Beni metaverse’e ışınla Scotty!

Özcan Yazıcı [email protected]

Teknolojik değişim baş döndüren bir hızla insan yaşamını her yönüyle sarıp sarmalamaya devam ediyor. Günlük yaşamımızın merkezine artık dijital teknolojiler yerleşmiş vaziyette. İnternet bağlantımız koptuğu an dünyadan dışlanmış gibi oluyoruz.

Çok uzak olmayan bir gelecekte özel olarak “internet” sözcüğünü kullanmayı da bırakacağız. Keza internete bağlanmak diye bir ihtiyaç olmayacak, çünkü zaten her şey zorunlu olarak birbirine bağlı olacağı ve kesintisiz bir sürecin parçası olacağımız için “internete bağlanmak” gibi bir ihtiyaç oluşmayacak.

“Matrix” dünyası hâlâ fantastik gözükebilir, ama beliren alâmetler gelecekte film senaryolarını “gerçeküstü” olmaktan çıkartıp yaşamımızın bir parçası haline getirebilir. Ne de olsa 40 yaş üstü kuşağın Jetgiller’inin uçan arabalarının hayal olmaktan çıkmasına ramak kaldı.

“Kara Şimşek” ise yollarda turlamaya başlayalı epey oldu. Neyse ki, Kaptan Kirk’ün “Işınla beni Scotty” hayaline oldukça uzaktayız. Ama “Black Mirror” dizinin distopik bölümlerine ve yapay zekâ temelli sanal bir varlık olan ve sadece bir sesten ibaret olan “Her” filminin Samantha’sına mesafe oldukça kısalmış gibi.

“Fiziksel dünya” ile “sanal dünya” arasındaki keskin sınırlar giderek belirsizleşiyor. İnsanın bedenini de kapsayacak kadar bir derinliğe ulaşmış olan teknolojik ve dijital değişim sürecinin ilerleyen safhalarında varlığımızın ne kadarının fiziksel dünyayı içereceğini, ne kadarının “dijital, sanal dünyaya” göç edeceğini bugünden kestirmek gerçekten çok zor.

Ama öyle ya da böyle trans-hümanizm çağına hoş geldiniz!

Teknolojinin yarattığı bu hikâyede duruşunuz ütopik ya da distopik tarafta olabilir. Ama ne fark eder ki, siz destekler ya da karşı çıkarken, gelecek zaten çoktan gelmiş olacak!

Dijital teknolojinin gelişim ve değişim hızı, o teknolojinin yarattığı etkiyi “anlamaya” imkân bulamadan Üsküdar’ı geçmiş oluyor!

İnsanoğlunun tartışmaya ve bir durum tespiti bile yapmaya fırsatı olmadan epey yol aldığı açık. Bu yolculukta kritik eşiklerden birisinin son iki yıldır hayatımıza giren “metaverse” ile birlikte aşılacağı anlaşılıyor.

Özellikle Facebook’un şirket adını “Meta” olarak değiştirmesi ve iş odağına “metaverse”ü yerleştirmesiyle bir anda popüler hale gelen bu kavram birçok kişi için hâlâ gizemli bir sözcük olmaya devam ediyor. Ancak teknoloji dünyasının dev markaları için gizem çoktan çözüldü ve yaklaşmakta olan bu yeni teknoloji çağına adım attılar bile.

NEDİR BU METAVERSE?

Devam etmeden önce yeni duyanlar için anımsatalım… Metaverse, yani Türkçe tabiriyle “sanal evren, kurgusal evren”, geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, internetin varsayımsal bir yinelemesinden ibaret.

Aynı zamanda “evren ötesi” ya da “öte evren” olarak da adlandırılan metaverse, bilgisayarlar, android cihazlar, VR lensler ve çeşitli 3D kullanıcı ara yüzleri sayesinde içinde bulunulan zaman ve mekân boyutundan uzaklaşılarak, fiziksel olarak içinde bulunulan evrenin ötesine geçme potansiyeli olarak da tanımlanabilir.

Geçen yıl popüler hale gelmeye başlayınca birçok uyanık girişimci Metaverse arsalarını parsel parsel satmaya başlamış, bültenlerin en ilgi çeken haberleri arasında yer almıştı. Kripto para, özellikle de Bitcoin furyasını kaçırdığı için hayıflananların bol olduğu bir ortamda açıkçası metaverse arsalarının hızla ilgi çekmesi, hatta alınıp satılmaya başlaması da şaşırtıcı olmadı. Geriye ise bir kez daha hüsran kaldı!

Ülkemizde metaverse kripto para muamelesiyle karşılansa da küçük büyük birçok küresel şirket “kurgusal evrende” konumlanabilmek için teknoloji geliştirmeye başladılar bile. Aklınıza gelebilecek her sektörde, her alanda metaverse teknolojileri, araçları, ürünleri, hizmetleri geliştiriliyor.

Hatta geçen hafta Tayvanlı teknoloji devi HTC, daha önce duyurduğu gibi dünyanın ilk metaverse telefonunu piyasaya sürdü. Kullanıcılara meta verisine bağlı bir ağ geçidi sağlayacak olan HTC, bu özel cihaza cüzdan, avatar oluşturma ve NFT varlıklarını yönetme gibi özellikler de ekledi.

