AYM üyeliği aday adayı Bilal: Yüksek Mahkeme erkek tekelinde olmamalı

DUVAR- Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeliği için Diyarbakır’da yaklaşık 31 yıldır avukatlık yapan Zülal Erdoğan Bilal başvuruda bulundu. Avukatların AYM üyeliği için yapılan başvurular Türkiye Barolar Birliği tarafından değerlendirilecek. Listeler kesinleştikten sonra 15 Ocak’ta Türkiye’deki tüm baro başkanları, oy kullanarak adayları belirleyecek. En yüksek oyu alan 3 adayın ismi Meclis’e gidecek. Meclis’te yapılacak oylamada AYM üyeleri belli olacak. 

Diyarbakır Barosu’ndan Zülal Erdoğan Bilal’in AYM’ye adaylığı neden haberi değeri taşıyor? Birincisi, Diyarbakır Barosu’ndan bir avukatın AYM üyesi olarak görev alması kentte sadece Diyarbakır için değil, bütün bölge baroları için önem taşıyor. İkincisi ve en önemlisi bir kadın avukatın AYM’ye üye seçilmesi.

Avukat Nurcan Kaya, artı gerçek için yazdığı yazıda, “Bugüne kadar AYM üyeliği yapmış olan 116 emekli ve 15 mevcut üyeden, yani 131 kişiden yalnızca 5’i, yani yüzde 3,8’i kadın. Ülkedeki avukatların yarıya yakını, yargıçların da yüzde 46,26’sı kadın iken bugüne kadar AYM üyeliği yapmış olan kişilerin yalnızca yüzde 3,8’i kadın. En son 1995 yılında bir kadın AYM üyesi olarak atanmış. Bu üye 2015 yılında emekli olmuş ve o tarihten beri de AYM üyelerinin tamamı erkeklerden oluşuyor” dedi. Kaya, yazının devamında, “Bu tablo utanç verici değilse, nedir?” diye sordu.

Tek başına Zülal Erdoğan Bilal’in seçilmesi bu eşitsizliği bozmayacaktır kuşkusuz ama AYM’deki erkek egemenliğini bitirmek için bir adım olabilir.

KADIN ADAYLAR DESTEKLENMEDİ

AYM’ye adaylığıyla ilgili konuştuğumuz Bilal, “Bugüne kadar hiçbir kadın avukat Anayasa Mahkemesi’nde görev almadı” diyerek şunları söyledi: “AYM’de daha önce görev alan 5 kadın üyenin dördü Danıştay biri de Yargıtay kökenli hakimlerdi. 2010 yılında Anayasa'da yapılan değişiklikle AYM’ye Türkiye Barolar Birliği’nin avukat üye göndermesi düzenlendi. TBB ilk olarak 2010 yılında AYM üyeliği aday adaylığı başvurusunda bulunan avukatlardan en yüksek oyu alan 3 erkek avukatın ismini TBMM’ne gönderdi.”

Mevcut duruma itiraz etmek için aday olduğunu belirten Bilal, “2010 yılında Türkiye Barolar Birliği'ne AYM üyeliği aday adaylığına başvuruda bulunan 32 kişiden 4’ü kadındı. Ne yazık ki bu kadın adaylar desteklenmemişler, kendilerine bir oy dahi verilmemiştir. Bu durum benim içimi inanılmaz acıtmıştır. Ben de bir oy dahi almamak pahasına mevcut duruma itiraz etmek ve kadın avukatların gerek TBB’nin gerekse baroların tüm organlarına talip olmalarını teşvik etmek, cesaretlendirmek için başvurusda bulundum” dedi.

'BİZİM KUŞAK ÖNCÜ OLDU'

Hukuk fakültesinden mezun olduğu dönem kadınların kurum avukatlığına ya da noter olmaya yönlendirildiğini hatırlatan Zülal Erdoğan Bilal, kadın avukatların haklarını kararlı davranarak ve direnerek kazandığını belirtti.

Kadın avukatların 80’li yıllardan bu yana haklarını kazanmak için mücadele ettiğini söyleyen Bilal, AYM üyeliği aday adaylığı başvuru kararını da genç kadın meslektaşları ile birlikte aldığına dikkat çekti: “1985 yılında hukuk fakültesine girdiğim yıllarda kadın öğrenci sayısı diğer fakültelere (örneğin mühendislik, tıp) nazaran daha fazlaydı. Gelin görün ki hakimlik mesleğine alımda % 10 kadın kotası uygulanıyordu. Serbest avukatlık ise erkeklere özgü bir meslek olarak kabul ediliyordu. Hukuk fakültelerinden mezun kadınlar kurum avukatlığı, noterlik gibi alanlara yönlendiriliyorlardı. Hukuk fakültesini kazanmak oldukça zor olmasına rağmen bizim zamanımızda, yani mesleğe başladığımız ilk yıllarda hukuk fakültesi diploması sahibi olmasına rağmen yıllarca çalışmayan kadınlar vardı. Ben mesleğe başladığımda Diyarbakır Barosu’nda serbest avukatlık yapan orta yaşlarda kadın avukat yoktu. Bizim kuşak bu konuda öncü oldu diyebilirim. Kadın avukatlar olarak serbest avukatlıkta kararlı davrandık, direndik, yıldan yıla kadın avukatların sayısı arttı. Günümüzde Diyarbakır Barosu’na üye olan kadın avukatların sayısı neredeyse erkeklere eşittir ve çok büyük bir bölümü serbest çalışmaktadır. Biz avukatlığa başladığımızda yalnızdık. Şimdi ise genç kadın avukatların varlığı ile yalnız değiliz; birlikte güçlüyüz. AYM üyeliği aday adaylığı başvuru kararını da genç kadın meslektaşlarım ile görüşerek aldım. Bu adımın atılması gerekiyordu.”

