Arkeologların Phaselis başvurusu: Böyle proje olmaz

ANTALYA - Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Olympos Beydağları Milli Parkı’ içinde yer alan Phaselis’te yürüttüğü ‘Ören Yeri ve Bütünleyici Kıyı Alanı Çevre Düzenleme’ projesi kapsamında iş makinelerinin antik kente girmesine arkeologlardan da itiraz geldi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden bilgi isteyen Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Başkanı Gülbahar Baran Çelik, “Söz konusu projenin, paylaşılan sınırlı bilgilerinden ve alanın doğasıyla uyumsuz olduğu gözlenen hafriyat ve beton dökümü çalışmalarından hareketle bu alanda insanların kullanma ve tüketme ihtiyaçlarına cevap veren bir plaj tesisinin yapılmak istendiği anlaşılmaktadır. Bu alanın, çeşitliliği gözeten, bu değerlerin etkileşimini güçlendiren, geçmiş yıllardaki kitlesel mekân tüketiminden kaynaklı tahribatı onaran, koruma ve bilimsel araştırma projelerine ihtiyacı vardır” dedi.

'MİLLİ PARK SINIRLARI İÇİNDE'

Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi’nin dilekçesinde şu ifadeler yer aldı: “Antalya-Beydağları Milli Park sınırları içerisinde ve 1. derece arkeolojik sit alanı olarak koruma altında olan Phaselis Antik Kenti çevresinde gerçekleştirilen düzenleme çalışmalarında, koruma koşulları ile uyumsuz bir şekilde ağır iş makinaları ile alanda çalışıldığı, doğal doku ve tarihi çevrenin tahrip edildiği, basın ve sosyal medya üzerinden izlenmektedir. Ancak, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından söz konusu çalışmalarla ilgili olarak projenin Antalya Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 13.10.2022 tarih ve 14634 sayılı ve 15.11.2022 tarih ve 14780 sayılı kararlan ile uygun bulunduğu ve 14.02.2023 tarihinde projenin uygulama işine başlandığı, ilgili Müze ve Kazı Başkanlığı’nın denetiminde çalışmaların devam ettiği, doğaya ve tarihi eserlere yönelik bir zarar verilmediği yönünde kamuoyuna bilgi verilmiştir.”

'SİT ALANINA BETON DÖKÜLEMEZ'

Birinci derece arkeolojik sit alanlarında ağır iş makinaları kullanılarak, toprağa müdahale edilerek ve geniş alanlara beton dökülerek yapılan müdahalelerin yasaya uyumlu olmadığının belirtildiği itiraz dilekçesinde, “Birinci derece arkeolojik sit sınırları içindeki arkeolojik kültür varlıklar tekil ve tekrarlanamaz özelliklere sahiptir. Söz konusu projenin ilgili koruma kurulu tarafından onaylı olduğu söylenmiş olsa da 1. derece sit alanlarına iş makinaları kullanılarak, beton dökülerek herhangi bir faaliyet yapılamayacağı yasalarımızla belirlenmiştir. Bu duruma istisna kabul edilecek uygulamalar sadece ‘zorunlu’ durumlar için geçerlidir ve bu ‘zorunlu’ durumlar da ören yerlerinin ziyaretleri için gezi yolları, bilet gişeleri, açık otopark gibi alt yapı çalışmaları gerekmeyen toprağa müdahale edilmeyen beton dökülmeksizin uygulanacak projelerle sınırlıdır. Bakanlığın açıklamasından anlaşıldığı üzere bu proje, turizm amaçlı bir çalışma için planlanmış olup herhangi bir zorunluluk arz etmemektedir” denildi.

YARIMADA ÜZERİNDE BİR LİMAN

Antik bir liman yerleşimi olan Phaselis Antik Kenti’nin günümüzdeki coğrafi isimleri ile Tahtalı Dağı ve Antalya Körfezi’nin batı kıyıları arasında bir yarımada üzerine kurulu olduğu hatırlatılan yazıda, şu bilgilere yer verildi: “Antik kentin doğal çevresini orman, bataklık, kumsallar ve deniz oluşturmaktadır. Özetle, burası coğrafi konumu nedeniyle sadece arkeolojik varlıkların bulunduğu bir alan değil, aynı zamanda kara ve deniz ekosistemlerini de barındıran önemli bir doğal yaşam alanıdır. Dolayısıyla, kültürel ve doğal varlık sahibi Phaselis, koruma mevzuatlarında arkeolojik sit alanı, milli park, devlet ormanı gibi farklı yasal statülerle karşılığını bulmaktadır. Sonuç olarak söz konusu projenin, paylaşılan sınırlı bilgilerinden ve alanın doğasıyla uyumsuz olduğu gözlenen hafriyat ve beton dökümü çalışmalarından hareketle bu alanda insanların kullanma ve tüketme ihtiyaçlarına cevap veren bir plaj tesisinin yapılmak istendiği anlaşılmaktadır.”

ÖZEL KORUMA STRATEJİSİ GEREKİYOR

Bu alanın, çeşitliliği gözeten, geçmiş yıllardaki kitlesel mekân tüketimi kaynaklı tahribatı onaran, koruma ve bilimsel araştırma projelerine ihtiyacı olduğuna değinilen dilekçede, talepler şöyle sıralandı: “Şüphesiz bu kapsamda öncelikle tüm uzmanlıkların, ilgili kurumların ve yerelin bilgisini, hazırlık, uygulama ve izleme süreçlerine dahil eden, alana özgü bütünleşik bir koruma stratejisi gereklidir. Ancak böyle bir stratejiden hareketle ve ekoloji temelli tasarımlarla, tahribata neden olmayan ve uzlaşılan çözümler üretilebileceği düşünülmektedir. Phaselis Antik Kenti ve çevresinin sadece insanların alandaki tüketim ihtiyaçlarına yanıt veren çözümlerle değil; doğanın, kültürün, yaşam alanlarının birlikteliğinin korunduğu bir alan olarak geleceğimize aktarılabilmesi gerekir. Kamuoyunun haklı hassasiyetlerinin önemli bir gereği olarak bu sürecin şeffaflıkla ilerlemesi için süreçle ilgili kurul kararları, proje ve raporların birer örneğinin kamuoyu ile paylaşılmasını istiyoruz.”