Balık mezesi üreten antik kent bulundu
Tunus kıyılarında 1700 yıl önce meydana gelen tsunami nedeniyle deniz dibine batmış olan antik bir kent keşfedildi. Antik Neapolis kentinin kalıntıları üzerinde araştırmalar sürüyor.
David Nield *
Arkeologlar, 1700 yıl önce şiddetli bir tsunami nedeniyle yıkılan ve deniz altına gömülen, Neapolis adında eski bir Roma kentine ait kalıntılar keşfettiler.
Dramatik görüntüdeki derin deniz tabanı, sokaklar, anıtlar ve “garum” üretmek için kullanılan yüz kadar tank barındırıyor; “garum” antik Roma ve Yunanistan’da popüler bir mezeydi ve bu fermente balık sosunun Neapolis ekonomisinde önemli bir faktör olması muhtemel.
Tunus Ulusal Miras Enstitüsü ve İtalya’nın Sassari Üniversitesi araştırmacılarından oluşan ekibin Neapolis’teki araştırmaları 2010 yılından bu yana devam ediyor; ancak hava koşullarının olumlu seyretmesi araştırmalar için bir dönüm noktası oldu.
'GARUM' VE BALIK ÜRETİM MERKEZİ
Kazı ekibinin başkanı Mounir Fantar AFP’ye verdiği demeçte, “Bu büyük bir keşif,” diyor. “Bu keşif, Neapolis’in muhtemelen Roma dönemindeki en değerli ekonomik ürünlerden olan garum ve deniz balığı üretiminde önemli bir merkez olduğuna tamamen ikna olmamıza olanak sağladı.”
Kalıntıları keşfeden ekibe göre, ören yeri 20 hektarlık (yaklaşık 50 dönüm) bir alandan oluşuyor ve Neapolis’in aslında M.S. 365 yılında meydana gelen bir depremden kaynaklanan tsunami sebebiyle deniz dibine batmış olduğunu gösteriyor.
Olay, tarihçi Ammien Marcellin tarafından kayıtlara geçirilmiş ve aynı doğal felaketin o dönemde Mısır’da bulunan İskenderiye kentinde ve Yunanistan’ın Girit adasında da önemli hasara yol açtığı düşünülüyor.
Tarihçiler, bilimsel ölçüm aletlerinin sağladığı imkanlar sayesinde depremin iki sarsıntıdan oluştuğunu ve en yıkıcısının 8.0 büyüklüğünde olduğunu hesapladılar. Bu sarsıntı, Girit adasını yaklaşık 10 metre kuzeye itecek güçteydi.
M.Ö. 5. YÜZ YILDA KURULDU
Kuruluşu M.Ö. 5. yüz yıla dayanan Neapolis, Yunanca “yeni şehir” anlamına geliyor. Deniz tabanındaki sit alanı, günümüzde popüler bir turizm merkezi olan ve çanak çömlekleri ile tanınan Tunus’un kuzeydoğusundaki modern Nabeul şehrinin hemen yanında.
Neapolis, yaşanan savaşlar sırasında birkaç defa el değiştirerek Kuzey Afrika bölgesinin tarihinde önemli bir merkez haline gelmiş.
Keşfi daha da önemli kılan şey, Neapolis’e dair yazılı kayıtlarının Roma kayıtlarında çok az ve zamansal olarak çok eski olmasıydı; belki de şehir Romalılara karşı sadakatten yoksun olduğu için cezalandırılıyordu.
Neapolis halkı, Roma İmparatorluğu tarafından yenilip işgal edilmeden önce M.Ö. 149-146 yıllarında yaşanan Üçüncü Kartaca Savaşı sırasında, Kartacalılara destek vermişti.
Fantar, AFP’ye verdiği röportajda, “Liman ve sualtı araştırmaları, diğer kalıntıları da keşfetmemize imk’an verdi; özellikle de Neapolis’in M.S. 336’da gerçekleşen bu depremden ötürü büyük zarar gördüğünden kesin biçimde emin olmamızı sağladı.”
* Makalenin aslı Sciencealert sitesinde yayınlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)