Aşırı sıcaklarda nasıl serin ve sağlıklı kalabiliriz?

DUVAR - Dünyayı etkisi altına alan sıcak hava dalgası milyonlar için hayatı çok zorlaştırmakla kalmıyor, çevre ve insan sağlığı açısından ciddi tehditler oluşturuyor. 2019 yazında yaşanan aşırı sıcakların, dünya çapında, bir tahmine göre 356 bin kişinin ölümüne yol açtığı düşünülüyor, ki bu da bunun şimdiye kadar kaydedilen en ölümcül doğal felaketlerden biri olduğu anlamına geliyor.

Sıcak havaların yol açtığı ölümlerin hesaplanmasında ciddi farklılıklar olabiliyor ama bu felaketle giderek daha sık ve daha çok sayıda insanın karşılaştığına ve insan katkısıyla hızlanan iklim değişikliği nedeniyle yakın gelecekte de çok karşılaşacağına hiç kuşku yok.

Sıcak havada serin kalmak hayati önem taşıyor. Saat 11.00 ile 15.00 arasında güneşe çıkmamak, aşırı rutubetli değilse bol bol soğuk ve sıcak sıvı içecekler içmek en çok bilinenler. Sıcakta sürekli sıvı almadığımız takdirde vücudumuz susuz kalmaya başlar. Hafif bir su kaybı (dehidrasyon) bile hemen yorgunluk ve halsizliğe yol açar ve vücut su tasarrufu amacıyla terlemeyi durdurduğu için vücut ısısı yükselmeye başlar.

Alkollü içecekleri sınırlı tutmak, çilek, kavun, karpuz, salatalık gibi sıvı içeriği yüksek yiyecekler tüketmek faydalı olur. Baharatlı yiyecekler de terlemeye yol açıp serinletebilir.

Giysilerin koyu ya da açık renk olması, 1980'lerde Bedevi aşiretleri üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, sıcaktan koruma bakımından büyük bir fark yaratmıyor. Ama sıkmayan, rahat giysiler giymek, cildin etrafında hava dolaşımı sağlayarak rahatlatıcı olabiliyor.

Camları açarken bir düşünmek iyi bir fikir olabilir. Özellikle de dışarısı içeriden daha sıcak ise. Güneşin düştüğü odalarda perdeleri kapatmak da odayı serin tutar.

Vücudu serinletmenin en kolay yollarından biri, suyun buharlaşması yoluyla oluşan serinlikten yararlanmak. Duş alarak ya da yüzerek hızla serinlemek mümkün. Suyu kilden küplerde tutmak ve açık pencerelerin önüne ıslak çarşaf germek geçmişte insanlığın tecrübe yoluyla geliştirdiği faydalı yöntemler arasında. Benzer bir şeyi buz dolu bir kabı ya da ıslak çarşafı bir vantilatörün önüne koyarak da yapabilirsiniz. Ama vantilatörlerin ne kadar etkili olduğu tartışmalı ve bu konuda kapsamlı ve titiz çalışmalar henüz yok.

Pervaneli soğutucuların genellikle 35 santigrat sıcaklığa kadar faydalı olduğu düşünülüyor. Fakat sıcaklık bunun üzerine çıktığında üzerinize sıcak havayı üflemesi su kaybınızı artırarak olumsuz bir etki yapabilir. Ayrıca bu aletler enerjiyle çalıştıklarından kendileri de ısı üretir. O nedenle vantilatör çalışırken hava akışını sağlamak için pencereyi açık bırakabilirsiniz.

Uzun vadede evlerimizi ve binalarımızı yüksek ısıda daha serin kalacak şekilde inşa etmenin çok çeşitli yöntemleri var. Binada hava akışını sağlayacak düzenekler, yeşil teras ve koridorlar bunlar arasında. Bir kenti serin tutmakta ağaçların rolü büyük. Tek bir ağaç bile yakın çevresinde ölçülebilir fark yaratır. Bu arada Tokyo gibi bazı kentlerde, yerleşimin tamamını daha serin tutacak güneşi perdeleyici boya, az enerjiyle çalışan klimalar gibi deneysel yöntemler üzerinde çalışılıyo