Aşı paraları nerede?

İlk aşılar vurulmaya başlandı. Konu genişledikçe soru işaretleri de genişliyor. Mesela 2021 yılı sonuna dek 2 milyar doz aşının eşit bir şekilde üretilmesini ve dağıtılmasını sağlamak amacıyla DSÖ önderliğinde kurulan COVAX adlı girişime girmeyen 5 ülkeden birinin Türkiye olduğunu geçtiğimiz günlerde öğrendik. Girişime girmeyen diğer ülkeler Cezayir, Fas ve kendi aşıları olan Rusya ve ABD.

Durumumuz bu kadar kötü.

Aşı meselesi neden bu kadar problem? Neden bir devlet ihtiyacı kadar aşı alamaz ve neden bütünsel bir halk sağlığı planı göremiyoruz? Yapılan açıklamalar gelişmelerle uyumsuz? Maske dağıtamayan devlet aşı sorununu çözebilecek mi? Aslında cevabı AK Parti’de, son yıllarda ülkede oturan yönetim biçiminde saklı. İnsan ve doğa ihtiyacını gören bir yönetim biçimi pek kalmadı. Her şey tek adama, beş müteahhitte ve bir sınıfa dayalı arttık.

Şu an elde 3 milyon Sinovac’ın CoronaVac aşısı, 550 bin BioNTech/Pfizer’in aşısı var. Geriye 120 milyona yakın aşı açığı var.

BU AŞILAR KAÇA?

Gördüğümüz kadarıyla aşı fiyatları pek çok parametreye göre değişiyor. Teslim şartları, müşterinin şartları, yeri, biçimi, müzakere biçimi, aracı firma varlığı filan derken değişkenlik gösterebiliyor. Ama elimizde iki güzel veri var.

Birincisi basına sızan AB aşı fiyatları. Buna göre BioNTech 14,76 dolar, Moderna 18 dolar, Sanofi/ GSK 9,3 dolar, Johnson&Johnson 8,5 ve AstraZeneca/Oxford ise 2,19 dolar. Eğer bunlardan bir sepet yapsanız ve eşit miktarda alsanız aşı fiyatı ortalamanız yaklaşık 10,55 dolara geliyor. Tabii tek doz, çift doz veya önce yarım sonra bir kullanım meselesi ayrı bir konu.

İkincisi olarak, elimizde Malezya’nın 23 Aralık itibariyle durumu var. 32 milyon nüfusa sahip ülke (i) 12,8 milyon insan için aşı almış, (ii) 19,9 milyon için ya görüşmelerini sürdürüyor ya da alım opsiyonu sahip, (iii) nüfusun yüzde 82,8’ini aşılamayı planlamış, (iv) bunlar için 504,4 milyon dolar ayırmış ve (v) bu aşılar tamamen ücretsiz.

Malezya 32 milyon insanın 26,5 milyonunu aşılayacak anlaşma, plan, bütçe vs. her şeye sahip. Türkiye Malezya’nın nüfus olarak neredeyse iki buçuk katı büyük ama süreçte çok geride.

Öte yandan Malezya’da da aşı meselesinin politikleşmesi gibi sorunları var. Ancak bu örneği "Malezya ne kadar iyi bir örnek" diyerek vermedim, Türkiye’nin ne kadar kötü olduğunu göstermek için verdim.

PARAMIZ YOK MU?

Ayıracak paramız yok mu? Yoksa hiç önceliğimiz değil mi? Peki bu süreçte elimizde sadece soru işaretleri varsa, koca bakanlık ne yaptı?

Sağlık Bakanlığı salgının ortaya çıkmasından 3 ay sonra şehir hastanelerinin ihale belgelerini hazırlama ihalelerine çıktı. Doğru duydunuz, kendi ihalesini bile hazırlamayan bir bakanlığımız var ve salgında önlemleri hayata geçirmek yerine ihale yapmayı hızlandırdı. Kasım ayına kadar tam on altı ihale yapıldı. Bunlar tarih sırasına göre Sakarya, Samsun, Aydın, Erzurum, Sakarya, Denizli, Trabzon, Denizli, Ordu, Şanlıurfa’daki şehir hastaneleri ile ilgili ihaleler.

Bu 10 kentin devlet hastanelerini batırıp, sağlık sistemini çökertip müteahhitte vermeye çalıştılar yani. Bunlara harcanan para ise, sıkı durun, 4,7 milyon TL.

Ekim ayında da iki önemli şehir hastanesi işi ihalesi yapıldı. Biri Aydın, 976 milyon TL’ye Kolin İnşaat’a verildi. Diğeri ise Samsun, 1 milyar 69 milyar TL’ye Gürbağ İnşaat’a verildi.

1 ŞEHİR HASTANESİ 7 MİLYONUN AŞI PARASI

Malezya her yurttaşının aşı ihtiyacı için 19 dolar bütçe ayırdı ve 3 aşıyı aldı, 3 aşıyı da ek olarak görüşüyor. Türkiye ise Kolin İnşaat'a 976 milyon TL’ye Aydın Şehir Hastanesi'ni vererek Malezya’nın 6,5 milyon insana aldığı aşı parasını harcıyor. Gürbağ İnşaat’a 1 milyar 66 milyona Samsun Şehir Hastanesi'ni vererek 7,5 milyon insanın aşı parasını harcıyor.

Bu para ile 13,5 milyon insana aşı almak varken 16 şehir hastanesi ihale hazırlık belgeleri ihalesi ve 2 şehir hastanesi ihalesi yapılmış. Her yeni şehir hastanesi ihalesi yapıldıkça 7 milyonun daha aşı parası inşaat şirketlerine gidecek.

İktidarın Covid-19 politikası şehir hastanesi yapmak. Aşı işini halledemediler ama 13,5 milyon insanın ihtiyacı olan aşı parasını Aydın ve Samsun şehir hastanesi ihaleleri ile inşaat şirketlerine verdiler. Her şehir hastanesi 7 milyon insanın aşısını yutuyor ve listede 8 yeni hastane projesi sırasını bekliyor.

HALKIN PANDEMİ PLANI

Yukarıda sadece Kamu İhale Kurumu üstünden iktidarın şehir hastaneleri ihalelerinin ayak izine bakarak bulduklarım var. Bunların fazlasını hekimlerimiz ve hekim örgütleri söylüyor. Ama bu sadece hekimlerin meselesi değil. Siz hiç salgınla ilgili planı olan bir parti gördünüz mü? Bir belediyenin salgın planını görüp okuyanınız var mı? Ortalık bu kadar boşken, partiler, belediyeler bu kadar izlerken ve sadece birkaç sosyalist oluşum talep yükseltirken, birkaç vekil konuyu takip ederken iktidar tabii ki salgını değil sermaye aktarımını düşünecek.

Dile kolay, 6 ayda 13,5 milyon insanın yararlanabileceği aşıyı şehir hastanelerine harcamış bir iktidar var ve ortada bir aşı planı yok. Aşı konusunda dünya ile işbirliğine girmek bile yok ve sadece “aşı yok, şehir hastanesi verelim” politikası var.

Aslında çözüm de o kadar kolay ki.