Kuşlar nasıl şarkı söyleyip dans eder?

Eurekalert*

Gruplar halinde yaşayan birçok hayvan çifti, sahip oldukları (besin ve su gibi) kaynakları korumak için birlikte şakır; ancak bu türden işaretler, kendi başına basit bir sesli uyarıdan çok daha karmaşık olabilir. Şarkıların yanı sıra, işbirliği yapan hayvanlar, katılımcılarla birlikte ve şarkılarla tam olarak uyum sağlayan hareketler sergileyebiliyorlar. Robot kuşlarla gerçekleştirilen deneyler, Avustralyalı şakacı-saksağan kuşunun görsel-işitsel ekrandan yayınlanan sesli ve görsel bileşenlerle kurduğu koordinasyonun, kuşların bu karmaşık sinyale verdiği tepkiyi arttırdığını ortaya koydu. Kuşlar sadece birlikte şarkı söylemiyor, aynı zamanda dans da ediyorlar.

Hayvanlar vücutlarının tamamıyla iletişim kurar. Örneğin, insanlarda, sesli ifadeler yüzün bağlantılı hareketleriyle doğal olarak üretilir; bu davranış, konuşmadaki belirsizlikleri azaltır. Sesler ve dudak hareketleri fiziksel olarak birbiriyle bağlantılı olduğundan, en ufak değişiklikler dahi mesajın alınması konusunda olumsuz bir etkiye neden olur; bu sebeple eşgüdüm (koordinasyon), eşin davranışının sürekli olarak izlenmesini gerektiren bir unsurdur.

ANAHTAR UNSUR İŞBİRLİĞİ

Daha önceki araştırmalar, işbirliği yapan hayvanlar arasındaki doğru ses koordinasyonunun görüntü kalitesini de artırdığını gösteriyor; diğer yandan, şarkılar ve hareketler arasındaki koordinasyonun işlevine dair pek az şey biliyoruz. Mesela yelpaze kuyruklu çalıkuşunun (bilimsel adı / campylorhynchus rufinucha) ortakları, birden fazla şarkı ve vücut hareketini eşgüdümlü bir biçimde gerçekleştirir. Araştırmacılar, bu gibi hareketlerin bir çift arasındaki ses koordinasyonunu daha da iyileştirebileceğini iddia ediyorlar. Hareketlerin çeşitliliği ve şarkılarla tam olarak eşleşmesi, her iki eşin de diğer eşe ortak bir sinyal gönderdiğini ortaya koyuyor.

Araştırmada, Avustralya şakacı-saksağanlarının (bilimsel adı / grallina cyanoleuca) düetlerinde gerçekleşen koordinasyonu incelemek için robot bir araç kullanıldı. Araştırmacı, bu deneyde bir çift robot şakacı-saksağan modeli kullandı. Modellerde kullanılan esnek deri, renk, desen ve yüzey dokusu oldukça gerçekçi tasarlanmıştı. Deneylerde, karşılıklı şarkı söyleme davranışı kanat hareketleri üreten robotik modellerle birleştirildi ve sesli ve görüntülü koordinasyonun, bu türdeki karşılıklı etkileşimler sırasında eşlerin tepkilerini arttırıp arttırmadığı incelendi.

Bu çalışmada araştırmacı, şakacı-saksağanların sessel ve görsel olarak koordine edilen düetlere karşılık nasıl tepki verdiğini incelemek amacıyla iki işlemli üç deney gerçekleştirdi. Erkek ve dişi kuşların vereceği tepkileri ölçmek için, robot bir kuş tarafından icra edilen şarkı ve dans hareketleri sergilendi.

Her deney, aynı türden on iki çift kuş içeriyordu; her bir çift için en az dört gün arayla deneyler gerçekleştirildi. Deneyler, aynı gün içerisinde aynı çift ile gerçekleştirilen iki işlemden oluşuyordu. Bu çeşit bir düzen, hayvanların kıyaslanmasında en yüksek seviyede hassasiyet sağlamayı amaçlıyor. İşlem ve deneylerin sırası, düet başlatıcının kuş çiftine ve cinsiyetine göre tasarlanmasıyla dengelenmiş. Her işlem 10 dakika sürüyor.

UYUMSUZLUĞU FARK EDİYORLAR

Sonuçlar, şakacı-saksağanların koordinasyonlu ve koordinasyonsuz düetler karşısında farklı tepkiler verdiğini gösteriyor. Hem erkekler hem de dişiler koordinasyonsuz olan işlemlere cevap olarak daha fazla şarkı söylediler; bu da tam bir koordinasyonun en güçlü sinyali yarattığını ortaya koyuyor. Geneline baktığımızda, dişiler erkeklerden daha az şarkı söylüyor. Çiftler, şakımalarına benzer biçimde, daha fazla düet yapıyor ve eşgüdüm gerektiren işlemlere cevap olarak tüm eşgüdümsüz işlemlerle kıyaslandığında, model kuşlara doğru uçma eğilimleri daha yüksek. Hareketler veya koordinasyonsuz şarkılar açısından tam olarak koordine edilen robotik şakıma ve danslar, hayvanlar arasındaki her iki işlemde de koordine edilmeyen ancak bir kuş türü içinde kullanılan kanallar arasındaki eşgüdümlü oynatımlarla kıyaslandığına, bulunulan alan içerisinde algılanan tehdide verilen tepkiyi arttırmıyor.

Araştırma yazarı Paweł Ręk, “Sinyallerin çoklu modellemesi, sinyal üretici robot ve sinyal alıcı kuş açısından faydalı olabilir; zira bir sinyal bileşeninin, diğerinin etkisini artırmasının birçok yolu bulunuyor,” diyor. “Sorun, sinyal bileşenleri zamansal olarak koordine edilmediğinde ortaya çıkıyor; çünkü uyuşmazlık, sinyali alan kuşun bakış açısından yanılsama ve çelişkiler barındırıyor. Kuş bireyleri arasındaki çok katmanlı eşgüdüm uzun yıllar araştırılmış; öte yandan, mekanik olarak sınırlandırılmış bileşenlerle ilgili sinyaller de söz konusu. Bu çalışma, koordinasyonun yalnızca fiziksel bir sınırlandırma olmadığını, aynı zamanda eşlerin motivasyon ve tecrübe sahibi olduğu türlerin birlikte tespit edilmesinde taşıdığı önemi gösteriyor.”

Yazının aslı Eurekalert (Çeviren: Tarkan Tufan)