Aşılama başladı, ASM’ler bu yükü kaldırabilecek mi?

ANKARA- Çin’den alınan yeni tip korona virüsü aşısının 3 milyon dozu üzerindeki çalışmalar tamamlanarak “Acil Kullanım Onayı” verildi. 81 ile dağıtılan aşılar ilk etapta sağlık çalışanlarına yapılacak. Aşıların topluma uygulanması sürecinde en büyük sorumluluk yurt genelinde yaygın olarak bulunan Aile Sağlığı Merkezleri'nin (ASM) üzerinde olacak. Ancak ASM’lerin fiziki kapasitelerinin bu yükü taşımakta yetersiz kalabileceği ifade ediliyor.

'ASM'LERİN BAZILARINDA FİZİKSEL ŞARTLAR STANDARTLARIN ALTINDA' 

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu Başkanı Doktor Emrah Kırımlı, Türkiye'de 27 bin aile hekimliği birimi bulunduğuna dikkat çekerek, bunların birçoğunda hekim, hemşire ve ebenin bulunmadığını söyledi. Sadece İstanbul'da aile hekimliği merkezlerinin yüzde 30'unun kiralık apartman dairelerinden oluştuğunu belirten Kırımlı, mevcut merkezlerin bazılarının insan kaynağı ve fiziksel şartlarının standartların altında olduğunu aktardı.  

Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı genelgede, aile sağlığı merkezleri de dâhil olmak üzere aşı uygulanacak sağlık kuruluşlarında aşı odası bulunması, aşı olan kişinin 30 dakika takip edilmesi,  geniş ve ferah bekleme alanı oluşturulması gibi şartlar yer alıyor. Kırımlı, "Aile sağlığı merkezlerinin bu şartları sağlayamayacağını, alanlarının dar olduğunu” söyledi, “Bizim, 5 metrekare 10 metrekare koridorlarımız var” dedi.

'BÜTÜN YÜK AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE KALACAK' 

ASM'lerin normal zamanlarda da yoğun olduğunu, aşılama sürecinde bu yoğunluğun en üst seviyelere ulaşacağına vurgu yapan Doktor Kırımlı şunları söyledi: “Türkiye'de sağlık çalışanları arasında yüzde 5'lik bir kısım aile sağlığı merkezlerinde çalışıyor ancak, ülkede poliklinik hizmetinin yüzde 35'ini biz yapıyoruz. 2019 yılında aile sağlık merkezlerinin poliklinik hizmetlerine 280 milyon müracaat yapıldı. Eğitim araştırma hastaneleri, şehir hastaneleri ve özel hastanelere ise 570 milyon kişi müracaat etti. Bizde sadece 45 bin personel çalışıyor. Yani siz 1 milyon sağlıkçı üzerinden bütün yükü aile hekimlerine veriyorsunuz. Bu sürdürülebilir bir program değil. Tüm bunları ise kısıtlı bir personelle yürütüyoruz. Bakıldığında aile hekimliklerinin yüzde 20'sinde ebe ya da hemşire yok. Hemşire olmayınca aşıyı doktor yapıyor, kanı doktor alıyor. O zaman doktorun işini kim yapacak?”  

'GÜNDE 500 BİN AŞILAMA YAPABİLECEKKEN EN AZ FAZLA 80 BİN YAPABİLİRZ'

Aile sağlığı merkezlerindeki aşı dolaplarının hali hazırda dolu olduğunu belirten, bunların Covid–19 aşıları için yetersiz kalacağına da dikkat çeken Emrah Kırımlı şöyle devam etti: “Aile hekimlikleri yılda 12 milyon aşılama yapıyor. Sağlık Bakanlığı kamu hastaneleri için piyasa fiyatı 7 bin 300 TL olan bir aşı dolabı satın alırken, biz kendi bütçemizden ayırıp bu dolapları alamıyoruz. Bakanlık da almıyor. Biz de standart buzdolabı alıyoruz. Aşıları koyacağımız iç hacimleri tabii ki diğerlerine göre daha küçük oluyor. Pandemi döneminde okulda yapılan aşıların okulların kapalı olması nedeniyle yapılamaması da şu an dolapların dolu olmasına yol açıyor. İş yükümüz zaten ağır. Acil olmayan işleri erteleyelim desek bu sefer de o işler yapılmadığı için maaş kesme gibi cezalar uygulanıyor. Hem normal aşılama aksamayacak, hem günlük işleri yapacağız, hem de korona virüsü aşılaması yapılacak. Hepsinin beraber olması çok kolay gözükmüyor. Acil olmayan işlerimiz ertelense, bizler madde manevi desteklensek, fiziki şartlar iyileştirilse biz günde 500 bin aşılama yaparız- yani günde 20 aşı yapar bir ASM-  ama bu şartlar altında bir ASM günde en fazla 3–4 aşı yapabiliriz. Oda 80- 100 bin civarında oluyor. Onunla da bu salgın bitmez.”

AŞILAR BİRKAÇ İLE GELDİ AMA ASM’LERE GETİRİLMEDİ

Aşıların illere geldiğini ancak ilçe sağlık müdürlüklerinde bulunduğunu belirten Kırımlı, “Aşılar aile sağlığı merkezlerine getirilmedi. İlçe sağlık müdürlükleri tarafından “gelin aşıları alın” denildi. Aşıların aile sağlığı merkezlerine lojistiğini sağlamak Sağlık Bakanlığının görevidir. Ama bu yapılmıyor. İlçe sağlık müdürlüklerine uzak merkezler var. Bazı aile sağlığı merkezlerinde yeterli aşı saklayabilecek bir dolap bile yok. Asıl sorun toplum aşılamaları başladığında ortaya çıkacak” dedi.  

'AŞI PLANLAMASINDA AİLE HEKİMLERİNE BİLGİ VERİLMEDİ'

İstanbul Aile Hekimliği Derneği ise önlem alınmadığı takdirde aile sağlığı merkezlerinin Covid–19 aşılama yükünü kaldıramayacağı görüşünde. Toplumun büyük bir bölümünün aşı uygulaması için ASM’leri tercih edeceğini bildiren dernek, aile hekimliklerinin 2 bininde hekim, üç bininde de ise hemşire ve ebe çalışmadığını kaydetti.  
Sağlık Bakanlığı tarafından 3 kişilik ekiplerin kurulacağı, günlük 1,5 milyon doza kadar aşı yapılabileceğinin ifade edildiğini belirten dernek, “Bu planlama konusunda birinci basamakta herhangi bir hazırlık ve bilgilendirme yapılmadığını görünce, endişeli olduğumuzu da belirtmek istiyoruz” ifadelerine yer verdi. Dernek, aile hekimlerinin planlamanın bir parçası olması gerektiğine vurgu yaparak, sürecin şeffaf yürütülmesi çağrısında bulundu. 

AŞILAMA BAŞLIYOR, NASIL YAPILACAK?

Sağlık Bakanlığı'nın 81 ile gönderdiği yazıya göre, Covid–19 aşısı başta aile sağlığı merkezleri olmak üzere tüm kamu, özel ve üniversitelere ait hastanelerde yapılacak. Yurttaşlar, aşı sıralamalarını e-Nabız veya Merkezi Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden öğrenecek, aşı olmak için sağlık kurumlarına başvurmadan önce MHRS üzerinden randevu alacak.