'Asansörler olası afetlere hazır değil'

Osman Çaklı

İZMİR- Türkiye'de özellikle depremlerden sonra olası afetlere ne kadar hazırlıklı olunduğu en çok konuşulan konulardan bir tanesi oluyor. 30 Ekim'de İzmir'de meydana gelen depremde birçok bina yıkılmış, onlarca insan hayatını kaybetmişti. Birçok meslek örgütüne göre güçlü yapılar inşa edilmiş ya da şehirler mimari açıdan denetlenip güçlendirilmiş olsaydı meydana gelen depremde yapılar yıkılmayacaktı. Dünyanın birçok ülkesinde 6.0 şiddetindeki depremler yıkıcı olmazken Türkiye'de can kayıpları yaşanabiliyor. Bunun en son örneği ise İzmir'de yaşandı.

İZMİR'DEKİ DEPREME ASANSÖRDE YAKALANDI

Deprem sonrasında en çok tartışma konusu olan meselelerden bir diğeri ise yapılardaki ihmaller. Dikey mimarinin yaygın olduğu Türkiye'de asansörler insan hayatının bir parçası haline geldi. İzmir'de depreme asansörde yakalanan bir kişinin videosunun sosyal medyada paylaşılması çeşitli tartışmalara yol açtı. Bir gökdelen asansörü olduğu düşünülen binada 20'nci katta asansöre binen bir kişi 45'nci katta ancak asansörde inebildi. Makine Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'ne göre asansörlerin deprem sırasında en yakın katta durup kapıyı açması gerekiyor. MMO İzmir Şubesi'nden Çağlar Çimen asansörlerin afet anında nasıl bir refleks geliştirmesi gerektiğini, makine ve asansör mühendisi olan Halim Akışın ise mevcut asansörlerin afet senaryolarına hazır olup olmadığını Gazeteduvar'a değerlendirdi.

'DEPREM ALGILAMA SİSTEMİ OLMASI GEREKİYOR'

Asansörlerin kullanımına ilişkin “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” olduğuna değinen Çağlar Çimen, yönetmelik içeriğini şöyle açıkladı: "Bina yüksekliği 21,5 metreden fazla olan, birinci ve ikinci derece deprem kuşağındaki binalarda deprem algılama sistemi olması gerekiyor. Afet anında da asansörün en yakın katta durması gerekiyor." Durumun asansör ile değil fakat binayla ilgili olduğunu aktaran Çimen, "Asansöre sensör üzerinden bir sinyal gidiyor. Asansörde kendini en yakın katta durduruyor" ifadelerini kullandı. Depremin şiddetiyle beraber sensörün devreye girmesi gerektiğine de değinen Çağlar Çimen, "Yönetmelikte deprem şiddetine ilişkin bir detay yok. Mesele yalnızca sensörün hassasiyetiyle ilgili" diye konuştu.

'YASAL OLARAK DEPREM ASANSÖRÜ ZORUNLULUĞU YOK'

Özellikle hasta ve yaşlı insanlar için asansör hayatımızda bir gereklilik oldu. Ancak insanlar depreme nerede ne zaman hangi pozisyonda yakalanacağını da bilemiyor. Deprem ya da yangın gibi durumlarda asansörün tahliye için kullanılmaması gerektiğini dile getiren Çağlar Çimen, "Yapı yüksekliği 51.50 metreden daha fazla olan yapılarda acil durum asansörleri olması gerekiyor. Bunları da acil durumlarda yetkisiz kişiler kullanamaz. Asansör hasar almamış ise tahliye için bu asansörleri itfaiyeciler kullanabilir" dedi.

İzmir'de deprem sonrası birçok asansörün hasar aldığını ve asansörlerin yetkili servislerce kontrol edilmeden kullanımının uygun olmadığını söyleyen Çimen, "Sarsıntı şiddetli olduğundan asansörlerin kılavuz raylarından çıkmalar meydana geldi. Bunun için özel tasarlanmış asansörler var ancak yasal mevzuat gereği bu bir zorunluluk değil. Özel şartlar dahilinde binayı yaptıran yapı sahibi ya da müteahhit talep ederse yapılabilir.
Yine söylüyorum yasal olarak deprem asansörü diye bir zorunluluk yok" diye konuştu. 

'BAYRAKLI'DAKİ BİNALARIN ASANSÖRLERİNDE SENSÖR YOK'

Bahsi geçen asansör videosunda mevzuattaki şartlara göre gerçekleşmeyen bir durum olduğunu, ancak “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”in 2007 sonrasında yapılan binaları kapsadığını dile getiren Çimen sözlerini şöyle sürdürdü: "2007 yılından önce yapı ruhsatı almış binalar yönetmelik kapsamına girmiyor. Bayraklı bölgesinde bulunan binaların çoğunda zaten deprem sensörü bulunmamaktadır."

'MEVCUT ASANSÖRLER DEPREM SENARYOLARINA HAZIR DEĞİL'

Konunun bir diğer uzmanı makine ve asansör mühendisi olan Halim Akışın'da birinci ve ikinci deprem kuşağı bölgesinde olan 8 kat ve üzeri inşa edilen bütün binalarda deprem sensörünün zorunlu olduğunu söyledi. Asansörlerin, yapıların yükselmesi sonucunda kentleşmenin gereği olduğunu kaydeden Akışın, "Deprem senaryolarında tahliyeler kesinlikle asansör ile yapılmaz. Ancak yetkili kişilerin kontrolünde asansörde bir sıkıntı yoksa tahliye için kullanım sağlanabilir. Fakat mevcut asansörler olası deprem senaryolarına hazırlıklı değil. Ümit ediyoruz bu tarz durumlarla karşılaşmayız. Ancak ülkemizin gerçekleri olası senaryoların gerçekleşmesi için uygun. Depremin gerektirdiği koşulların göz önüne alınarak kontrollerin yapılması gerekiyor. Afet senaryolarına ilişkin tam bir iyileşme sağlayamadık. Denetimler inisiyatif kapsamında kaldığı için muayeneler zayıf kalıyor. Videoya da baktığımızda da uygulamanın mevzuat gereği olmadığı görülüyor" diye konuştu.