'MEVCUT UYELERİN TAMAMI ERKEK'

AYM'nin mevcut üyelerinin tamamının erkek olduğunu vurgulayan Avukat Bilal, Yüksek Mahkeme üyeliğinin erkeklerin tekelinde olmaması gerektiğini söyledi: "Anayasa Mahkemesi'nin kuruluşundan bugüne kadar görev yapan 131 üyesinden yalnızca beşinin kadın olması dramatik bir tablodur. AYM’nin şu an üyelerinin tamamı erkeklerden oluşmaktır. Mahkeme üyelerinin salt erkeklerden oluşan bu manzarasının bizatihi Anayasa'nın eşitlik ilkesine meydan okuyan bir boyutu olduğunu görmek gerekiyor. Bu tablonun değişmesi hukuk, adalet ve eşit temsiliyet açısından önemlidir.”

'HUKUK GÜVENLİĞİ ZEDELENİYOR'

AYM’nin kimi davalarla ilgili aldığı kararlar ile işleyişi zaman zaman eleştiri konusu oluyor. Bilal’in üyelik başvurusunda bulunduğu AYM’ye yönelik eleştirileri var mı? Bu soruya cevap veren Bilal “Anayasa Mahkemesi'nin tartışma yaratan kararları, mahkemenin politik aktörler arasındaki gerilim ve ihtilaflardan dramatik bir biçimde etkilendiği gerçeğini ortaya koymaktadır” diyor ve ekliyor: “Yüksek mahkemelerin politik süreçlerden bu denli etkilenmesi kaçınılmaz bir biçimde temel hukuki çerçevelerin ihmal edilmesine kaynaklık etmekte, insan haklarını koruyan mekanizmaların zayıflamasına ya da işlevini kaybetmesine yol açabilmektedir. Uluslararası hukuk tarafından korunan temel hakların politik aktörlerin pozisyonlarına göre yorumlanması haliyle hukuk güvenliğinin zedelenmesi tehlikesini üretmektedir.”

'DİYARBAKIR BAROSU FARKINI ORTAYA KOYDU'

Zülal Erdoğan Bilal’in başvurusunun ardından, Diyarbakır Barosu’nun eski başkanı avukat Cihan Aydın, yaptığı aday adaylığı başvurusundan feragat ettiğini duyurdu. Aydın, sosyal medya hesabından yayınladığı açıklamada Anayasa Mahkemesi üyeliği için yapmış olduğu aday adaylık başvurusundan kadın örgütlerinden gelen çağrı üzerine, Av. Zülal Erdoğan Bilal lehine feragat ettiğini belirtti.

Cihan Aydın, üyeleri erkeklerden oluşan Anayasa Mahkemesi’nde kadın temsiliyeti için yapılan çağrılar nedeniyle bu kararı aldığını belirterek, seçimde oy kullanacak meslektaşlarına da kadın adaylara destek verme çağrısı yaptı.

Cihan Aydın’ın tutumunu değerlendiren Bilal, “Önceki baro başkanımız Cihan Aydın insan hakları ihlallerine karşı mücadele veren değerli bir hukukçudur. AYM’ye adaylık başvurusunda bulunma gerekçelerim onun da mesleğe başladığı andan şimdiye kadar mücadelesini yürüttüğü değerlerle örtüşmektedir. Kadın olarak benim AYM üyeliği için talip olmam, Cihan’ın da benim lehime çekilmesi kadın hakları mücadelesi açısından kritik önemdedir. Her iki adımın da kadın hakları mücadelesinde teşvik edici olacağına inanıyorum. Köklü bir dayanışma ve mücadele geleneğine sahip olan Diyarbakır Barosu bu konuda da farkını ortaya koymuştur” dedi.

Bölge barolarının seçimde sergileyeceği tutumu da değerlendiren Bilal, “Bölge Barolarının da hak, hukuk, insan hakları mücadelesinde çok değerli çalışmalarının bulunduğu göz önüne alındığında statükonun değişmesi noktasında tutum alacaklarını ve kadın adayları destekleyeceklerini düşünüyorum” ifadesini kullandı.

31 YILDIR DİYARBAKIR’DA AVUKATLIK YAPIYOR

Diyarbakır’da doğan Zülal Erdoğan Bilal, Ziya Gökalp Lisesi’nden 1985'te mezun oldu. Aynı yıl Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde başladığı lisans eğitimini 1989 tamamladı. 1989'da Diyarbakır Barosu'nda avukatlık stajına başladı. 1991 Ocak ayından bu güne yani tam 31 yıldır Diyarbakır Barosu'na kayıtlı olarak serbest avukatlık yapıyor. Ailede avukatlık yapanların tarihi 85 yıl öncesine dayanıyor. Bilal, ailenin ilk kadın avukatı da değil ama ailenin Diyarbakır’da serbest avukatlık yapan ilk kadın üyesi.