METAVERSE’E STANDART GELİYOR

Metaverse alanında birçok gelişme yaşanırken, şirketlerin önünde duran önemli bir engel vardı. Her şirket kendi metaverse teknolojisini geliştiriyor ama birbirlerinin dilinden anlamadan, birbirlerinden bağımsız bir yapıda ilerliyorlardı. Ancak geçen hafta henüz hak ettiği yankıyı yaratmamış olsa da önemli bir gelişme yaşandı.

Dünya’nın en büyük şirket ve organizasyonları bir araya geldi ve metaverse standartları oluşturmak için iş birliğine gittiler ve “Metaverse Standarts Forum”u kurdular.

Bu forumun kurucu üyeleri arasında Meta (eski Facebook), Microsoft, Google, Adobe, Epic Games, Huawei, HTC, Ikea, Nvidia, Alibaba, Qualcomm gibi çok sayıda şirket yer aldı. Dikkatinizi hemen çekeceği gibi ABD, Çin, İsveç, Tayvan fark etmeksizin tüm ülkelerden şirketler bu forumda bir araya geldi.

Bu girişim elbette birçok boyutuyla yorumlanacak, analiz edilecek. Ancak teknolojiye yön veren bu dev şirketlerin bir araya gelerek iş birliğine gitmesi bile tek başına metaverse’ün ne kadar önemli ve ciddiye alınması gereken bir konu olduğu göstermeye yeter.

NEDEN BÖYLE BİR İŞ BİRLİĞİ DOĞDU?

Yanıtı aslında çok karmaşık değil. Meta (Facebook) da dahil ilk etapta her şirket metaverse alanında kendi platformunu geliştirmek için harekete geçti. Ancak çok kısa sürede bunun beyhude bir çaba olduğu anlaşıldı; eğer yeni bir çözüm geliştirilmezse her şirket gereksiz yere zaman ve para kaybetmiş olacaktı. Tabi kullanıcıların yaşayacağı güven kaybı onarılması daha zor bir yara açacaktı.

İşte “Metaverse Standarts Forum” ile şirketler “platformlar üstü bir metaverse teknolojisi pazarı” yaratabilmek için birbirlerinin dilinden anlayan ortak standartlar geliştirmek için düğmeye bastı. Bu forumun temel amacı kafa karışıklıklarını gidermek, “açık kaynaklı” ortak çalışma alanları yaratarak, metaverse alanındaki girişim ve teknolojilerin önünü açmak olacak. Böylece platformlar arası çalışabilir sistemler inşa edilebilecek.

Örneğin, bu ortak standartların sağlayacağı imkânla Decentraland adındaki metaverse evreninde kullanılan kripto para birimi Mana, Meta’nın Horizon Worlds evreninde de kullanılabilecek. Yine Ethereum’un tüm evrenlerde geçerli para birimi olması kolaylaşacak. Kısaca, metaverse evreninde yaratılan tüm varlıklar, metaverse’ün platformlar üstü teknoloji pazarının bir “varlığına, değerine” dönüşecek.

FORUM’A KİMLER KATILABİLİYOR?

“Açık Metaverse’ü inşa etmek için bize yardım edin” çağrısıyla kurulan foruma kâr amacı güden şirketler, kâr amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlar, dernekler, vakıflar ve üniversiteler katılabiliyor. Forumda Ana Üye (Principal) ve Katılımcı Üye (Participant) olmak üzere iki seviye var. Ana Üyeler, forum projelerine fon sağlayan ve oyun kurucusu olan üyeler. Katılımcı üyeler ise yalnızca organizasyon kapsamındaki forum tartışmalarında ve projelerinde rol oynayabilecek.

Objektif bir biçimde standartların belirlenebilmesi için forumun yönetiminde de hassas hareket ediliyor. 160 farklı şirketin üyesi olduğu 3 boyutlu grafik teknolojileri alanındaki standartları belirleyen Kronos Konsorsiyumu, forumun yöneticisi konumunda olacak. Dolayısıyla zamanla bu foruma üye olmak, kullanıcılar için itibar ve güven sağlayan bir dayanak haline gelecek.

Resmi sitedeki açıklamalara göre forum, metaverse standartlarının test edilmesini ve benimsenmesini hızlandırmak için uygulama prototipleme, hackathon'lar, eklenti festivalleri ve açık kaynak araçları gibi "pragmatik, eyleme dayalı projelere" odaklanacak. Bunlar, ücretsiz olarak her kuruluşa açık olacak. Aynı zamanda “tutarlı terminoloji ve dağıtım yönergeleri” de geliştirilecek.

Hâsılı, temmuz ayı içerisinde ilk toplantılarına başlayacak olan Metaverse Standarts Forum’un yakında geliştireceği standartlar sayesinde kısa bir süre içerisinde Kaptan Kirk gibi “Işınla beni Scotty” diyemesek de avatarımızla “metaverse’e ışınlanabileceğiz."