Işık kirliliği: Pek çok ülkenin gecesi gündüzüne karıştı

DUVAR - Dünyanın gece çekilen fotoğraflarıyla yapılan bir araştırma, insan yapımı ışıkların her yıl daha parlak hâle geldiği ve dünyanın daha geniş bir kesimine yayıldığını ortaya çıkardı. 2012-16 yılları arasında dünyada geceleri ışıklarla aydınlatılan alanların yılda yüzde 2 arttığı tespit edildi.

Science Advances dergisinde yayınlanan araştırmada bilim insanları "gecenin yok olmasının" bitki örtüsü, hayvanlar ve insanların esenliği açısından olumsuz etkilere yol açtığını duyurdu.

Bilim insanları parlaklık seviyesindeki değişimin ülkeden ülkeye değiştiğini de ortaya koydu. ABD ve İspanya gibi dünyanın "en parlak uluslarından bazılarının" parlaklıkları aynı seviyede kalırken Güney Amerika, Afrika ve Asya'daki ülkelerde ışık kirliliği arttı.

Parlaklık seviyesinin azaldığı yalnızca birkaç ülke bulunuyor. Bunların arasında Yemen ve Suriye gibi savaş halindeki ülkeler de yer alıyor.

Geceleri dünyayı örümcek ağları gibi saran ışıkları gösteren bu fotoğrafları izlemesi keyifli olsa da bu ışıkların insan sağlığı ve çevre için beklenmedik etkileri bulunuyor.

'MAVİ IŞIĞI AZ KULLANIN'

2016 yılında Amerikan Tıp Derneği "kötü tasarlanmış ve yoğun LED ışıklarının zararlı etkilerini" resmen tanıyarak toplumları mavi ışığın bol olduğu bu ışık türünün mümkün olduğunca nadiren ve mavi ışığı az halde kullanmaya teşvik etti. Özellikle uyku halini başlatan melatonin hormonu mavi ışığa karşı hassas.

Nature dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma yapay ışıkların gece faal olan böceklerin polen yayma faaliyetlerini azaltarak bitkilerin üremesini etkilediğini ortaya koydu.

İngiltere'de araştırmacılar yapay ışığın yoğun olduğu bölgelerdeki ağaçların tomurcuklarını bir hafta erken açtığını keşfetti.

Bu yıl yapılan bir diğer araştırmada ise kentlerdeki ışıkların geceleri göç eden kuşların davranışlarını "dramatik olarak değiştirdiğini" buldu.

Araştırmayı yöneten Potsdam'daki Alman Jeoloji Araştırma Merkezi'nden Christopher Kyba yapay ışığın "insanların çevrelerine yaptığı en dramatik fiziksel değişikliklerden biri" olduğunu söyledi.

Kyba ve ekibi zengin kentler ve endüstriyel bölgeler ışık kaynaklarında turuncu sodyum yerine LED kullanmaya başladığı ve uydular mavi ışığı ölçemediği için bu bölgelerdeki ışık kirliliğinde bir azalma bekliyordu:

"İngiltere, ABD ve Almanya gibi zengin ülkelerdeki ışık miktarında, özellikle de bu ülkelerin zengin kentlerindeki ışık miktarlarında azalma bekliyorduk. Fakat ABD'deki ışığın aynı oranda kaldığını, İngiltere ve Almanya'nınsa daha parlaklaştığını gördük."

Uydunun mavi ışığı kaydedememesi, insanların gördüğü ışık miktarının bu fotoğraflardakinden daha fazla artmış olduğu anlamına geliyor.

'DAHA AZ IŞIK DAHA AZ VİZYON'

Exeter Üniversitesi'nden Prof. Kevin Gaston, insanların kendilerine "olağanüstü bir ışık rejimi dayattığını" söylüyor: "Avrupa'da artık doğal bir gece göğü görmek için çaba göstermeniz gerekiyor. Genelde insanların doğaya verdiği zararı geri çevirmek çok zor ve maliyetlidir. Fakat ışık konusunda yalnızca ihtiyacımız olmayan, gereksiz ışıklardan kurtulmamız bunun için yeterli olacaktır. (BBC Türkçe)