ANKARA - İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği Başkanı Baran Bozoğlu, “Özelleştirilmiş Termik Santraller ve Çevre Mevzuatına Uyum Süreçleri” raporuyla 2020 yılının başında kapatıldığı iddia edilen kömürlü termik santrallerin yaklaşık 1,5 yıldır geçici faaliyet belgeleriyle hiçbir çevre yatırımını tamamlamadan çalıştığının ortaya konduğunu belirtti.

‘TESİSLERİN HALA ÇEVREYİ KİRLETTİĞİNİ GÖRÜYORUZ’

Bir grup gazeteci ile düzenlediği basın toplantısında bir araya gelen Bozoğlu, Türkiye’de özelleştirmiş ve EÜAŞ’a ait 13 kömürlü santral bulunduğunu belirterek, “2013 yılında bu termik santrallere çevre mevzuatından muafiyet sağlama amacıyla ve çevre yatırımlarını baca gazı emisyonlarını, atıklarını, atık sularını yönetebilmeleri adına yatırım yapmaları için 7 yıllık süre tanınmıştı. 2013 yılında yapılan Elektrik Piyasası Kanunundaki düzenlemeyle ve bu düzenleme 2016 yılında iptal edilmiş, tekrar Anayasa Mahkemesi’nin iptaline rağmen Meclis’ten kanun çıkartılarak 2019 yılının sonuna kadar bu tesislere çevre mevzuatından muafiyet yani cezalardan muafiyet sağlanmış ve tesislerin çevresel yatırımları yapması istenmişti” dedi.

2019 yılı içerisinde tesislerin çevresel yatırımları yapmadıkları ortaya çıktıktan sonra Meclis’ten tekrar bir kanun değişikliğine gittiğini bu düzenlemenin 4 Aralık 2019 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından veto edildiğini hatırlatan Bozoğlu, “Cumhurbaşkanı veto ederken halk sağlığını riske atan bu tesislere zaten 7 yıl muafiyet tanındığını ifade ederek, ekstra bir süre tanınmayacağını net bir şekilde tanımlamıştı. Ancak gelin görün ki; bugün paylaştığımız raporda açık bir şekilde bu tesislerin hala çevreyi kirlettiğini, bir ila bir buçuk yıldır çevreyi kirleterek çalıştırılmaya devam edildiğini görüyoruz” ifadelerini kullandı.

‘GFB VERİLEREK ÇALIŞMASININ ÖNÜ AÇILDI’

Gelinen aşamada 13 tesisin hiçbirinin herhangi bir çevresel yatırım yapmamış olmalarına rağmen çalışır durumda olduğunu belirten Bozoğlu, “1 Ocak 2020 tarihinde Çevre Bakanıyla Enerji Bakanı basın toplantısı düzenleyerek bu santrallerin kapatıldığını, durdurulduğunu çevre mevzuatına uymayan Afşin Elbistan A, Seyitömer, Tunçbilek, Soma, Kangal ve Çatalağzı termik santrallerinin GFB (Geçici Faaliyet Belgesi) ve çevre izni olmaması nedeniyle, çevre yatırımlarını ve çevreyi kirlettikleri gerekçesiyle durdurulduklarını kapatıldıklarını açıkladılar” dedi ve şunları kaydetti:

KOŞULLARI UYGUN OLMAMASINA RAĞMEN ÇALIŞMALARI SAĞLANDI: Ancak bu tesislerin hepsine peyder pey çevre mevzuatının içerisinde yapılan değişiklikler ve olağan dışı uygulamalarla bir düzenleme yapılarak ve Çevre Bakanlığında yapılan çalışmalarla her birine GFB verilerek çalışmasının önü açıldı. Tesislerin özelinde konuşmak gerekirse GFB alarak çevre mevzuatına uyumları ve çevre izin lisans belgeleri almaları için faaliyetine devam etmesine izin verilen termik santrallerin üçü yani Afşin Elbistan B, Çayırhan, Orhaneli termik santralleri mevzuatın belirlediği koşullara uygun olmamasına rağmen, toksik atıklarını vahşi depolama yöntemiyle depolamaya devam etmelerine rağmen bir yıl boyunca GFB verilerek çalışmaları sağlandı ve bu süre dolduktan sonra tekrar GFB verilerek çalışmalarının önü açıldı.

