‘ASM’lerdeki aşı yığılmaları sağlıkta şiddeti körükleyebilir’

DUVAR- Biontech aşısının hastanelerin yanı sıra aile sağlığı merkezlerinde de (ASM) uygulanmasıyla beraber aşılama hızında önemli bir artış kaydedildi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamasına göre bir günde 1,5 milyon dozun üzerinde aşı yapılabiliyor. Aile sağlığı merkezlerinde görev yapan sağlıkçılar, Covid-19 aşılaması yaparken gebe-bebek izlem, enjeksiyon, pansuman ve muayene gibi rutin işlerini de sürdürüyor. Öte yandan aynı saatte çok sayıda kişiye verilen aşı randevuları sebebiyle yığılmalar yaşanıyor.

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Başkanı Dr. Hacı Yusuf Eryazğan, sistemsiz aşılama ve artan iş yükü nedeniyle sağlık çalışanlarının şiddetle karşı karşıya kaldığını belirtiyor.

'BEKLEMEK İSTEMEYEN BİR KİŞİ HEKİME ŞİDDET UYGULADI'

Maraş'ta bir ASM’de görev yapan Dr. Yeşim Tiyekli, dün öğle saatlerinde aşı olmaya gelen bir kişiden şiddet gördü. “Bu sadece bana değil tüm sağlık çalışanlarına karşı yapılan bir şeydir” sözleriyle hislerini anlatan Dr. Tiyekli, randevu saati gelen kişinin beklemek istemediği için olay çıkardığını söyledi: “Genç bir vatandaş geldi, sıra beklemek istemedi. ‘Benim için flakon açacaksınız’ dedi. ‘Altı kişiyi tamamlayalım açacağız, kaydınız zaten alınmış’ dedim. Bağırdı, çağırdı. Sonra üstüme yürüdü. Caydırıcı olsun diye videosunu çekmeye çalıştım. Elime vurdu, telefonumu yere düşürdü. Buradaki tek sorun sıra beklememek. Kendisine de söyledim bu bizim elimizde olan bir şey değil. Aşıyı zayi edip başkasının hakkını yememek için altı kişiyi tamamlamamız gerekiyor.”

Biontech aşılamalarında, içinde 6 doz aşı bulunan flakon aktif hale getirildikten sonra tüm dozların 6 saat içinde kullanılması ve kullanılmayanların özel yöntemlerle imha edilmesi gerekiyor.

Saldırgandan şikayetçi olan Dr. Tiyekli, “Sağlık Bakanımızdan tek istediğimiz hukuki olarak caydırıcı tedbirler alınması ve kişilerin devletin ceza vereceğini bilerek buna kalkışamaması” diyor.

‘AŞI KAMPANYASI RUTİN İŞLERLE BERABER YÜRÜMEZ’

AHEF İkinci Başkanı Hacı Yusuf Eryazğan, ASM’lerdeki rutin işleyiş devam ederken sistemli ve sürdürülebilir bir aşı kampanyasının uygulanamayacağı görüşünde.

Eryazğan, sürecin planlamasına dair öneri ve eleştirileri Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini ancak kaosu gidermek için henüz bir düzenleme yapılmadığını ifade ediyor: “Çok büyük bir yoğunluk olmaya başladı. Bakanlık 10 kişiye aynı saatte randevu verebiliyor mesela. Ben hasta muayene ediyorum, hemşire hanım pansuman yapıyor, bebek aşısı yapıyor. O arada Covid aşısı yapmaya çalışıyoruz. Bizim hastanelerden farkımız var. Oralarda aşı odalarında aşıdan başka bir şey yapılmıyor, ama ASM’lerde böyle bir imkan yok.”

