Sercan Öztürk: Yüzyıllar evvelinden gelen fakat okunmamış deyişler var

DUVAR - Âşıklar, deyişler, cemler... Alevi inancının yüzlerce yıllık kadim geleneği olan deyişlerin peşinde Sercan Öztürk... Kâh köy köy dolaşıp dedelerin dizinin dibinde onları dinliyor, kâh eline bağlamasını alıp keşfettiği deyişleri günümüz şartlarında kaydedip dinleyicilere sunuyor. Öztürk, bu kıymetli çalışmalarla, devletin baskısıyla yüzyıllar boyunca sürgünlere, katliamlara maruz kalmış ve geleneklerini gizli saklı yaşamış Alevi topluluğunun sözlü hafızasını geleceğe de taşıyor. Onun için deyim yerindeyse iğneyle kuyu kazan bir arşivci demek yerinde olacaktır.

Genç yaşına rağmen yayınladığı çalışmalarla adından sıkça söz ettiren Sercan Öztürk'le deyişleri, yol kavramını, arşiv çalışmalarını ve yeni projelerini konuştuk.

Küçük yaşlardan beri sazın, sözün içindesiniz. Deyişleri yorumluyorsunuz. Buradan başlayalım isterseniz. Çok kadim bir geleneğin sonucu olan deyişleri günümüzde yorumlamak nasıl bir his?

Deyişlerin beni günümüzden geçmişe doğru uzaklaştırmasını hissetmek çok güzel bir his. Zor tarafları çoktur benim için. Dinlediğim üstâdlar virtüözler en özlü şekilde yapmışlar bu işi. Onların o ustaca çalışlarını dinledikçe gerçekten de deyiş icra etmenin çok zor olduğunu, bir aşk hâli meselesi olduğunu, henüz daha yolun başında dahi olmadığımı da çok net hissettiyor bana.

'YOL KILDAN İNCEDİR, KILIÇTAN KESKİNCEDİR'

Alevi inancında ‘yol’ önemli bir meseledir. Genç bir müzisyen olarak ‘yol’u nasıl yorumluyorsunuz?

"Yol kıldan incedir, kılıçtan keskincedir” buyurmuşlar yolun uluları. Yol’da olanlar yazdıkları deyişlerle yorumlamışlar yol’u. Pir Sultan Abdal, Aşık Sanem, Şah Hatayi, Güzide Ana, Şahsenem Bacı, Sadık Baba, tarif etmişler yol’u.

Yol’u gerçekten tanımlayabilmek için evvelâ yolcu olmak gerekir. Sevgi ve muhabbettir yol; bütün aşıklar, sadıklar, arifler, kâmiller, böyle yorumlarlar.

'KÜLTÜRÜN BUGÜNLERE ULAŞMASINDA ARŞİVCİLİK SAYESİNDEDİR'

Yayımlanmış single çalışmanız Makam-ı Vahdet, Hece ve Hüseyin Korkankorkmaz ile ortak albümünüz Pir ile Talip bulunuyor. Buradaki deyişleri araştırıyor, derliyor, kamusal alanda seslendiriyorsunuz. Bu noktada deyişlerle ilgili yaptığınız çalışmaları merak ediyorum. Arşivcilik sözlü gelenek için nasıl bir öneme sahip?

Pir ile Talip’te asıl emek Hüseyin Korkankorkmaz’ındır. Birlikte araştırıyorduk, soruşturuyorduk. Hece albümü kendi ismimle çıktı fakat içerikte gâhi fikri, gâhi sözü, gâhi sazıyla yine Hüseyin Korkankorkmaz’ın emeği büyüktür.

Bu kültürün bugüne ulaşması arşivcilik sayesindedir. Yazılı kaynaklar yakılıp yok edildiği için insanlar akıllarında saklamışlar, saz ile sözü bir edip günümüze kadar ulaştırmışlar. Biz de bu kültürü bu şekilde devam ettirmeye çalışıyoruz.

Arşiv çalışmalarınızda ilk kez keşfedilen deyişler var mı?

Çok sayıda deyiş mevcut. Bunlar köylerde, Cemlerde edilen muhabbetlerden ortaya çıkan kayıtlar. Yüzyıllar evvelinden 1960’lara söylenegelen, fakat günümüzde okunmamış olan deyişler var. Bu deyişleri yorumlayıp, aktarmaya çalışacağım.

Avrupa’nın birçok ülkesinde konser veriyorsunuz. Alevi müziğine dair yorumlar ve ilgi nasıl?

Avrupa’da birçok konsere katıldık. Oradaki dostların özlemi büyük. Orada doğmuş olan genç neslin deyişlere olan ilgileri epeyi yüksek. Sağ olsunlar dinletilerimize katıldılar, birlikte deyişler söyledik. Umarım pandemi sonrası sağlıklı zamanlarda yeniden buluşabiliriz.

'DEYİŞLERİ KIYMETLİ KILAN POPÜLER KÜLTÜR DEĞİLDİR'

Özellikle son on yılda Alevi deyişleri genç kuşak arasında popüler oldu fakat bir yandan da popüler kültür içerisinde özünü kaybettiğine dair eleştiriler var. Siz nasıl yorumluyorsunuz?

Fabrikasyon şekilde icra ediliyor kimi müzisyenler tarafından müzik. Popüler kültür/süzlük bir deyişin özünü elbette kaybettirmez. Çünkü deyişleri kıymetli kılan zaten o değildi.  Bu karmaşada aradan sıyrılıp, fabrikasyonu terk edip otantik deyişlere kendini verebilen genç arkadaşlar bu farkı anlayabiliyorlar.

KADIN AŞIKLAR'IN DEYİŞLERİNDEN OLUŞACAK PROJE... 

Önümüzdeki günlerde dinleyicileriniz bekleyen çalışmalarınız neler olacak?

1500-1900 yılları arası Anadolu’da yol sürmüş Kadın Aşıklar’ın deyişlerinden oluşacak olan bir proje var. Güzide Ana, Şahsanem Bacı, Münire Bacı’dan deyişler olacak. Bir de ayrıca iki telli cura ile solo albüme hazırlanıyorum. Bu albüm karma deyişlerden oluşacak.