Ödüllü matematikçi Maryam Mirzakhani hayatını kaybetti

DUVAR - Matematiğin Nobel’i sayılan Fields madalyasını 2014 yılında kazanan ilk kadın olan İranlı Maryam Mirzakhani kanser hastalığı nedeniyle yaşamını yitirdi. Mirzakhani ABD’de yaşayor ve Stanford Üniversitesinde matematik profesörü olarak çalışıyordu.

Maryam’ın ölümünün ardından NASA’dan arkadaşı bilim kadını Firouz Naderi sosyal medyada “Bugün ışık kesildi, kalbimi kırıyor… Çok erken gitti” paylaşımında bulundu.

MARYAM MİRZAKHANİ KİMDİR?

1977 yılında İran’da dünyaya gelen Maryam, lise dönemlerinde Uluslararası Matematik Olimpiyat Oyunu’nda iki altın madalya kazandı. 2004 yılında Harvard Üniversitesinde doktora, 2008’de ise Stanford’da profesörlük unvanı alan Mirzakhani, 2014 yılında karmaşık geometri ve dinamik sistemlerle ilgili çalışmaları nedeniyle Fields Ödülü’nü kazandı. Maryam’a ödülü veren komitede yer alan Oxford Üniversitesinden madalya seçim komitesinden Prof. Dame Frances Kirwan, “Umarım bu ödül İran’da ve dünyada birçok genç kadının kendilerine inanarak, kendi yeteneklerini geliştirmeyi ve geleceğin ‘Fields Madalyacıları’ olmaya ilham olur” demişti.

İLGİSİ NASIL BAŞLADI?

Mirzakhani'nin çalışmaları özellikle "Riemann yüzeyi" olarak adlandırılan şekilleri temel alıyordu. Aslında matematikçi, Riemann yüzeylerinin kendine özgü muhtemel geometrilerini haritalıyor ve böylelikle ortaya çıkan yeni alanları hesaplıyor. Verdiği röportajlarda çocukluğundan bahseden Mirzakhani, aslında ilk hayalinin yazarlık olduğunu söylemişti. Ödüllü matematikçi, Guardian'daki röportajında bu tutkusunu şöyle anlatıyordu: "Roman okumaktan çok keyif alıyordum. Aslında ne bulursam onu okuyordum. Lise sona kadar, matematikle ilgileneceğim hiç aklıma gelmemişti."

Üç kardeşi olan Mirzahani'nin matematiğe ilgisi, abisinin kendisine 1'den 100'e kadar olan sayıların toplanması sorusuyla başlamış. Abisi, Mirzahani'ye bu sorunun nasıl çözüldüğünü Gauss adlı dergiden okumuş. Ve dergideki çözüm şekli, Mirzakhani'yi büyülemiş. Ödüllü matematikçi o anı şöyle özetliyordu: "O zaman ilk defa, kendim çözememiş olsam da, bir sorunun çözümüyle mutlu olmuştum."

ÖNÜ NASIL AÇILDI?

İran'da büyüyen Mirzakhani'nin ilkokula gittiği zamanlar İran-Irak savaşı dönemlerine denk gelmiş. Ancak ilkokul bittiğinde savaş da bittiğinden, Tahran'da iyi bir okulda eğitimine devam eden Mirzahani'yi daha da ileriye taşıyan, matematik olimpiyatlarına katılması olmuştu. Önemli matematikçilerle tanışan Mirzakhani, matematik üzerine daha çok çalışmaya başlamış ve bu alanda ihtisas yapma kararını almıştı. Ve yeni bir şey keşfettikçe, kendisini "dağın tepesinde" hissettiğini söyleyen Mirzakhani, her şeye daha net baktıkça, daha mutlu olduğunu söylüyordu.

CAMİA NE DÜŞÜNÜYOR?

Matematik camiası, uzun süre bir kadının prestijli Fields ödülünü almasını beklemişti. Jüride yer alan Profesör Frances Kirwan, aslında matematiğin erkeklere özgü bir alan olduğu kanısının oldukça yanlış olduğunu ifade edip, "Kadınlar matematikle yüzyıllardır ilgileniyor ve bu alana katkıda bulunuyor" demişti.

Oxford Üniversitesi'nde uygulamalı matematik öğreten Profesör Alison Etheridge de, ödülün Mirzahani'ye verilmesinden büyük bir sevinç duyduğunu ifade ederek şunları söylemişti: "Kadınlar artık matematikte çok önemli başarılar elde ediyorlar. Bu ödülle de kadınların başarısı taçlandırılmış oldu." (BBC Türkçe- HABER MERKEZİ)