Hızlı ve yaygın aşılamanın yapıldığı bir dönemde aile hekimlerinin negatif performans uygulamasından muaf tutulması gerektiğini belirten Hacı Yusuf Eryazğan, Covid-19 aşılarının getirdiği iş yükü nedeniyle diğer hizmetlerin aksayabildiği durumlarla karşılaştıklarına dikkat çekerek şöyle konuşuyor: “Kendimden örnek vereyim; Bakanlığın Türkiye’de yürüttüğü aile hekimliği sisteminde bir gezici hizmet tanımı vardır. Bu kapsamda çarşamba günleri köylere gidip sağlık hizmeti veriyoruz. Bakanlık tarafından bilinen ve bakanlığın sisteminde gezici hizmet olarak gözüken bir işten bahsediyorum. Bugün baktım ki çarşamba gününe 24 aşı randevusu açmışlar. Yani diyorlar ki Covid aşısı yapacaksın ama diğer işleri de yapacaksın. Bir tane eksik yaparsan ben bunu maaşından keserim.”

ASM çalışanlarının ek ödeme konusunda da ayrımcılığa uğradığını belirten AHEF İkinci Başkanı Eryazğan, hastanelerde aşı odalarında görevli personele 4 ay süreyle ek ödeme yapılacağı duyurulurken ASM çalışanlarıyla ilgili bir açıklama gelmediğini hatırlatıp şöyle devam ediyor: “Şu anda hafta içi ve hafta sonunu karşılaştırdığınız zaman 1 milyon aşı farkı var. Bu da ASM’lerin farkıdır. Hala bize ek ödeme verilmedi. Büyük bir ayrımcılık var, bunu kabul etmiyoruz.”

'SAĞLIK KURULUŞLARI DIŞINDA DA AŞI MERKEZLERİ KURULMALI'

Türk Tabipleri Birliği Halk Sağlığı Kolu Başkanı Uzm. Dr. Nasır Nesanır ise geçmişte başarılı olan aşı kampanyalarının sağlık kuruluşlarıyla sınırlı kalmadığını ve halkın ulaşabileceği çeşitli alanlarda aşı merkezleri kurulduğunu belirtiyor: “Eğer siz bir aşı kampanyasına başladıysanız bütün aşı faaliyetlerini sağlık kuruluşlarının içinde yapamazsınız. Çünkü orada diğer sağlık hizmetlerine devam ediyoruz. Covid-19 önemli bir hastalık ama bunu tedavi ederken diğer sağlık hizmetlerinin de aksamaması gerekiyor.”

‘KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİYLE 1,5 MİLYONDAN FAZLA AŞI YAPARSINIZ’

Uzm. Dr. Nesanır’a göre yaygın ve hızlı bir aşı kampanyası için kurumlar arası iş birliği kritik önem taşıyor: “Türkiye’de geçmişteki aşı kampanyalarının başarısında diğer kamu kurum ve kuruluşlarının da devreye sokulması çok önemli bir faktördü. Şu anda sağlık çalışanları bir taraftan muayene yapıyor bir taraftan barkod okutuyor. Aslında buralara diğer kamu kurum ve kuruluşlarından görevli memurları da getirebilirsiniz. Bütün bu işgücünü dengeye soktuğunuz zaman 1,5 milyondan çok daha fazla aşı yaparsınız ve sağlık çalışanlarını da daha az yorarsınız. Aşı dağıtımda araç takviyesi de sağlayabilirsiniz.”

YURT DIŞI ÖRNEKLERİ: METRO İSTASYONLARINDA AŞI YAPILIYOR

Yurt dışındaki örnekler incelendiğinde hızlı aşılama yapan ülkelerin metro istasyonları, spor salonları, iş yerleri, ibadethaneler gibi kolay ulaşılabilen alanlarda aşı yaptığı görülüyor. Türkiye’de de bazı organize sanayi bölgelerinde (OSB) ve AVM’lerde aşı merkezleri kuruldu. Ancak bu merkezlerin sayısının acilen artırılması gerektiğine dikkat çekiliyor:

“Türkiye’nin böyle bir organizasyonu yapabilecek altyapısı var” diyen Nesanır, okulların ve fuar alanlarının değerlendirilebileceğini belirtiyor: “46 milyonun üzerine bir aşı yaptık ama bunun daha ikinci dozları var. Bu süreç uzayıp gidecek. Büyük aşı istasyonları kurarsanız kalabalığı da engellersiniz, ASM’lerde sağlık çalışanlarına şiddet olarak dönen yığılmayı da önlersiniz.”