlerden ve yüzeydeki kayalık araziden oluşan donmuş bir gezegen gibi görünüyor; peki ya rüzgârlarla süpürülen yüzeyinin altında neler gizleniyor? NASA’ya ait ‘InSight’ araştırma aracı, bu sorunun yanıtını bir toz fırtınasında son ölçümlerini yapmadan hemen önce keşfetmiş olabilir.
Mars’ın çekirdeğinin katı mı yoksa sıvı mı olduğu uzun zamandan beri tartışılıyor. Mars çekirdeğini doğrudan gözlemlemek için bir yol olmasa da InSight aracı bunu yapmayı denedi. SEIS adlı sismometresi*, sıvı bir çekirdeğe dair muhtemel kanıtlara ulaşan ilk araç oldu. Aynı esnada, Rotasyon ve İç Yapı Deneyi (RISE) adlı cihaz, gezegenin yörüngesi üzerinde dönerken sergilediği küçük değişimleri, yani Güneş’in kütleçekiminin itip çekmesinin neden olduğu eksen ‘yalpalamalarını’ ölçüyor.
Kısa süre önce Nature dergisinde yayınlanan makalede, araştırmacılar, “InSight’ın sağladığı radyo izleme verilerine dair analizlerimiz, katı bir iç çekirdeğin varlığını dışlıyor ve çekirdeğin şeklini gözler önüne seriyor; bu veriler, mantonun derinlerindeki iç yapısında kütle anomalilerinin mevcut olduğunu ortaya koyuyor” dedi.
MARS'IN İÇ BİLEŞİMİNİ ANLAMAK İÇİN 'NÜTASYON'LARA BAKILABİLİR
RISE, radyo sinyallerini Dünya’ya ileterek görevini yerine getirir. Araştırmacılar, iletilen bu sinyallerde gerçekleşen değişimleri takip ederek, alıcılarımıza göre bulunduğu konumda yaşanan aşırı derecede küçük değişimleri saptayabilir. Bu değişimlere, Mars’ın ‘nütasyon’ adı verilen dönüşündeki yalpalamalar sebep olur. Bu nütasyonlar neticesinde eksenin kat ettiği mesafe ve ilerlediği istikamet, Mars’ın iç bileşimine dair bilgi edinmek amacıyla kullanılabilir.
Kızıl Gezegen’deki sismik dalgalar üzerinde daha önce gerçekleştirilen ölçümlere bakıldığında, sıvı bir çekirdeğe sahip olduğundan şüpheleniliyordu. Buna karşın, bu değişimleri radyo sinyallerine bakarak saptamak güç oldu. Gezegenin hareketlerinin yarattığı gürültüden sinyallerin ayrılması biraz zaman gerektirdi. Bunun yanı sıra, Mars toz fırtınalarıyla da çalkalanıyor ve InSight’ın inişinden önce ve sonra gerçekleşen fırtınalar, gezegenin dönüş hızını bir süreliğine değiştiriyordu. Dahası, dönüş ekseni, uyduları olan Phobos ve Deimos tarafından uygulanan kütleçekimi kuvvetleri yüzünden de hafif değişimlere uğruyordu.