KAYGI TAŞIYORUZ: Dolayısıyla bu tesisler, bir buçuk yıldır fiilen çevre yatırımı yapmamaları ve çevre izni almamalarına rağmen çalışmalarının önü açıldı. Bu tesislerin ikinci GFB alma durumları nedeniyle 6 ay daha çalışmalarını devam ettirebilme konusunda kaygı taşıyoruz. Afşin Elbistan A ve Kangal termik santralleri, fiilen 1 yıldan fazla çalışacak şekilde GFB yenileme yoluna gittiler. Ekstra 6 ay daha kazanma tercihinde bulundular.

8 GÜN BOYUNCA İDARİ YAPTIRIM YAPILMADI: Tunçbilek termik santrali 10 Şubat 2021 tarihinde ikinci GFB aldı. Ancak işin garip tarafı 29 Ocak 2021 tarihinde iptal edilen GFB’den yaklaşık 11 gün sonra aldığı yeni belge sürecinde yani 11 gün boyunca GFB olmadan çalıştı, herhangi bir ceza kesilmedi. Şu anda da 2. GFB alarak çalışmaya devam ediyor. Benzer şekilde Seyitömer Termik santralinin GFB’si 4 Şubat 2021 tarihinde iptal olmuş olmasına bundan 8 gün sonra tekrar GFB almış olmasına rağmen bu 8 gün boyunca idari yaptırım yapılmadı.

BAKANLIK FELÇ DURUMU YAŞAMAKTADIR: Görünen odur ki; çevre ve şehircilik bakanlığı tam bir felç durum yaşamaktadır, felç olmuştur. Özelleştirilmiş termik santrallerin çevre mevzuatından nasıl muaf tutulduğu, uluslararası anlaşmalara ve kendi mevzuatımıza aykırı işlerle bu tesislere nasıl çalışmasına izin verildiğini üzülerek görüyoruz. Bu bize bakanlığın yeterince görevini yapmadığını ve felç duruma doğru gittiğinin somut bir göstergesidir.

TİCARİ SIR GEREKÇESİYLE CEVAP VERİLMEDİ: Öte yandan bu tesislere takılmış olan sürekli emisyon ölçüm sistemlerinin yani bacalarından çıkan kirletici gazları bakanlık tarafından çevrimiçi olarak izlenen sistemlerin elde ettiği sonuçlara dair bilgi edinme başvurumuza “ticari sır” gerekçesiyle cevap verilmemiştir. Çevreye dair bütün bilgilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmasını bekliyoruz. Çevre Bakanlığı çok güzel bir şey yapıyor, hava kalitesine dair bilgiyi anlık olarak vatandaşlarla paylaşıyor. Aynı şekilde bu santrallerden çıkan kirletici gazların bilgisinin paylaşılmasını talep ediyoruz.

TESİSLER HALA AYNI DURUMDA: Çok net bir şekilde görülmektedir ki; sayın cumhurbaşkanının veto kararını verirkenki söylediği cümlelere tezat bir durum çevre ve şehircilik bakanlığı ve bürokrasisi tarafından ortaya konmuştur. Şu anda havamızı, suyumuzu, toprağımızı tıpkı 1 Ocak 2020’deki gibi veya 1 Ocak 2021’den önceki gibi kirleten bu tesisler hala aynı durumdadır. Atık sahalarına atıklarını dökmeye devam etmektedirler. Ne yazık ki, tarım sahalarımızı, sularımızı, ormanlarımızı kirletmeye devam etmektedirler. Öte yandan 2015 yılında ortaya konan Paris İklim Anlaşmasına bütün uluslararası alanda sahip çıkılmaktadır. Ülkemizin de dünyadaki bu iklim rejimine dair katkı vermesi ve aynı zamanda destek alabilmesi adına bu kömürlü termik santrallere dair yaptırım uygulaması.

(DUVAR)